ΔΕΥΤΕΡΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ "Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ"

Συναξάριον

Τη αύτη ήμερα, Δευτέρα της Πεντηκοστής, 

αυτό το Πανάγιον και ζωοποιόν και παντοδύναμον εορτάζομεν Πνεύμα, τον ένα της Τριάδος Θεόν, το ομότιμον και ομοούσιον και ομόδοξον τω Πατρί και τω Υίω.

     Σύμφωνα πάντα με την Ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία, το Άγιο Πνεύμα είναι μία από τις τρεις υποστάσεις ή πρόσωπα της Αγίας Τριάδας, δηλαδή του ενός και μοναδικού Θεού, ομοούσιο (δηλαδή μοιράζεται την ίδια ουσία-ύπαρξη) με τον Πατέρα και τον Υιό. Επομένως το `Αγιο Πνεύμα είναι Θεός, που «συμπροσκυνείται και συνδοξάζεται» με τον Πατέρα και τον Υιό.

     Με αυτή την βάση, μία ιδιότητα του Αγίου Πνεύματος που αναφέρεται συχνά στην Αγία Γραφή είναι ότι αποτελεί την θεία δύναμη που ενέπνευσε τους προφήτες να προφητεύσουν τη γέννηση του Ιησού Χριστού και τα Πάθη του. Εντονότερα ωστόσο παρουσιάζεται το Πνεύμα του Θεού στην Καινή Διαθήκη, αρχικά κατά τη Βάπτιση του Χριστού, όπου εμφανίζεται με τη μορφή περιστεριού, ενώ συγχρόνως ακούγεται η φωνή του Θεού-Πατέρα (Θεοφάνια), αλλά και στην Πεντηκοστή ως μία «Θεία Ενέργεια» που εμπνέει τους μαθητές του Χριστού να μιλούν διάφορες γλώσσες. Από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό το Άγιον Πνεύμα αποκαλείται και Παράκλητος.

      Η διδασκαλία περί του Αγίου Πνεύματος κηρύχτηκε από την Εκκλησία από τα αποστολικά ακόμα έτη, αλλά έλαβε οριστική διατύπωση κατά την εποχή της Α' και και της Β' Οικουμενικής Συνόδου, όταν και είχαν ανακύψει οι αμφισβητήσεις περί της θεότητας του Αγίου Πνεύματος, από τους πνευματομάχους, και δη κάποιους Αρχιερείς όπως ο Μακεδόνιος, που υποστήριξαν από τα πρωτοχριστιανικά ήδη χρόνια ότι το Άγιο Πνεύμα είναι κτίσμα, δηλαδή δημιούργημα του Θεού. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, μόνον «ο Πατήρ αιτία εστί. του Πνεύματος» και όχι και ο Υιός, όπως δογμάτισαν οι Ρωμαιοκαθολικοί με το Φιλιόκβε (Filioque).

       Τότε οι Πατέρες της Εκκλησίας συνεκάλεσαν τη Δεύτερη Οικουμενική Σύνοδο το έτος 381, στην οποία δογμάτισαν το όγδοο άρθρο του «Συμβόλου της Πίστεως», που αποτελεί την ολοκλήρωση του Τριαδικού Δόγματος, ότι δηλαδή το Πνεύμα είναι «ομοούσιον τω Πατρί και τω Υιώ» και εκπορεύεται μόνο από τον Πατέρα, και όχι και από τον Υιό κατά την άποψη των Ρωμαιοκαθολικών, οι οποίοι υποβιβάζουν με τον τρόπο αυτό το Άγιον Πνεύμα. 

       Η βιβλική βάση για το θέμα βρίσκεται στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, όπου ο Ιησούς λέγει στους μαθητές λίγο πριν από τη σύλληψή Του, «όταν δε έλθη ο Παράκλητος, ον εγώ πέμψω υμίν παρά του Πατρός, το Πνεύμα της Αληθείας, ό παρά του Πατρός εκπορεύεται, εκείνος μαρτυρήσει περί εμού» (Ιωάν. ιε΄ 26).

        Από τη διδασκαλία του Χριστού προέρχεται και το δόγμα ότι το Άγιον Πνεύμα είναι η τρίτη υπόσταση της Αγίας Τριάδας, η οποία συμπληρώνει την έννοια του ενός Θεού. Ο ίδιος ο Χριστός είπε, «μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτά εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος», παρουσιάζοντας τα τρία πρόσωπα όμοια και αδιαίρετα ως προς το έργο της σωτηρίας του ανθρώπου.

        Το Άγιο Πνεύμα έχει την αιτιατή αρχή του στον Πατέρα, με διαφορετικό τρόπο απ' ό,τι ο Υιός. Έτσι ο Υιός γεννάται προαιωνίως από τον Πατέρα, ενώ το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται προαιωνίως από τον Πατέρα. Αυτά αποτελούν και τα λεγόμενα υποστατικά ιδιώματά τους, δηλαδή οι μη κοινές ιδιότητες που έχουν οι υποστάσεις της Τριάδας.

        Η Εκκλησία ως Οργανισμός ιδρύθηκε ουσιαστικά την ημέρα του Αγίου Πνεύματος από το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, αφού την ημέρα εκείνη από το λόγο των Αποστόλων πίστεψαν και βαπτίστηκαν 3.000 άνθρωποι. Για πρώτη φορά τόσοι πιστοί προσέρχονται στην Εκκλησία του Θεού, ενώ την ημέρα της Πεντηκοστής οι μαθητές εγκαινίασαν το αποστολικό έργο που τους είχε ανατεθεί εκ Θεού.

        Η εορτή του Αγίου Πνεύματος και της Αγίας Τριάδος, απεικονίζεται στην Ορθόδοξη χριστιανική λατρεία με την "Φιλοξενία του Αβραάμ". Είναι κινητή εορτή και εορτάζεται δε πάντοτε ημέρα Δευτέρα μετά την Πεντηκοστή, επτά εβδομάδες μετά το Πάσχα. Η μεγάλη ημέρα αυτή της Ορθοδοξίας είναι χαρακτηρισμένη ως επίσημη αργία του κράτους για το Δημόσιο και ιδιαίτερα για τις δημόσιες υπηρεσίες και, όπως χαρακτηριστικά λέγεται, για όσους εκ των εργαζομένων εκτελούν πνευματική εργασία. Οι αγορές παραμένουν ανοικτές εκτός κάποιων τοπικών εξαιρέσεων, ή όπου πανηγυρίζουν οι κατά τόπους Ιεροί Ναοί της Αγίας Τριάδος.

Τῇ ἐπιφοιτήσει τοῦ ἁγίου Πνεύματος, πρεσβείαις τῶν Ἀποστόλων σου, Χριστέ ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς. 

Ἀμήν.

*παρακάτω με ένα κλικ στο "Διαβάστε περισσότερα..." θα βρείτε τον Απόστολο της εορτής του Αγίου Πνεύματος & το Ευαγγέλιο της Δευτέρας α΄εβδομάδος του Ματθαίου στο πρωτότυπο κείμενο και στην νεοελληνική απόδοση του...

Ο Απόστολος 

της εορτής του Αγίου Πνεύματος.

(Πρός Εφεσίους ε΄8-19)

Αρχαίο κείμενο:

8 ἦτε γάρ ποτε σκότος, νῦν δὲ φῶς ἐν Κυρίῳ· ὡς τέκνα φωτὸς περιπατεῖτε· 9 ὁ γὰρ καρπὸς τοῦ Πνεύματος ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ ἀληθείᾳ· 10 δοκιμάζοντες τί ἐστιν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ. 11 καὶ μὴ συγκοινωνεῖτε τοῖς ἔργοις τοῖς ἀκάρποις τοῦ σκότους, μᾶλλον δὲ καὶ ἐλέγχετε· 12 τὰ γὰρ κρυφῆ γινόμενα ὑπ’ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστι καὶ λέγειν· 13 τὰ δὲ πάντα ἐλεγχόμενα ὑπὸ τοῦ φωτὸς φανεροῦται· πᾶν γὰρ τὸ φανερούμενον φῶς ἐστι. 14 διὸ λέγει· ἔγειρε ὁ καθεύδων καὶ ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν, καὶ ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός. 15 Βλέπετε οὖν πῶς ἀκριβῶς περιπατεῖτε, μὴ ὡς ἄσοφοι, ἀλλ’ ὡς σοφοί, 16 ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσι. 17 διὰ τοῦτο μὴ γίνεσθε ἄφρονες, ἀλλὰ συνιέντες τί τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου. 18 καὶ μὴ μεθύσκεσθε οἴνῳ, ἐν ᾧ ἐστιν ἀσωτία, ἀλλὰ πληροῦσθε ἐν Πνεύματι, 19 λαλοῦντες ἑαυτοῖς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ᾄδοντες καὶ ψάλλοντες τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ,

Νεοελληνική απόδοσις:

8 Διότι άλλοτε ήσασθε σκοτάδι εξ αιτίας της πλάνης και της αμαρτίας, που κυριαρχούσε μέσα σας. Τωρα όμως δια του Κυρίου έχετε φωτισθή και είσθε φως. Να ζήτε, λοιπόν, και να συμπεριφέρεσθε σαν άνθρωποι, που τα πάντα εις αυτούς είναι φως αληθείας και αρετής. 9 (Εφ’ όσον ελάβετε το πνευματικόν φως πρέπει να έχετε και φωτεινήν ζωήν). Διότι ο άγιος καρπός τον οποίον παράγει το Αγιον Πνεύμα μέσα εις τας καρδίας των πιστών, εκδηλώνεται με κάθε καλωσύνην και δικαιοσύνην και φιλαλήθειαν. 10 Να ερευνάτε και να διακρίνετε πάντοτε, τι είναι ευάρεστον ενώπιον του Κυρίου, 11 και να μη συμμετέχετε εις τα έργα του σκότους, που είναι άκαρπα και επιβλαβή. Ούτε καν και να τα ανέχεσθε, αλλά μάλλον να τα ελέγχετε και να τα παρουσιάζετε εις τα μάτια όλων επιβλαβή και ολέθρια. 12 Διότι όσα από τους ασεβείς και αμαρτωλούς γίνονται κρυφά και στο σκότος είναι αισχρόν και να τα αναφέρη κανένας. (Δι’ αυτό ακριβώς και δεν είναι νοητόν, όχι μόνον να συμμετέχετε, αλλ’ ούτε και να συζητήτε μεταξύ σας δι’ αυτά. Μόνον δε να τα ελέγχετε εις διόρθωσιν των αμαρτωλών και περιφρούρησιν των άλλων). 13 Ολα δε αυτά τα πονηρά έργα κάτω από το φως του ελέγχου, γίνονται φανερά πόσον ολέθρια είναι (ώστε οι μεν καλοπροαίρετοι αμαρτωλοί να μετανοήσουν, οι δε άλλοι να προφυλαχθούν). Διότι κάθε τι που φανερώνεται, είτε καλόν είτε κακόν, είναι σαν το φως, ώστε ο καθένας να κανονίση απέναντι αυτού την στάσιν του. 14 Ο έλεγχος εις φανέρωσιν του κακού και διόρθωσιν του αμαρτάνοντος πρέπει να γίνεται· δι’ αυτό και το Αγιον Πνεύμα ελέγχει και φωνάζει προς κάθε αμαρτωλόν· Σηκω, συ που κοιμάσαι τον ύπνον της αμαρτίας, και πετάξου ορθός ανάμεσα από τους νεκρούς της αμαρτίας και θα σε φωτίση ο Χριστός. 15 Προσέχετε, λοιπόν, εφ’ όσον έχετε φωτισθή από τον Χριστόν, πως με κάθε ακρίβειαν να συμπεριφέρεσθε, όχι σαν μωροί και ασύνετοι, αλλά σαν φρόνιμοι και συνετοί. 16 Να κερδίζετε πάντοτε και να εκμεταλλεύεσθε δια το αγαθόν τον χρόνον και τας ευκαιρίας της παρούσης ζωής, διότι αι ημέραι, εξ αιτίας της αμαρτίας που επικρατεί, είναι γεμάται πειρασμούς και πνευματικούς κινδύνους. 17 Δι’ αυτό προσέχετε να μη γίνεσθε και φέρεσθε σαν ασύνετοι, αλλά να ερευνάτε και να ενοήτε καλά ποίον είναι το θέλημα του Κυρίου. 18 Και μη μεθάτε με οίνον· εις την μέθην υπάρχει πάντοτε η ασωτία και η κατάπτωσις. Αλλά γεμίζετε την ψυχήν, την καρδίαν και τον νου σας με Πνεύμα Αγιον. 19 Θα αισθάνεσθε τότε ασυγκρίτως ανώτερον και μεγαλύτερον ενθουσιασμόν από εκείνον, που δοκιμάζουν οι μέθυσοι, τον οποίον και θα εξωτερικεύετε λαλούντες μεταξύ σας με ψαλμούς και ύμνους και ωδάς πνευματικάς, άδοντες και ψάλλοντες στον Κυριον με όλην σας την καρδίαν.

Το Εὐαγγέλιον της Δευτέρας  α΄ εβδομάδος του Ματθαίου.

"Εορτή του Αγίου Πνεύματος"

(κατά Ματθαίον ιη΄10-20)

Αρχαίο κείμενο:

10 Ὁρᾶτε μὴ καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τούτων· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν ἐν οὐρανοῖς διὰ παντὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. 11 ἦλθε γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου σῶσαι τὸ ἀπολωλός. 12 Τί ὑμῖν δοκεῖ; ἐὰν γένηταί τινι ἀνθρώπῳ ἑκατὸν πρόβατα καὶ πλανηθῇ ἓν ἐξ αὐτῶν, οὐχὶ ἀφεὶς τὰ ἐνενήκοντα ἐννέα ἐπὶ τὰ ὄρη πορευθεὶς ζητεῖ τὸ πλανώμενον; 13 καὶ ἐὰν γένηται εὑρεῖν αὐτό, ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι χαίρει ἐπ’ αὐτῷ μᾶλλον ἢ ἐπὶ τοῖς ἐνενήκοντα ἐννέα τοῖς μὴ πεπλανημένοις. 14 οὕτως οὐκ ἔστι θέλημα ἔμπροσθεν τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ ἐν οὐρανοῖς ἵνα ἀπόληται εἷς τῶν μικρῶν τούτων. 15 Ἐὰν δὲ ἁμαρτήσῃ εἰς σὲ ὁ ἀδελφός σου, ὕπαγε ἔλεγξον αὐτὸν μεταξὺ σοῦ καὶ αὐτοῦ μόνου· ἐάν σου ἀκούσῃ, ἐκέρδησας τὸν ἀδελφόν σου· 16 ἐὰν δὲ μὴ ἀκούσῃ, παράλαβε μετὰ σοῦ ἔτι ἕνα ἢ δύο, ἵνα ἐπὶ στόματος δύο μαρτύρων ἢ τριῶν σταθῇ πᾶν ῥῆμα. 17 ἐὰν δὲ παρακούσῃ αὐτῶν, εἰπὲ τῇ ἐκκλησίᾳ· ἐὰν δὲ καὶ τῆς ἐκκλησίας παρακούσῃ, ἔστω σοι ὥσπερ ὁ ἐθνικὸς καὶ ὁ τελώνης. 18 Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅσα ἐὰν δήσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ὅσα ἐὰν λύσητε ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται λελυμένα ἐν τῷ οὐρανῷ. 19 Πάλιν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἐὰν δύο ὑμῶν συμφωνήσωσιν ἐπὶ τῆς γῆς περὶ παντὸς πράγματος οὗ ἐὰν αἰτήσωνται, γενήσεται αὐτοῖς παρὰ τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. 20 οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν.

Νεοελληνική απόδοσις:

10 Προσέχετε να μη καταφρονήσετε ένα από τους μικρούς τούτους τους οπαδούς μου, διότι σας λέγω ότι αυτοί έχουν μεγάλην αξίαν ενώπιον του Θεού και οι άγγελοί των στους ουρανούς έχουν μεγάλην παρρησίαν δια λογαριασμόν των ενώπιον του Πατρός μου του εν τοις ουρανοίς και βλέπουν ακατάπαυστα το πρόσωπον αυτού. 11 Διότι ο Υιός του ανθρώπου ήλθε να σώση το απολωλός (τον άνθρωπον, δηλαδή, ο όποιος ένεκα αγνοίας και αδυναμίας βαδίζει τον δρόμον, που οδηγοί εις την αιωνίαν απώλειαν. 12 Τι νομίζετε σεις; Εάν ένας άνθρωπος έχη εκατό πρόβατα και παραπλανηθή ένα προβάτον μακρυά από το κοπάδι, δεν θα αφήση αυτός τα ενενήκοντα εννέα επάνω εις τα βουνά, και δεν θα τρέξη να αναζητήση το χαμένο; 13 Και αν συμβή να το βρη, σας διαβεβαιώνω ότι χαίρει δι’ αυτό πολύ περισσότερο παρά δια τα ενενήκοντα εννέα, που δεν είχαν παραπλανηθή. 14 Οπως ο καλός ποιμήν δεν θέλει να χάση ούτε ένα πρόβατο, έτσι δεν είναι θέλημα του Πατρός σας του εν ουρανοίς να χαθή ένας από τους μικρούς τούτους. Λοιπόν προσέχετε μήπως τυχόν καταφρονήσετε κανένα από τους ασήμους και απλοϊκούς πιστούς. 15 Εάν φταίξη σε σένα ο αδελφός σου, πήγαινε και υπέδειξέ του το σφάλμα του ιδιαιτέρως· εάν ακούση την υπόδειξίν σου και μετανοήση δια το σφάλμα του, εκέρδησες τον αδελφόν σου δια τον Θεόν και δια σε τον ίδιον. 16 Εάν όμως δεν σε ακούση, τότε πάρε μαζή σου ένα ακόμη η δύο και κάμε του παρατήρησιν, ώστε να στηριχθή και κατοχυρωθή έτσι η αλήθεια επάνω εις την βεβαίωσιν δύο η τριών μαρτύρων. 17 Εάν δε παρακούση και εις τας συμβουλάς αυτών, ειπέ το γεγονός εις την Εκκλησίαν. Εάν δε δεν σεβασθή και παρακούση την Εκκλησίαν, ας είναι για σένα όπως ο ειδωλολάτρης και ο αμετανόητος τελώνης, οι οποίοι δεν ανήκουν εις την Εκκλησίαν. 18 Σας διαβεβαιώνω ότι όσα αμαρτήματα αφήσετε δεμένα και ασυγχώρητα εις την γην, θα μείνουν δεμένα και ασυγχώρητα στον ουρανόν. Και όσα συγχωρήσετε εις την γην, θα είναι συγχωρημένα και λυμένα στον ουρανόν. 19 Παλιν σας διαβεβαιώνω ότι, εάν δύο από σας συμφωνήσουν εις την γην για κάθε καλόν πράγμα, που ήθελαν ζητήσει δια της προσευχής των, θα το λάβουν από τον Πατέρα μου τον εν τοις ουρανοίς. 20 Διότι όπου δύο η τρεις είναι συγκεντρωμένοι στο όνομά μου και δια σκοπόν σύμφωνον με το θέλημά μου, εκεί είμαι και εγώ εν μέσω αυτών, δια να τους φωτίζω, να τους ευλογώ και να τους ενισχύω”.