Εκ του κατά Λουκάν Ευαγγέλιον στ' 31-36.

"Καθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποικαι υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως."

       Ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή, ἀγαπητοί αναγνώστες της ιστοσελίδας μας, εἶναι ἕνα τμῆμα τῆς περίφημης «ἐπὶ τοῦ Ὅρους ὁμιλίας» τοῦ Κυρίου, ὅπου κωδικοποίησε καὶ συνόψισε ὅλη τὴν ἠθική Του διδασκαλία. Σήμερα ἀναφέρεται στὴν κεντρική Του διδασκαλία, στὸ θέμα τῆς ἀγάπης, ποὺ δὲν ἔχει ὅρια, καὶ φτάνει μέχρι καὶ τοὺς ἐχθρούς μας. 

«Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες» 

τονίζει μὲ ἔμφαση καὶ καταλήγει... 

«Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστίν».

             Θέλοντας ὁ Χριστὸς νὰ συνοψίσει τὴν ἠθική Του διδασκαλία σὲ ἕνα σύντομο καὶ πρακτικὸ κανόνα εἶπε: 

«καὶ καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσι ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως». 
Ἡ κοινὴ χριστιανικὴ συνείδηση ἐκτιμώντας τὴν συντομία καὶ τὴν περιεκτικότητα τῆς διδασκαλίας αὐτῆς τὴν ὀνόμασε «χρυσοῦν κανόνα τῆς συμπεριφορᾶς» καὶ πράγματι εἶναι χρυσὸς κανόνας, γιατί ἀποτελεῖ τὸν πυρήνα, τὸ Α καὶ τὸ Ω τῆς ἀτομικῆς καὶ κοινωνικῆς ἁρμονίας καὶ προόδου.

    Ο Χριστός, ως μέγας "επαναστάτης", ίσως ο μεγαλύτερος όλων των εποχών, με το λόγο Του αυτό φέρνει την επανάσταση μέσα στους κόλπους του Ιουδαϊκού κόσμου, στον οποίο υπάρχει η αντίληψη της εκδικήσεως και της ανταποδόσεως του κακού· Στο βιβλίο της Εξόδου (21:23-24) διαβάζουμε: 

«Εάν δε εξεικονισμένον η δώσει ψυχήν αντί ψυχής, οφθαλμόν αντί οφθαλμού, οδόντα αντί οδόντος, χείρα αντί χειρός, πόδα αντί ποδός» 

(Αν όμως προκληθεί σωματική βλάβη τότε θα εφαρμόσετε την αρχή ζωή αντί ζωής, οφθαλμό αντί οφθαλμού, δόντι αντί δοντιού, χέρι αντί χεριού, πόδι αντί ποδιού.) 

Ο Χριστιανισμός όμως υπερβαίνει το μωσαϊκό νόμο και εφαρμόζει το νόμο του Ελεήμονος Θεού, το νόμο της χάριτος, σύμφωνα με τον οποίο η αγάπη του Θεού αγκαλιάζει ακόμα και τον εχθρό μας.

         Στην πολιτισμένη κοινωνία που ζούμε έχουμε θεσπίσει τους νόμους για να μπορούμε να επιβιώνουμε αρμονικά μεταξύ μας και να είμαστε ευτυχισμένοι. Θεωρούμε πως τὰ πολυτιμότερα ἀγαθὰ κάθε ἀνθρώπου εἶναι ἡ ζωή, ἡ τιμὴ καὶ ἡ περιουσία. Γιὰ τὴν διασφάλιση ὅλων αὐτῶν ἀγωνίζεται ὁ κάθε ἄνθρωπος. Ἡ δὲ ὀργανωμένη κοινωνία και ἡ πολιτεία, ἔχει θεσπίσει ὄργανα τάξης, τὰ δικαστήρια, τοὺς νόμους κλ.π. γιὰ τὴν περιφρούρηση τῶν ἀγαθῶν αὐτῶν στὰ μέλη του.

        Ἐν τούτοις τὰ ἐγκλήματα καὶ τα κακουργήματα ἐναντίον τῶν βασικῶν αὐτῶν ἀγαθῶν του ἀνθρώπου δὲν λείπουν καὶ ἀπὸ τὴν πλέον ανεπτυγμένη πολιτεία, τουναντίον περισσεύουν. Γιατί; Γιατί ὁ Νόμος εἶναι ἐξωτερικός, επιδερμικός, βίαιος, ἀναγκαστικὸς καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τὰ προλάβει ὅλα. Ἐνῶ ὁ «χρυσὸς κανόνας» ποὺ εἶναι Νόμος ἐσωτερικὸς καὶ ἐνσυνείδητος, ἐὰν ἐφαρμοσθεῖ ἀπὸ ὅλα τὰ μέλη τῆς κοινωνίας, εἶναι σὲ θέση νὰ κάνει θαύματα. 

Κάθε φορά ποὺ θὰ ἔρθεις σὲ σχέση καὶ ἐπαφὴ μὲ τὸν συνάνθρωπό σου, βάλε σὰν κριτή τῶν σκέψεων, τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ τῶν ἐνεργειῶν σου γενικά, τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό σου καὶ τοποθέτησέ τον στὴν θέση τοῦ συνανθρώπου σου. Τί θὰ ἤθελες, στὴν προκείμενη περίπτωση νὰ σκεφτοῦν, 

νὰ ἐπιθυμήσουν καὶ νὰ ἐνεργήσουν γιὰ σένα οἱ ἄλλοι;

              Και μας ξαναρωτᾶ ὁ «χρυσὸς κανόνας»: θέλεις, ἄνθρωπε, νὰ ἐπιβουλεύονται οἱ ἄλλοι τὴν ζωὴ σου, τὴν ὑγεία σου, νὰ τὴν ἐκθέτουν σὲ κίνδυνο ἄμεσο ἢ ἔμμεσο; Θέλεις νὰ νοθεύουν τὰ τρόφιμά σου, τὰ φάρμακά σου κ.λ.π.. Θέλεις νὰ ἐπιβουλεύονται οἱ ἄλλοι τὴν τιμή σου, τὴν ἠθική σου ὑπόσταση, τὸ καλό σου ὄνομα; Νὰ περιφέρονται ἀπὸ γειτονιὰ σὲ γειτονιὰ καὶ νὰ σὲ διαβάλλουν καὶ νὰ σὲ συκοφαντοῦν; Σὲ ἀκούω νὰ ἀπαντᾶς μ’ ἕνα μεγάλο ὄχι. Ε, λοιπόν, σεβάσου καὶ σὺ καὶ περιφρούρησε μὲ ὅλες σου τὶς δυνάμεις τὰ πολύτιμα αὐτὰ ἀγαθά τοῦ συναθρώπου σου.

            Όμως δὲν ἀρκεῖ νὰ ἐπικρατήσει μόνο ἡ τάξη καὶ ἡ δικαιοσύνη στὴν κοινωνία. Δὲν ἀρκεῖ νὰ μὴν ἀδικοῦμε τοὺς ἄλλους καὶ νὰ σεβόμαστε τὰ ἀγαθά του. Χρειάζεται ἀκόμη καὶ νὰ προσφέρουμε καὶ νὰ συμπαραστεκόμαστε στὶς ἀνάγκες τῶν συνανθρώπων μας. Τί θὰ ἤθελες ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, ἐὰν βρισκόσουν σὲ δύσκολες στιγμὲς στὴν ζωή σου; Ἐὰν ὁ θάνατος καί ἡ ἀρρώστεια ἐπισκεφτόταν τὴν οἰκογένειά σου; ἐὰν ἡ φτώχεια καὶ ἡ δυστυχία σὰν ἀπρόσκλητος ἐπισκέπτης κτυποῦσε τὴν πόρτα σου;

          Ἀσφαλῶς θὰ περίμενες ἀπὸ τοὺς γνωστοὺς καὶ φίλους καὶ τοὺς συγγενεῖς σου καὶ ἀπὸ κάθε συνάνθρωπό σου γενικὰ νὰ σοῦ φανεῖ χρήσιμος, νὰ σὲ παρηγορήσει, νὰ σὲ ἐνισχύσει καὶ νὰ σὲ βοηθήσει μὲ κάθε τρόπο γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσεις τὴν δύσκολη στιγμή. Τὸ ἴδιο κάνε κι ἐσὺ στὴν δυστυχία τοῦ ἄλλου, όταν την βρεις μπροστά σου.

    Δείτε όμως τι συμβαίνει, αγαπητοί συνενορίτες μου, φίλοι, ακόλουθοι αναγνώστες της ιστοσελίδας της Ενορίας μας, στην περίεργη και θυμωμένη περίοδο που ζούμε τώρα τελευταία. 

Μετά από χρόνια φτώχιας, μνημονίων και επιτήρησης από τους Ευρωπαίους... "φίλους" μας, ήρθαν τα..."άρρωστα" χρόνια της πανδημίας, για να βρισκόμαστε πια μετά τον κορωνοϊό και τα..."επικείμενα" νοσήματα που μας άφησε αμανάτι, 

στην δίνη του πολέμου μεταξύ μιας περίεργης, αλλιώτικης, αλλόκοτης Ρωσίας,

 που δείχνει να έχει τρελαθεί, εισβάλλοντας στην..."γειτόνισσα" του Ουκρανία, αλλά και εξαιτίας αυτής της αιματηρής διαμάχης,

να ζούμε την μια κρίση μετά την άλλη, θέλετε ενεργειακή, θέλετε οικονομική, αυξήσεις προϊόντων και υπηρεσιών, πληθωρισμό στα ύφη, ακόμα και παγκόσμια επισιτιστική κρίση, πείνας δηλαδή!!! 

αν είναι δυνατόν, για το 2023 μιλάμε, με το 5G...τρομάρα μας, εποχή όπου πηγαινοερχόμαστε στο διάστημα για ψύλλου πήδημα, 

και ένα σωρό άλλα τέτοια ή παρόμοια, τεράστια επιστημονικά επιτεύγματα, ενώ εδώ στην Ελλάδα μας, απειλών πολέμου και άλλα τέτοια... "νταϊλίκια", από τους γείτονες Τούρκους, που ο "σουλτάνος" τους ονειρεύεται...ή ορέγεται καλύτερα!!! γαλάζιες πατρίδες και τα σύνορα της καρδιά του, 

έχοντας ακροατήριο τον λαό του που υποφέρει, με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και άλλες παρόμοιες παγκόσμιες ειρηνευτικές οργανώσεις, να είναι πια βαρύγδουπες και κενές λέξεις, χωρίς καμιά μα καμιά σοβαρή αξία, αφού τον 21ο αιώνα ζούμε τον μεσαίωνα των ανθρωπίνων αξιών, με τα χειρότερα να είναι προ των πυλών και τους ηγέτες της υφηλίου σε πλήρη αποδόμηση.

Και ενώ όλες αυτές οι ασχήμιες συμβαίνουν παγκοσμίως με τον "χρυσό κανόνα του ανθρώπου" να έχει πια ξεχαστεί...να είναι άφαντος στην καθημερινότητα μας, εδώ στην Ελλάδα μας να ζούμε από το τέλος καλοκαίρι που μας πέρασε, αρχικά απίστευτες πυρκαγιές στον Έβρο και κατόπιν θανατηφόρες πλημμύρες στην Κεντρική Ελλάδα, βλέπουμε την φύση, 

αυτό το στολίδι της δημιουργίας του Θεού, από ομορφιά να γίνεται κατάρα, το βιός μας στο έλεος των καιρικών φαινομένων και η ζωή μας να κείτεται πνιγμένη στα λασπόνερα, ή να καίγεται μέσα στα σπίτια μας. 

Όμως τουλάχιστον μας έμεινε η ανθρωπιά μας. Ο "χρυσός κανόνας του χριστιανού" ...τουλάχιστον του Έλληνα χριστιανού, ξεχειλίζει αυθόρμητα στον πόνο, στην ανέχεια, στην καταστροφή στην δυστυχία του άλλου, 

και γίνεται βάλσαμο, γίνεται αγάπη και νοιάξιμο και ελπίδα, γίνεται... αυτόματα θαρρείς !!! φιλανθρωπία και αλτρουϊσμός, αλλά γίνεται και προσευχή και έμπρακτη...βουβή μα τόσο κραυγαλέα !!! συμπαράσταση στον πλησίον, στον συνάνθρωπο!!!

       Όμως ας αφήσουμε για λίγο όλες αυτές τις αδικίες και τις ασχήμιες, ας αφήσουμε ακόμα και την νομοθεσία, τον νόμο δηλαδή των ανθρώπων που θέσπισαν οι δικαστές του κόσμου για να μην γίνουμε..."ανθρωποφάγοι", παρότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν διαφέρουμε και πολύ, 

παρότι χιλιάδες νόμοι είναι γραμμένοι σε τόμους βιβλίων και το δικονομικό σύστημα διέπει τον βίο μας καθ' όλην την διάρκεια του, και ας δούμε τον πιο απλό, αλλά και χρυσό κανόνα του χριστιανού, αυτό που σήμερα μας προτείνει ο Χριστός μας και η Εκκλησία Του και που ακούγεται αυτήν την 2η  Κυριακή της εβδομάδος του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά, στις εκκλησιές όλης της Ορθοδοξίας. 

«καί καθώς θέλετε ἵνα ποιῶσι ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως».    

Αυτός ήταν ο κανόνας συμπεριφοράς του καλού χριστιανού και ο τρόπος σκέψης του, είναι  ο νόμος αυτός όπου στήριξε όλη την διδασκαλία Του και που πρότεινε ο Χριστός στους ανθρώπους να τον εντάξουν και μέσα στην καθημερινότητα τους, δύο χιλιάδες και παραπάνω χρόνια πριν, σε μια εποχή μάλιστα που επικρατούσε η δουλεία και που η ανθρώπινη ζωή δεν είχε ιδιαίτερη αξία.      

Η Εκκλησία, κατάφερε τόσους αιώνες να κρατήσει και να μεταφέρει όλα αυτά τα μεγάλα νοήματα από την διδασκαλία του ιδρυτή της Χριστού, μέσα από τον μεγάλο ειρηνικό "στρατό" της, τους μυριάδες των Αγίων Πατέρων, των μαρτύρων και των διδασκάλων της Ορθοδόξου Πίστης μας και θα συνεχίσει να το κάνει με την βοήθεια του Θεού, αγαπώντας ακόμα και τους εχθρούς της, όπως μας προτείνει σήμερα το Ευαγγέλιο, τους πολέμιους και τους αντιπάλους της, ακούγοντας προσεκτικά τους επικριτές της και όλους αυτούς που αγωνίζονται μανιωδώς να καταστρέψουν αυτήν την πίστη των πατεράδων μας και να αφανίσουν την Ορθοδοξία, τα σύμβολα και τις αξίες αυτού του Έθνους. 

            Για αυτήν την όμορφη κοινωνία των Αγίων της Ορθοδοξίας, μας προορίζει ο Χριστός με την διδασκαλία Του,  χθες, σήμερα αλλά και πάντα και μάλιστα με την ευαγγελική περικοπή και τα λόγια που θα ακούσουμε αύριο την Κυριακή 2α Οκτωβρίου 2023 από τα χείλη του ιερέως, θα μάθουμε τον "χρυσό κανόνα" της συμπεριφοράς του χριστιανού, τον νόμο Του δηλαδή, για να γίνουμε μέτοχοι στην επίγεια Βασιλεία Του, αν αυτός επικρατήσει στον κόσμο όλο, και σίγουρα της Ουράνιας  Βασιλείας Του κληρονόμοι, αν τον κάνουμε μέρος της ζωής μας.

         Αγαπούμε τον τόπο μας, αγαπούμε τους συνανθρώπους μας, προσέχουμε να μην πάθουν κακό, βοηθούμε τον διπλανό μας, κάνουμε υπομονή στις ιδιαιτερότητες και στα ελαττώματα του, αλλά ερχόμαστε και στην εκκλησιά της Ενορίας μας τακτικά, ειδικά τις Κυριακές, είμαστε κοντά στους ιερείς μας, ζούμε με επίκεντρο τον ολοκαίνουργιο Ιερό Ναό μας, 

προπαντός τώρα, που η Ορθόδοξη Εκκλησία μας βάλετε από παντού με μένος απίστευτο, αλλά και για έναν ακόμα λόγο: Γιατί κλείνουμε σε λίγες ημέρες τέσσερα χρόνια από την τέλεση των Θυρανοίξιων του...θυμάστε ήταν το Σαββατοκύριακο της 12ης και 13ης Οκτωβρίου του 2019, που λειτουργούμε εδώ, επάνω από την φιλόξενη κατακόμβη μας, που επί μια δεκαετία εξυπηρέτησε ικανοποιητικά, μα προσωρινά, την λατρευτική ζωή μας, και τέσσερα χρόνια κοντά τώρα...με εξαίρεση εκείνο το άρρωστο τρίμηνο του lockdown και του κλεισίματος των εκκλησιών, και μετά το άνοιξε-κλείσε για δυο περίπου χρόνια που ακολούθησε μέχρι που κατάφεραν να μας κάνουν άνω-κάτω...δυστυχώς!!! Τέσσερα ολόκληρα χρόνια έχοντας...οι περισσότεροι τουλάχιστον ενορίτες μας !!! την υπέρμετρη εκείνη ενοριακή συνείδηση, 

όπου  βαπτιζόμαστε,  παντρευόμαστε, ακόμα και πεθαίνουμε σ' έναν όμορφο ναό, αντάξιο των προσδοκιών μας, τελούμε τα μνημόσυνα και τα τρισάγια για τους κεκοιμημένους οικείους μας στην δική μας εκκλησία και όχι σε άλλη, στην εκκλησιά της γειτονιάς μας, 

στους Ανθόκηπους της Νέας Ευκαρπίας, των Αγίων Θεοπατόρων, του Ιωακείμ και της Άννας, ζούμε και αναπνέουμε κοντά της και μαζί της, κάνουμε όνειρα, δημιουργούμε ελπίδες γι' αυτήν και απ' αυτήν και όταν η δυσκολία και η ανάγκη χτυπήσει την πόρτα του αναγκεμένου γείτονα μας, βάζουμε πλάτες στις προσδοκίες του και γινόμαστε μέτοχοι και συμμέτοχοι στα προβλήματα του, γιατί, ποτέ δεν ξέρεις πότε θα χρειαστείς και εσύ την βοήθεια του...πότε θα χρειαστεί να γίνει πράξη και για σένα ο χρυσός κανόνας του χριστιανού!!!

Τον χρυσό κανόνα της συμπεριφοράς μας ως άνθρωποι, τον ξέρουμε από τα πρώτα, άγουρα, παιδικά χρόνια μας, τον εξέφρασαν με τον δικό τους τρόπο οι αρχαίοι ημών πρόγονοι μας, τον μαθαίνουμε από τους γονείς μας, μας τον διδάσκουν οι δάσκαλοι μας στα σχολεία. Σήμερα όμως καλούμαστε να τον μάθουμε και ως χριστιανοί, από τον ίδιο τον Χριστό μας, με τα ίδια του τα λόγια, μέσα από την αφήγηση του κατά Λουκάν Ευαγγελίου Του. Μα ξέρετε κάτι αδελφοί μου, αγαπημένοι αναγνώστες και φίλοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης της Ενορίας μας!!! Δεν φθάνει μόνο αυτό, δεν φθάνει μόνο να μάθουμε πως…«αυτό που δεν θέλουμε να μας κάνουν οι άλλοι, επ’ ουδενί δεν πρέπει να το κάνουμε εμείς σ’ αυτούς». Τώρα, σήμερα, εδώ, όλοι, καλούμαστε τον άγραφο αυτόν νόμο, τον περίφημο και αδιαμφισβήτητο κανόνα αυτόν, να τον κάνουμε και πράξη στην ζωή μας... 

Καλή & ευλογημένη Κυριακή!!!

Καλή Σχολική & Κατηχητική χρονιά !!!

Τα παιδιά της Ενοριακής Νεανικής Εστίας μας, σαλπάρουν σε λίγο με το δικό τους καράβι...το κατηχητικό σκολειό τους!!! ψάχνοντας την δική τους "Ιθάκη"...την δική τους εκκλησιά!!! Δείξτε τους εσείς την ρότα που θα ακολουθήσουν. Εσείς, οι γονείς, οι συγγενείς και οι δάσκαλοι.

 Αν όχι εσείς...ποιός ;;;

*...παρακάτω δείτε σας παρακαλούμε αν το επιθυμείτε και το Ευαγγέλιο της Β' Κυριακής του κατά Λουκάν, στο αρχαίο, πρωτότυπο κείμενο, αλλά και στην νεοελληνική απόδοση του... 

Το ευαγγέλιο της Κυριακής Β΄ Λουκά

την 1η Οκτωβρίου 2023

Εκ του κατά Λουκάν Ευαγγέλιον στ' 31-36.

Πρωτότυπο κείμενο:

Εἶπεν ὁ Κύριος· Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως. Καὶ εἰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τοὺς ἀγαπῶντας αὐτοὺς ἀγαπῶσι. Καὶ ἐὰν ἀγαθοποιῆτε τοὺς ἀγαθοποιοῦντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσι. Καὶ ἐὰν δανείζητε παρ᾿ ὧν ἐλπίζετε ἀπολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καὶ γὰρ ἁμαρτωλοὶ ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι τὰ ἴσα. Πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς. Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες, καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί.

Απόδοσις σε απλή γλώσσα:

Εἶπε ὁ Κύριος· «῞Οπως θέλετε νὰ σᾶς συμπεριφέρονται οἱ ἄνθρωποι, ἔτσι ἀκριβῶς νὰ συμπεριφέρεστε κι ἐσεῖς σ’ αὐτούς. Γιατί, ἂν ἀγαπᾶτε αὐτοὺς ποὺ σᾶς ἀγαποῦν, ποιὰ εὔνοια περιμένετε ἀπὸ τὸν Θεό; ᾿Αφοῦ καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀγαποῦν αὐτοὺς ποὺ τοὺς ἀγαποῦν. Κι ἂν κάνετε καλὸ σ’ αὐτοὺς ποὺ σᾶς κάνουν καλό, ποιὰ εὔνοια περιμένετε ἀπὸ τὸν Θεό; Καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ ἴδιο κάνουν. ῍Αν δανείζετε σ’ ὅσους ἐλπίζετε νὰ σᾶς τὰ ἐπιστρέψουν, ποιὰ εὔνοια περιμένετε ἀπὸ τὸν Θεό; Καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ δανείζουν στοὺς ὁμοίους τους γιὰ νὰ τὰ πάρουν πίσω. ᾿Αντίθετα, ἐσεῖς ν’ ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας, νὰ κάνετε τὸ καλὸ καὶ νὰ δανείζετε, χωρὶς νὰ περιμένετε νὰ πάρετε πίσω τίποτα. ῎Ετσι, ὁ Θεός, ποὺ εἶναι καλὸς ἀκόμα καὶ μὲ τοὺς ἀχάριστους καὶ τοὺς κακούς, θὰ σᾶς ἀνταμείψει μὲ τὸ παραπάνω καὶ θὰ σᾶς κάνει παιδιά του. Νὰ εἶστε λοιπὸν σπλαχνικοί, ὅπως σπλαχνικὸς εἶναι κι ὁ Θεὸς Πατέρας σας».