ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ ΣΤΟΝ ΝΑΟ Ή ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ.

Το Μυστήριον

του Ιερού Ευχελαίου..

      Τό Ευχέλαιο είναι ένα από τά επτά Μυστήρια τής Εκκλησίας μας,  το οποίο  τελείται στό Ιερό Ναό ή στό σπίτι μας οποιαδήποτε στιγμή χρειαστεί ή το θελήσουμε, γιά τήν ίαση σωματικών, αλλά  καί ψυχικών ασθενειών. 

                              "Η σύσταση τού Μυστηρίου"

     Η σύσταση τού Ευχελαίου, όπως καί τών υπόλοιπων Μυστηρίων, ανάγεται στήν Καινή Διαθήκη καί μάλιστα τήν Καθολική Επιστολή Ιακώβου  «Ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τούς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καί προσευξάσθωσαν ἐπ’ αὐτόν ἀλείψαντες αὐτόν ἐλαίῳ ἐν τῶ ὀνόματι τοῦ Κυρίου· καί ἡ εὐχή τῆς πίστεως σώσει τόν κάμνοντα, καί ἐγερεῖ αὐτόν ὁ Κύριος· κἄν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ»(Ἰακ.ε΄,14-15).              

       Προτύπωση αὐτοῦ τοῦ Μυστηρίου ἀποτελεῖ ἡ ἐνέργεια τῶν Ἀποστόλων κατά τήν πρώτη ἀποστολή τους ἀπό τόν Κύριο, κατά τήν ὁποία ἄλειφαν μέ λάδι πολλούς ἀρρώστους καί τούς θεράπευαν (Μάρκ. στ΄ 13). Στά ἀρχαῖα λειτουργικά βιβλία βρίσκουμε εἰδικές εὐχές ἁγιασμοῦ ἐλαίου, ὥστε νά ἀποκτήσει δύναμη ἰαματική. Σύν τῶ χρόνῳ οἱ εὐχές αὐτές ἐξελίχθηκαν σέ πλήρη, ἐκτενέστατη μάλιστα, ἀκολουθία γιά χάρη τῶν ἀσθενῶν, ἡ ὁποία πλουτίστηκε μέ ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα καί συνδέθηκε μέ τήν Θεία Λειτουργία. Σήμερα ὅμως, ὅπως εἶναι γνωστό, τό Μυστήριο του Εὐχελαίου τελεῖται αὐτοτελῶς χωρίς Θεία Λειτουργία, ὅπως τά Μυστήρια του Βαπτίσματος καί αυτό του Γάμου.

         Τελετουργοί τού φιλανθρώπου τούτου Μυστηρίου είναι οι πρεσβύτεροί της Εκκλησίας, προσκαλούμενοι γιά τόν σκοπό αυτό στήν οικία τού αρρώστου χριστιανού (δεν είναι πάντα απαραίτητο να υπάρχει ασθένεια για να καλέσουμε ιερέα να μας κάνει Ευχέλαιο στο σπίτι μας). Πλησίον τού ασθενούς προσεύχονται θερμά οι ιερείς μας και επικαλούνται τήν χάρη τού Παναγίου Πνεύματος γιά νά ευλογηθεί τό λάδι πού παρατίθεται. Καί στήν συνέχεια αλείφουν τόν άρρωστο χριστιανό μέ τό ευλογημένο πλέον έλαιο. Η επάλειψη μέ τό ευλογημένο έλαιο, σώζει τόν άρρωστο.

         "Η τέλεση τού Μυστηρίου"

     Για την τέλεση του Ευχελαίου, κατά το αρχαίο τυπικό απαιτείτε η 

Ο Ιερός Ναός  των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης,
των Ανθοκήπων της Νέας Ευκαρπίας,
στην δυτική Θεσσαλονίκη.

παρουσία επτά ιερέων, όμως για πρακτικούς και μόνο λόγους επικράτησε, όταν τελείτε το Μυστήριο στις οικίες να γίνεται από έναν και μόνο ιερέα, που είναι και το πιο σύνηθες πια.
       Η ακολουθία τού Ευχελαίου τελείται «εις ίασιν ψυχής τε καί σώματος» στους Ναούς όλης της Ορθοδοξίας σύμφωνα με το Τυπικό της Εκκλησίας μας την Μεγάλη Τετάρτη. Στον δικό μας όμως Ναό, των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης, στους Ανθόκηπους της Νέας Ευκαρπίας, πέρα ἀπό τήν καθορισμένη αὐτή ἡμέρα, τό Ἱερό Εὐχέλαιο τελεῖτε ἄλλες δύο φορές τόν χρόνο, μία κατά τήν περίοδο τῆς "Μικρής Σαρακοστῆς" τῶν Χριστουγέννων καί ακόμα μία, όπου και προσκαλούμε πολλούς ακόμα ιερείς, πολλές φορές και τον Αρχιερέα μας, για να τελέσουν το Αρχιερατικό Ευχέλαιο της Ενορίας μας, κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης και Αγίας Τεσσαρακοστῆς, συνολικά δηλαδή τρεῖς φορές τό χρόνο.

          Φέτος το 2021, αλλά και πέρυσι το 2020, ήταν  περίεργες και "αποκαλυπτικές" χρονιές, όπου σε αυτές, λόγω της διασποράς του κορωνοϊού, εκ του οποίου όλοι τώρα που καλοκαιριάζει, γιορτάζουμε την ελευθερία μας, την έναρξη του τουρισμού, την επανεκκίνηση της οικονομίας, ακόμα παραδόξως εορτάζουμε, αν και θα έπρεπε να ήταν αυτονόητο, και το άνοιγμα των εκκλησιών μας υπό προϋποθέσεις, αλλά ας μην λησμονούμε πως υπήρξε καιρός που γευθήκαμε ένα 1ο κύμα της πανδημίας του, κατόπιν το 2ο , και μετά περάσαμε...ή μπορεί ακόμα να περνάμε, από ένα 3ο και ίσως πιο καταστροφικό κύμα αυτόν τον χειμώνα, που μας πέρασε κατά τον οποίο κλειδωθήκαμε πάλι στα σπίτια μας, γίναμε αντικοινωνικοί, διπλοαμπαρώσαμε πάλι τις εκκλησιές μας, τις οποίες και κάποιοι "ανεγκέφαλοι" θεώρησαν ως σημεία υπερμετάδοσης του ιού τους, ενώ σπανίως γίνονταν το Μυστήριο του Ευχελαίου στους Ιερούς Ναούς, ή αν γίνονταν  ήταν με την παρουσία ελάχιστων πιστών προσκυνητών και ενοριτών και ακόμα σπανιότερα γίνονταν στα σπίτια μας, αλλά ίσως τελούνταν με κλειδωμένες τις πόρτες των ναών και τοις ιερείς μόνοι τους να μνημονεύουν τα ονόματα που έστελναν διαδικτυακά όσοι ήθελαν να έχουν, έστω και έτσι, συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας μας.

Το Ιερατικό Ευχέλαιο της Αγίας & Μεγ. Τεσσαρακοστής,
που ετελέστη στην προσωρινή κατακόμβη του Ναού μας,
 την 1η Απριλίου του 2019.

      Ενθυμούμαι άλλες, πιο φυσιολογικές εποχές, συχνότερα στις περιόδους των Χριστουγέννων και της Μεγάλης Εβδομάδος, αλλά και καθ' όλην την διάρκεια του έτους, γέμιζαν οι εκκλησιές με πιστούς, ενώ και οι ιερείς μας δεν προλάβαιναν να επισκέπτονται τα σπίτια των ενοριτών τους και να τους ευλογούν με το λαδάκι του Ευχελαίου, "εις ίασιν ψυχής τε και σώματος".    
Κυρίως δε, εδώ στην Ενορία μας, των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης, στους Ανθόκηπους της Νέας Ευκαρπίας, τα νεαρά ζευγάρια μας που δυσκολεύονταν να τεκνοποιήσουν και έρχονταν, στο παρελθόν στην κατακόμβη μας και τώρα πια στην μεγάλη υπέργεια και "ολοκαίνουργια" εκκλησιά τους, ιδιαίτερα μάλιστα στο μικρό υπερυψωμένο προσκυνητάρι της Τρίχρονης Παναγίας μας, το οποίο βρίσκεται μπαίνοντας στον κυρίως ναό στο αριστερό κλίτος και σε αυτό θησαυρίζονται τόσο οι εικόνες από την ζωή της Παναγίας Θεοτόκου με τους γονείς της μέχρι την ηλικία των τριών ετών οπότε και παραδόθηκε σύμφωνα με το τάμα τους πίσω στον Θεό, όσο και τα Ιερά Λείψανα τους, προερχόμενα από τα Ιεροσόλυμα. 

      Τώρα που όλα ρίχνουν να είναι καλύτερα και κορωνοϊός να βρίσκεται σε ύφεση, με την διάθεση των ανθρώπων ξανά να ανεβαίνει, οι πιστοί, δειλά-δειλά στην αρχή, και τώρα τακτικότερα, άρχισαν και πάλι να ζητούν ξανά τους ιερείς να τελέσουν Ευχέλαιο στα σπίτια τους ή να συμμετέχουν ενεργά στο Μυστήριο μέσα στον ναό, και ειδικά τα άτεκνα ζευγάρια μας να έρχονταν όχι μόνο από την Θεσσαλονίκη πια, αλλά και από όλη την Ελλάδα, μιας και το νέο της θαυματουργικής ευχής της Αγίας Άννας μας μαθεύτηκε παντού, αφού όπως λέει και το Ευαγγέλιο των Αγίων μας που ακούγεται στις εορτές τους...  "Οὐδείς δέ λύχνον ἅψας καλύπτει αὐτόν σκεύει ἢ ὑποκάτω κλίνης τίθησιν, ἀλλ᾿ ἐπί λυχνίας ἐπιτίθησιν, ἵνα οἱ εἰσπορευόμενοι βλέπωσι τό φῶς.", μα και μέσω της αμεσότητας του διαδικτύου και των άρθρων που τακτικά γράφουμε και αφιερώνουμε στους Αγίους μας,  για να κλείσουν το γόνυ προσευχητικά, παρακαλώντας τους γονείς της Θεοτόκου και Παρθένου Παναγίας κόρης τους, αλλά και Δικαίους  Θεοπάτορες, Ιωακείμ και Άννα, τον Παππού και την Γιαγιά του Χριστού μας, αλλά και ολάκερης της Ορθοδοξίας μας, με τις πρεσβείες στον Εγγονό τους, να τους χαρίσει το Θείο και Μέγα Δώρο της παιδοποιΐας. 

Το Αρχιερατικό μας Ευχέλαιο το 2015,
παρουσία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας,
κ.κ Βαρνάβα, πολλών ιερέων και πλήθους πιστών.  

         Ἡ συμμετοχή τῶν πιστῶν στα Ευχέλαια των Ναών και δη στα Αρχιερατικά Ευχέλαια, εἶναι πάντοτε πολύ μεγάλη. Αὐτό σημαίνει ὅτι τό Μυστήριο αὐτό εἶναι λαοφιλέστατο και βαθιά ριζωμένο στίς ψυχές τῶν πιστῶν, γι’ αὐτό καί πολλοί πιστοί τελοῦν τό Ιερό Εὐχέλαιο καί στά σπίτια τους, ὅταν ὑπάρχει ἀνάγκη, ιδιαίτερα δε εδώ στην Ενορία μας, που θεωρείτε πια παράδοσις κατόπιν προσκλήσεως του ιερέως καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους και παρουσία όλων των μελών της οικογενείας, να τελείτε το Μυστήριο αυτό.

      Τό Ευχέλαιο, όπως καταλαβαίνεται,  δέν έχει κάποια μαγική επενέργεια στήν πνευματική μας ζωή, αλλά είναι μιά άρρηκτη αλυσίδα μαζί μέ τά άλλα Μυστήρια στά οποία θά πρέπει νά συμμετέχουμε, π.χ. Εξομολόγηση, Θεία Κοινωνία, και οπωσδήποτε προϋποθέτει την Πίστη μας, αλλά και την προσπάθεια μας, τον αγώνα μας ενάντια στην αμαρτία.

       Σύμφωνα με την διδασκαλία τής Εκκλησίας μας, η σωματική ασθένεια θεωρείται ως ο πικρός καρπός τής αμαρτίας. Οποιαδήποτε ασθένεια, ως διαταραχή τής αρμονικής λειτουργίας τού σώματος, οφείλεται σέ πνευματικά αίτια καί κυρίως στή διαταραχή τών σχέσεων τού ανθρώπου μέ τόν Θεό. Στά ιερά κείμενα δέν παρουσιάζεται μόνο η στενή σύνδεση τής ασθένειας μέ τήν αμαρτία αλλά συγχρόνως υποδεικνύεται καί ο τρόπος τής θεραπείας, που είναι η ειλικρινής μετάνοια καί η επιστροφή στόν Θεό.

 "Τά ορατά στοιχεία τού Ευχελαίου"

Το Αρχιερατικό μας ευχέλαιο το 2013.
Τον Σεβασμιώτατο εκπροσώπησε ο Πρωτοσύγκελος της
 Μητροπόλεως μας, π.Διονύσιος Πατσάνης.

Γιά τό Ευχέλαιο απαραιτήτως χρειάζονται τά παρακάτω:
α) ένα κανδήλι μέ λάδι ελιάς καί μέσα λίγο κόκκινο κρασί.
β) θυμιατό αναμμένο με θυμίαμα.
γ) εικόνα τού Χριστού η τής Παναγίας η οποιουδήποτε Αγίου έχουμε ευλάβεια.
δ) ένα σκεύος μέ αλεύρι, το οποίο έπειτα νά ζυμωθεί καί νά γίνει πρόσφορο για τον ναό.
ε) επτά κεράκια, όσες οι ευχές, τα Ευαγγέλια και οι Απόστολοι που ακούγονται στο Μυστήριο.

στ) ένα χαρτί με ευανάγνωστα τά ονόματα « υπέρ υγείας» τών επιτελούντων τό Ιερό Ευχέλαιο (μόνο ονόματα ζώντων)
ζ) μία θρυαλλίδα (μπατονέτα) γιά τήν χρίση τού Αγίου Ελαίου.

     Στό τέλος τής ακολουθίας και μετά τίς ευχές τών ιερέων, το λάδι, δέν είναι πιά κοινό λάδι, όπως καί στήν Βάπτιση τό νερό τής κολυμβήθρας, μετά τίς ευχές τού λειτουργού, δέν είναι πιά κοινό νερό.

        Χρίονται σταυροειδώς από τον ιερέα όλοι οι παρευρισκόμενοι, στό μέτωπο, στό σαγόνι, στις δύο παρειές καί στά χέρια μέσα στήν παλάμη καί στό εξωτερικό τους μέρος. Μ' αυτήν τήν χρίση, ζητούμε από τόν Κύριο νά θεραπεύσει τό πνεύμα, τίς σκέψεις καί ολόκληρο τόν εσωτερικό μας κόσμο.  Ακόμη, νά δίνει δύναμη σ' εκείνα τά μέλη τού σώματος μέ τά οποία κάνουμε τίς περισσότερες πράξεις: (π.χ. τά χέρια είναι τά μέλη πού εκτελούν τίς εντολές τού μυαλού μας). 

Η χρίσις με έλαιο, όσοι έρχεστε τακτικά στις λατρευτικές εκδηλώσεις της Ενορίας μας θα το γνωρίζετε, γίνεται και κατά την διάρκεια των Αγρυπνίων μας, που τελούμε τουλάχιστον μια φορά τον μήνα καθ' όλην την διάρκεια του έτους, 

μα αυτό δεν μπορεί να έχει την αξία του Ιερού Μυστηρίου του Ευχελαίου, απλά κατά το αγιορείτικο τυπικό γίνεται η ευλόγησις των "αγρυπνούντων", οι οποίοι και παίρνουν  δύναμη από το ευλογημένο έλαιο που καίει όλην την νύχτα στην κανδήλα της εικόνος του εορταζομένου Αγίου, που προς τιμήν του τελείται η Αγρυπνία, "εις ίασιν ψυχής τε και σώμαατος", αλλά και για να συνεχίσουν απρόσκοπτα την νυχτερινή προσευχή τους.

      Τό αγιασμένο έλαιο επ΄ουδενί δέν πετιέται!!! Πρέπει να φυλάσσεται στο εικονοστάσι του σπιτιού μας και να χριζόμαστε σε τακτά χρονικά διαστήματα, ή πρέπει νά καίγεται στό κανδήλι μέχρι τέλους. Μετά τήν πλήρη καύση, η καντηλήθρα καί όσα χρησιμοποιηθούν γιά τό καθάρισμα τού έσωθεν περιεχομένου, καίγονται σέ ασφαλή τόπο ή τα πηγαίνουμε στην εκκλησία μας για να τοποθετηθούν από τον ιερέα στο χωνευτήρι του Ναού.

                "Παρεξηγημένες εκδοχές τού Μυστηρίου"

1. Πρώτα απ’ όλα, ορισμένοι θεωρούν ότι μέ τήν συγχωρητική ευχή τού ευχελαίου, η οποία διαβάζεται σε όλους τους συμμετέχοντες στο τέλος του Μυστηρίου, αναπληρώνουν τήν εξομολόγηση, πού δέν κάνουν γιά διάφορους λόγους. 

Η συγχωρητική ευχή τού Ευχελαίου δέν καταργεί τήν Εξομολόγηση. Η συγχώρηση τών αμαρτιών, πού παρέχεται στό Μυστήριο τού Ευχελαίου, 

δέν αναφέρεται στά αμαρτήματα πού γνωρίζουμε καί δέν εξομολογούμαστε, αλλά σέ όσα μικρά ξεχάσαμε ή αγνοούμε. Διότι κανένα Μυστήριο τής Εκκλησίας δέν αναιρεί τό άλλο, αλλά τό ένα συμπληρώνει τό άλλο μέσα στό μεγάλο «Μυστήριο» τής Εκκλησίας.

2. Μία άλλη παρεξήγηση συμβαίνει μέ τό αλεύρι, πού χρησιμοποιείται γιά τήν στήριξη τών κεριών. Ορισμένοι πιστοί δέν αρκούνται στήν χρίση μέ τό αγιασμένο έλαιο, αλλά ζητούν καί αλεύρι γιά διάφορες χρήσεις: νά τό βάλουν κάτω από τό μαξιλάρι τού παιδιού τους «γιά νά δείξει ο Θεός τό τυχερό τους», ή «γιά νά φύγει τό κακό από τό σπίτι», ή γιά νά τό αραιώσουν μέ νερό καί νά τό πιεί ο ασθενής. 

Επειδή τά παραπάνω εγγίζουν τήν δεισιδαιμονία, πρέπει νά τονίσουμε ότι τό Μυστήριο ονομάζεται Ευχέλαιο καί όχι «ευχάλευρο». 

Εκείνο πού αγιάζεται είναι τό λάδι καί όχι τό αλεύρι. Με το αλεύρι αυτό καλόν είναι να γίνεται πρόσφορο (λειτουργιά) και να δίδεται στον ιερέα για την Αγία Προσκομιδή, όπου εκεί θα διαβάζονται και πάλι τα ονόματα των οικείων μας, αυτήν την φορά και των κεκοιμημένων.

3. Υπάρχει καί μία άλλη παρεξήγηση, πού συνιστά σύγχυση τού σκοπού τού ευχελαίου. Πολλοί ζητούν ευχέλαιο γιά νά εγκαινιάσουν τό καινούργιο τους σπίτι ή τό κατάστημα. Γιά τά σπίτια, τά καταστήματα, τά οχήματα καί όλα τά υπόλοιπα υπάρχουν οι αντίστοιχες αγιαστικές πράξεις, όπως ο Αγιασμός. Ακόμη, δέν είναι καί λίγοι εκείνοι πού ζητούν από τόν ιερέα νά τελέσει αγιασμό καί ευχέλαιο μαζί, πράγμα πού δείχνει σύγχυση καί παρεξήγηση. Λές καί χρειάζεται περισσότερες από μία αγιαστικές πράξεις γιά νά ζητήσουμε τήν χάρη τού Θεού.
4. Μία άλλη παρεξήγηση συνδέεται μέ τήν αντίληψη ότι τό ευχέλαιο αφορά τούς ετοιμοθάνατους καί όσους γενικά βρίσκονται στήν τελική φάση τής ασθενείας τους. Παρατηρείται άλλοτε μία αποφυγή τελέσεως τού Ευχελαίου από τό φόβο μήπως προκληθεί η επισπευσθεί ο θάνατος τού ασθενή. Ο φόβος αυτός, όμως, είναι αδικαιολόγητος. 

Οι συγγενείς φοβούνται νά τό πούν στόν ασθενή. Ο ασθενής φοβάται νά τό ζητήσει. Τό Ευχέλαιο είναι γιά τήν υγεία καί τήν ζωή. 

Γιά υγεία καί ζωή μιλούν όλες οι αιτήσεις καί οι επτά ευχές τού Μυστηρίου του Ιερού Ευχελαίου.

      Τέλος, είναι δυνατό νά διατυπωθεί καί μία ένσταση, που και χωρίς να την έχουμε διατυπώσει περνά από το μυαλό όλων μας: 

Γιατί το Μυστήριο του Ευχελαίου δέν θεραπεύει πάντοτε; 

Τό Μυστήριο τού Ευχελαίου δέν συστάθηκε γιά νά καταργεί κάθε ασθένεια, τόν θάνατο καί τήν ιατρική επιστήμη. Πολλές φορές φέρνει έμμεση θεραπεία. Άλλωστε, η θεραπεία εξαρτάται από τήν πίστη τού ανθρώπου. Η ίδια χάρη παρέχεται σέ όλους, όλοι όμως δέν θεραπεύονται. Η θεραπεία μπορεί...όσο και αν αυτό μας ξενίζει, νά μήν είναι πάντοτε γιά τό ευρύτερο συμφέρον τού άρρωστου ανθρώπου. Παραμένει γιά νά παιδαγωγήσει ίσως τόν ασθενή καί νά τόν οδηγήσει μέ βεβαιότητα στήν εν Χριστώ σωτηρία, όποτε καί πάλι επιτυγχάνεται ο απώτερος σκοπός τού Μυστηρίου.

« Χρίονται οι δούλοι του Θεού,  

εις ίασιν ψυχής τε και σώματος»