ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ & Η ΟΛΟΖΩΝΤΑΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ.

     

Είδησις:

 *Στο σημερινό άρθρο μας, της ιστοσελίδας του Ιερού Ναού των Αγίων Θεοπατόρων

Ιωακείμ και Άννης, των Ανθοκήπων της Νέας Ευκαρπίας, σας παρουσιάζουμε ένα αφιέρωμα για τα μοναστήρια των Μετεώρων, επί τη ευκαιρία του καλοκαιρινού προσκυνήματος που θα κάνει η Ενορία μας, το Σάββατο 8 Ιουλίου 2017 στους ιερούς βράχους των Μετεώρων και στα ευλογημένα μοναστήρια, που κρέμονται ανά τους αιώνες πάνω τους, ξεδιψώντας τους επισκέπτες και προσκυνητές τους από την καυτή καθημερινότητα που ζουν μέσα στην ασχήμια του κόσμου που τους περιβάλει.

Όσοι θέλετε περισσότερες πληροφορίες ή θέλετε να μας ακολουθήσετε την εκδρομή μας, παρακαλώ δηλώστε την συμμετοχή σας στο τηλέφωνο του Ναού μας: 2310808550

*********

"Μετέωρα"

Τα ιερά αυτά βράχια, αγέρωχοι φύλακες του θεσσαλικού κάμπου, με ολόχρυσα αγιοκέντια τα μοναστήρια τους. 

     Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη οι οποίοι υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα, κοντά στα πρώτα υψώματα της Πίνδου και των Χασίων. Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που είναι χτισμένα στις κορυφές κάποιων από τους βράχους, είναι σήμερα το δεύτερο πλέον σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, ύστερα από το Άγιο Όρος. Από τα τριάντα που υπήρξαν ιστορικά, σήμερα λειτουργούν μόνον επτά, τα οποία, από το 1988, περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.

     Το μέσο υψόμετρο είναι 313 μέτρα. Μελέτες δείχνουν ότι οι βράχοι σχηματίσθηκαν περίπου πριν από 60 εκατομμύρια χρόνια κατά την Παλαιογενή Περίοδο. Η αποσάθρωση, η διάβρωση και οι σεισμοί στη συνέχεια τους έδωσαν το σημερινό τους σχήμα. Η δημιουργία του γεωλογικού τοπίου, αν και έχει κατά καιρούς απασχολήσει πολλούς Έλληνες και ξένους γεωλόγους, δεν έχει ακόμη ξεκάθαρα ερμηνευθεί. Είναι ενδιαφέρον το ότι ούτε η Ελληνική Μυθολογία ούτε οι αρχαίοι Έλληνες αλλά και ούτε ξένος ιστορικός έχει αναφερθεί στον χώρο αυτό.

     Σύμφωνα με τη θεωρία του Γερμανού γεωλόγου Αλεξάντερ Φίλιπσον, που επισκέφτηκε την Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα, η δημιουργία αυτών των τεράστιων ογκολίθων οφείλεται σ΄ ένα δελτοειδή κώνο από ποταμίσιους ογκόλιθους και ασβεστολιθικά πετρώματα που για εκατομμύρια χρόνια χύνονταν σε θαλάσσια έκταση που κάλυπτε τότε τη Θεσσαλία. Οι γεωλογικές μεταβολές των αιώνων ανύψωσαν και αποσφήνωσαν το τμήμα αυτό, όταν αποτραβήχτηκαν τα νερά στο Αιγαίο. Έτσι, αργότερα κατά την τριτογενή περίοδο που διαμορφώθηκαν οι αλπικές πτυχώσεις της οροσειράς της Πίνδου, αποκόπηκε αυτός ο κώνος από τη συμπαγή μορφή του, δημιουργώντας επιμέρους μικρότερους, αυτοί που υφίστανται σήμερα, και ανάμεσά τους τη κοιλάδα του Πηνειού ποταμού. Μέσα σε αυτούς τους βράχους βρίσκεται το Σπήλαιο Θεόπετρας.

     Το άγριο και απροσπέλαστο τοπίο αποτέλεσε πρόσφορο χώρο για τους χριστιανούς ασκητές που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή σε χρονολογία που δεν είναι ακριβώς γνωστή. Σύμφωνα με διάφορες γνώμες βυζαντινολόγων υποστηρίζεται ότι ξεκίνησε πριν από το 11ο αιώνα. Άλλες ιστορικές όμως πληροφορίες αναφέρουν ως πρώτο ασκητή οικιστή κάποιον Βαρνάβα που το 950-970 ίδρυσε την πολύ παλιά Σκήτη του Αγίου Πνεύματος.                            

     Ακολούθησαν η ίδρυση της  Μεταμόρφωσης (1020) από κάποιον Κρητικό μοναχό Ανδρόνικο και το 1160 ιδρύεται η Σκήτη Σταγών ή Δούπιανη. Μετά από 200 χρόνια ο ασκητής Βαρλαάμ ιδρύει το Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών και των Αγίων Πάντων και αργότερα άγνωστοι ιερωμένοι δημιούργησαν τα Μοναστήρια Αγίας Τριάδος, του Αγίου Στεφάνου, της Υπαπαντής, του Ρουσάνου ή Αρσάνου, του Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, της Παναγίας της Μήκανης, των Αγίων Θεοδώρων, του Αγίου Νικολάου του Μπάντοβα, των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Γρηγορίου, του Αγίου Αντωνίου, του Παντοκράτορα, της Αγίας Μονής, του Προδρόμου, της Μονής Υψηλωτέρας, ή Καλλιγράφων, του Μοδέστου, της Αλύσεως, του Αποστόλου Πέτρου, του Αγίου Δημητρίου, του Καλλιστράτου, του Ταξιαρχών και του Ιωάννου του Μπουνήλα.

      Το όνομα Μετέωρα αποδίδεται στον κτήτορα της μονής Μεγάλου Μετεώρου, τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον Πλατύ Λίθο στον οποίο ανέβηκε πρώτη φορά το 1344. Γενικά η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το 1393. Ωστόσο, από τα τέλη του 15ου αιώνα και κυρίως το 16ο αιώνα τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή, καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, τα οποία κοσμούνται με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες.

     Με την πάροδο του χρόνου η μοναστηριακή αυτή πολιτεία άρχισε να ενισχύεται με μοναχούς για να φθάσει στο απόγειο της ακμής της γύρω στο 17ο αιώνα. Όμως, από την εποχή αυτή αρχίζει και η παρακμή με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούν μόνο τα μοναστήρια της Μεταμόρφωσης, του Βαρλαάμ, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, του Ρουσάνου, της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Στεφάνου, καθώς και κάποια τμήματα ορισμένων άλλων, ενώ τα υπόλοιπα έχουν εξαφανισθεί.

     Τα Μετέωρα, λόγω και της μορφολογίας τους, πρόσφεραν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ιδανικό καταφύγιο για το μοναχισμό και διέσωσαν μνημεία του πολιτισμού και έργα της μεταβυζαντινής τέχνης. Στις αρχές του 19ου αιώνα πολλά μοναστήρια λεηλατήθηκαν από το στρατό του Αλή Πασά.

     Στη δεκαετία του 1920 λαξεύτηκαν κλίμακες και σήραγγες στους βράχους καθιστώντας τις μονές προσβάσιμες από το γειτονικό οροπέδιο κι έτσι η παραδοσιακή μέθοδος επικοινωνίας και ανεφοδιασμού τον μονών με ανεμόσκαλες, σκοινιά, τροχαλίες και καλάθια, σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

     Σήμερα έξι μονές συνεχίζουν να είναι ενεργές στα Μετέωρα και να είναι επισκέψιμες από τους πιστούς προσκυνητές, οι οποίες από το 1988 συμπεριλαμβάνονται στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. συγκεκριμένα:

1. Η Μονή του Αγίου Νικολάου του Άσμενος ή Αναπαυσά.

Η Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά  είναι ανδρική και ξεχωρίζει εξαιτίας του σχεδιασμού της, ο οποίος προσαρμόστηκε στο μικρής έκτασης πλάτωμα στο οποίο έχει κτιστεί, με αλλεπάλληλα πατώματα. Στον κατώτερο όροφο της μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου, του 14ου αιώνα με ίχνη αγιογραφιών, και κρύπτη. Στον από πάνω όροφο βρίσκεται το καθολικό και στον τελευταίο όροφο, όπου βρίσκεται το αρχονταρίκι (παλαιότερα τράπεζα), το οστεοφυλάκιο και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

Το όνομα της Μονής πιθανότατα οφείλεται σε κάποιον ασκητή του 14ου αιώνα ο οποίος ασκήτευσε στον βράχο. Η μονή ανακατασκευάστηκε την πρώτη δεκαετία του 16ου αιώνα από τον μητροπολίτη Λαρίσης Άγιο Διονύσιο τον Ελεήμονα και τον ιερομόναχο Νικάνορα, έξαρχο Σταγών. Το καθολικό της αγιογραφήθηκε από τον Κρητικό ζωγράφο Θεοφάνη Στρελίτζα το 1527. Οι αγιογραφίες αυτές αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα σύνολα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής. Λόγω της μικρής διαθέσιμης επιφάνειας στους τοίχους το ναού, πολλές παραστάσεις έχουν μέγεθος φορητής εικόνας. 

Στον νάρθηκα βρίσκονται μεγάλες πολυπρόσωπες συνθέσεις, όπως η Δευτέρα Παρουσία, η Κοίμηση του Εφραίμ του Σύρου, παράσταση του Αδάμ να ονοματίζει τα ζώα, σκηνές από τα θαύματα του Χριστού και απεικονίσεις αγίων, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν οι κτήτορες της μονής. Στον κυρίως ναό, στον τρούλο βρίσκεται ο Παντοκράτορας και χαμηλότερα η Θεία Λειτουργία και οι Προφήτες, και στα τρίγωνα οι Ευαγγελιστές. Στους τοίχους βρίσκονται παραστάσεις από το Δωδεκάορτο και απεικονίσεις αγίων.

2. Η Ιερά Μονή Ρουσάνου ή Αρσάνη.

Η Μονή Ρουσάνου σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι. Δεν είναι γνωστό γιατί ονομάστηκε έτσι, με πιθανότερη όμως θεωρεία να πήρε το όνομά της από τον πρώτο οικιστή του βράχου ή τον κτήτορα του πρώτου ναού. Ο βράχος ήταν γνωστός ως βράχος του Ρουσάνου ήδη από τις αρχές του 16ου αιώνα, όταν εγκαταστάθηκαν οι κτήτορες Ιωάσαφ και Μάξιμος, οι οποίοι ξανάχτισαν την τότε ερειπωμένη μονή. Το 1545 ανακατασκεύασαν το καθολικό, το οποίο είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και τιμά και την Αγία Βαρβάρα. 

Η Μονή παρήκμασε τον 19ο αιώνα και έγινε ερημητήριο της μονής Βαρλαάμ. Αναστηλώθηκε τη δεκαετία του 1980 και σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι.

Η μονή καταλαμβάνει όλο το πλάτωμα στην κορυφή του βράχου όπου βρίσκεται. Είναι τριώροφη, με το καθολικό, το αρχονταρίκι και κελλιά στο ισόγειο, και κελιά και βοηθητικούς χώρους στους άλλους ορόφους. Το καθολικό είναι σταυροειδής αγιορείτικου τύπου ναός με λιτή (νάρθηκας με τρούλο) αγιογραφημένος το 1560. Η πρόσβαση στο μοναστήρι γίνεται με σκάλα και δύο γέφυρες, οι οποίες κατασκευάστηκαν το 1930 στη θέση παλαιότερης ξύλινης γέφυρας.

3. Η Μονή Μεταμόρφωσης Σωτήρος, «Μεγάλο Μετέωρο». 

Η Μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, γνωστή και ως Μεγάλο Μετέωρο, είναι ανδρικό μοναστήρι το οποίο βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο των Μετεώρων, σε υψόμετρο 534 μέτρων και είναι το μεγαλύτερο όλων.  Ιδρύθηκε το 14ο αιώνα από τον άγιο Αθανάσιο των Μετεώρων και γνώρισε ιδιαίτερη ακμή στα μέσα του 16ου αιώνα. Η μονή βρίσκεται στην κορυφή του υψώματος Πλατύς Λίθος και η πρόσβαση σε αυτή γίνεται μέσω κλίμακας.

Η μονή δημιουργήθηκε ως σκήτη του Αγίου Αθανασίου των Μετεώρων στο πρώτο μισό του 14ου αιώνα. Ο Αθανάσιος οικοδόμησε ένα ναό αφιερωμένο στην Παναγία, η οποία έγινε γνωστή ως Παναγία της Μετεωρίτισσας Πέτρας, και δημιούργησε μοναστική κοινότητα με μορφή κοινόβιου. Ο μαθητής του Ιωάννης Ούρεσης Παλαιολόγος, ο οποίος μόνασε με το όνομα όσιος Ιωάσαφ, το 1387/88 έχτισε στη θέση του ναού νέο. H μονή με σιγίλλιο του πατριάρχη Ιερεμία Α΄ απέκτησε προνόμια και πλήρη ανεξαρτησία, όπως οι μονές του Αγίου Όρους. Το 1544/5 κατασκευάστηκε νέο καθολικό, αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, με πρωτοβουλία του ηγουμένου Συμεών, ενσωματώνοντας το προηγούμενο ως ιερό βήμα. Την ίδια περίοδο επίσης κατασκευάστηκε ο πύργος και το 1572 το γηραιοκομείο. Το 1806 κατασκευάστηκαν νέα κελλιά.

Κοντά στην είσοδο του μοναστηριού βρίσκεται ο πύργος του βριζονίου, που στέγαζε το μηχανισμό για το δίχτυ, και το κελάρι της μονής (βαγεναρείο), το οποίο σήμερα λειτουργεί ως μουσείο με αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Στη συνέχεια βρίσκεται η εστία, η τραπεζαρία, με το νοσοκομείο και το γηροκομείο στα ανατολικά και το καθολικό δεξιά. Δίπλα στο ιερό βήμα βρίσκεται το θολωτό παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου και προς τα νοτιοδυτικά το μονόχωρο παρεκκλήσι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, το οποίο χρίστηκε το 1789.

4. Η Μονή των Αγίων Πάντων ή Ιερά Μονή Βαρλαάμ.

Η Μονή Βαρλαάμ ή μονή των Αγίων Πάντων είναι και αυτό αντρικό μοναστήρι στα Μετέωρα, στην κορυφή απότομου βράχου. Η μονή δημιουργήθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα, αλλά το όνομά της πήρε από τον ασκητή Βαρλαάμ, ο οποίος εγκαταστάθηκε στον βράχο τον 14ο αιώνα. Είναι γνωστή για το σημαντικό αρχείο που διατηρεί. Η μονή οργανώθηκε από τους αδελφούς Νεκτάριο και Θεοφάνη, τους λεγόμενους Αψαράδες, από την Ήπειρο στις αρχές του 16ου αιώνα. 

Το 1518 ανακαίνισαν το παρεκκλήσι των Τριών Ιεραρχών, το οποίο είχε κτίσει ο Βαρλαάμ. Το 1536 κτίστηκε ο πύργος του βριζονίου. Το μοναστήρι γνώρισε οικονομική ανάπτυξη και πνευματική άνθηση.

Το καθολικό της μονής, αφιερωμένο στους Άγιους Πάντες, είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός αθωνίτικου τύπου και χρονολογείται από το 1541. Η αγιογράφησή του έγινε σε τρεις φάσεις. Οι παλαιότερες αγιογραφίες φιλοτεχνήθηκαν από τον Φράγκο Κατελάνο το 1548. Η δεύτερη φάση χρονολογείται από το 1566 και είναι έργο των αγιογράφων Γεώργιος και Φράγκος Κονταρής. Οι πιο πρόσφατες αγιογραφίες χρονολογούνται από το 1780 και 1782, σύμφωνα με κτητορική επιγραφή, αλλά πιθανότατα ήταν μικρής κλίμακας επεμβάσεις. Βορειοδυτικά του καθολικού βρίσκεται η τράπεζα, η οποία στεγάζει κειμήλια, το παρεκκλήσι των Τριών Ιεραρχών, ένας μονόχωρος δρομικός ξυλόστεγος ναός, η εστία, τα κελιά και ο ξενώνας. Στην άλλη πλευρά, προς την είσοδο, βρίσκεται το νοσοκομείο και το παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων.

5. Η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος.

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η μονή της Αγίας Τριάδας κτίστηκε από τον μοναχό Δομήτιο το 1438, όμως υπάρχουν αναφορές της μονής από το 1362. Το καθολικό της μονής, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, κτίστηκε το 1475-76. Η αγιογράφηση του ναού ξεκίνησε το 1741.

Το καθολικό της μονής είναι του σταυροειδούς εγγεγραμμένου τύπου με τρούλο ο οποίος υποστηρίζεται από δύο κολώνες. Το καθολικό του μοναστηριού κατασκευάστηκε τον 15ο αιώνα και αγιογραφήθηκε το 1741 από τους μοναχούς Αντώνιο και Νικόλαο. Ένα μικρό σκευοφυλάκιο κτίστηκε στην νοτιοανατολική γωνία του ναού το 1689. 

Ο ευρύς εσωνάρθηκας με τη θολωτή οροφή κτίστηκε το 1689 και αγιογραφήθηκε το 1692. Το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, λαξευμένο στο βράχο, περιέχει τοιχογραφίες του 1682. Ήταν πλούσια διακοσμημένο και περιείχε σημαντικούς θησαυρούς, οι οποίοι όμως απομακρύνθηκαν από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το παρεκκλήσι έχει μορφή ροτόντας. Αριστερά της εισόδου βρίσκεται ο πύργος του βριζονίου και η τράπεζα και απέναντι βρίσκονται τα κελιά. Πίσω από το καθολικό, στο ψηλότερο σημείο του βράχου, υπάρχει εξώστης.

Η Μονή είναι προσβάσιμη σήμερα είτε με τη χρήση μηχανοκίνητου ανελκυστήρα ή μέσω κλίμακας λαξευμένης στο βράχο με 145 σκαλοπάτια.

6. Η Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου.

Η Μονή Αγίου Στεφάνου είναι γυναικείο μοναστήρι και βρίσκεται στο νότιο άκρο των Μετεώρων, πάνω από την Καλαμπάκα. Η εγκατάσταση των μοναχών στον βράχο του Αγίου Στεφάνου άρχισε στα τέλη του 12ου αι., όταν το 1191/2, σύμφωνα με την παράδοση ο ασκητής Ιερεμίας ίδρυσε τη μονή. Η κατασκευή της μονής άρχισε τον 14ο αιώνα, με πρώτο κτήτορα τον Αντώνιο Καντακουζηνό, και ολοκληρώθηκε τον 16ο αιώνα. Η μονή φέρεται να ανακαινίστηκε εκ βάθρων τον 16ο αιώνα από τον μοναχό Φιλόθεο εκ Σκλάταινας. Επί ημερών του, το 1545, η μονή έγινε σταυροπηγιακή (μέχρι το 1743). Η μονή πήρε τη σημερινή της μορφή με τα κτίρια που κατασκευάστηκαν τον 18ο και 19ο αιώνα. Από το 1961, στη μονή εγκαταβιεί γυναικεία αδελφότητα.

Η μονή συνδέεται με τον σύγχρονο δρόμο με μικρό γεφύρι. Τα κελιά της μονής βρίσκονται εκατέρωθεν της εισόδου. Στα νοτιοανατολικά του περιβόλου βρίσκεται το παλιό καθολικό  της μονής, το οποίο χρονολογείται από τον 15ο αιώνα και ανακαινίστηκε τον 16ο αιώνα. Είναι ένας μικρός μονόχωρος δρομικός ναός με λιτή. Έχει δύο φάσεις τοιχογραφιών, με τις δεύτερες να έγιναν από τον Νικόλαο Καστρήνσιο. Το νέο καθολικό βρίσκεται στα βορειοδυτικά του περιβόλου και χτίστηκε το 1798. Είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος αγιορείτικου τύπου, με λιτή και προστώο. Αγιογραφήθηκε τη δεκαετία του 1980 από τον Βλάση Τσοτσώνη. Κοντά στο παλαιό καθολικό βρίσκεται η τράπεζα και το σκευοφυλάκιο-μουσείο. Στα ανατολικά του περιβόλου βρίσκεται η εστία, ο στάβλος, ένα μικρό τετράγωνο θολωτό κτίσμα και άλλοι βοηθητικοί χώροι.

**********

Σας περιμένουμε να δηλώσετε συμμετοχή στην προσκυνηματική εκδρομή που θα κάνει η Ενορία μας το Σάββατο 8 Ιουλίου 2017 στα μοναστήρια των Μετεώρων και να δείτε ιδίοις όμμασι όλα αυτά που σας περιγράφουμε στην σημερινή ανάρτηση μας.

Καλό προσκύνημα!!!