Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΡΗΤΗΣ (4/7) & "Ο ΜΕΓΑΣ ΚΑΝΩΝ".

Θανών ἐφεῦρε τῶν πόνων στέφος μέγα,
Κρήτης ὁ ποιμήν, οὗ πόνος Κανών μέγας.
Τῇ δέ τετάρτῃ ἀρχιθύτην μόρος Ἀνδρέαν εἷλε.

     Ο άγιος Ανδρέας επίσκοπος Κρήτης είναι ένας από τους μεγάλους υμνογράφους της Εκκλησίας μας. Παρότι δεν είναι Λέσβιος, ετάφη στην Ερεσό της Λέσβου και συμπεριλαμβάνεται και συνεορτάζεται μετά των εν Λέσβω διαλαμψάντων αγίων.

     Ο άγιος Ανδρέας καταγόταν από την Δαμασκό της Συρίας. Οι γονείς του Γεώργιος και Γρηγορία ήταν ευσεβείς Χριστιανοί. Στα πρώτα του χρόνια ο μικρός Ανδρέας ήταν βωβός, πράγμα που βύθισε σε μεγάλη λύπη τους γονείς του και που την αντιμετώπισαν με την προσευχή. Όταν έγινε επτά χρόνων ο Ανδρέας, την ώρα που κοινωνούσε των αχράντων μυστηρίων «λύθηκε η γλώσσα του», θεραπεύτηκε, και αυτός έπειτα, ο πρώην βωβός, έγινε ένας από τους πιο μεγάλους υμνογράφους και ρήτορες της Εκκλησίας.

     Νεότατος έφυγε στην Ιερουσαλήμ, θέλοντας να γίνει κληρικός και να αφιερώσει τη ζωή του στην Εκκλησία. Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόδωρος, βλέποντας το θείο ζήλο του νεαρού Ανδρέα τον έκαμε αναγνώστη και όσο καιρό παρέμεινε εκεί ξεχώριζε από τούς άλλους για τη θερμή πίστη και τις ικανότητές του.

     Από τα Ιεροσόλυμα ταξίδεψε μαζί με άλλους στην Κωνσταντινούπολη για να λάβει μέρος στην Στ΄ Οικουμενική Σύνοδο κατά το έτος 680 μΧ. από μέρους της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων.

   Όταν τελείωσε την αποστολή του αυτή δεν επέστρεψε στα Ιεροσόλυμα, αλλά παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη, όπου χειροτονήθηκε διάκονος και υπηρέτησε σαν ορφανοτρόφος της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως.

     Σύντομα χειροτονήθηκε ιερεύς και στη συνέχεια επίσκοπος Κρήτης. Σαν επίσκοπος παρουσίασε μεγάλη δραστηριότητα. Έκτισε ναούς, ξενώνες, πτωχοκομεία και άλλα ιδρύματα, ενώ συγχρόνως δίδασκε, κατηχούσε, στήριζε με το λόγο του και το άγιο παράδειγμά του τους πιστούς.

     Ο άγιος Ανδρέας είχε από το Θεό το χάρισμα να συντάσσει ύμνους. Αναδείχθηκε ένας από τους μεγάλους και εμπνευσμένους υμνογράφους της Εκκλησίας. Οι ύμνοι του Φανερώνουν όχι μόνο τη θερμότητα της πίστεως και της αγάπης του στο Χριστό, αλλά και την αξιοθαύμαστη πολυμάθεια και θεία σοφία του. Ένας από τους ύμνους του είναι ο γνωστός «Μέγας Κανών» (κάντε κλικ στον σύνδεσμο και δείτε παλαιότερο άρθρο της ιστοσελίδας μας που αφορά τον Άγιο Ανδρέα Κρήτης και το σύγγραμμα του "Ο Μέγας Κανών"), που ψάλλετε την Ε΄ εβδομάδα της Μ. Τεσσαρακοστής και αποτελεί θαυμάσιο ποιητικό έργο.

      Από την Κρήτη πήγε και πάλι στην Κωνσταντινούπολη για υποθέσεις της επαρχίας του, αλλά όταν επέστρεφε στην Κρήτη αρρώστησε μέσα στο πλοίο, όταν αυτό βρισκόταν στα ανοιχτά της Ερεσού και αναγκάστηκε ο πλοίαρχος να διακόψει το ταξίδι και να έλθει στο λιμάνι της Ερεσού. Ο Άγιος ρώτησε τότε, σε ποιόν τόπο έφτασαν και όταν του είπανε ότι βρισκότανε στην Ερεσό της Λέσβου, γνωστή σ' όλους για τα θρησκευτικά συναισθήματα των κατοίκων της, είπε «εδώ πρέπει να παραδώσω την ψυχή μου στο Θεό» και αμέσως εκοιμήθη εν Κυρίω κατά το έτος 740 μ.Χ. Υπάρχει μαρτυρία στα συναξάρια ότι ο άγιος Ανδρέας παρέμεινε ασθενής στην Ερεσό και εκεί έγραψε το μεγάλο κανόνα.

      Το λείψανό του το έθαψαν με μεγάλες τιμές στην Ερεσό πίσω από το ιερό βήμα μιας μεγάλης, περίφημης για τα ψηφιδωτά της, βασιλικής, γνωστής σήμερα με το όνομα «βασιλική του αγίου Ανδρέα».

     Όταν πέρασαν μερικά χρόνια ήλθαν χριστιανοί από την Κρήτη και παρέλαβαν τα λείψανα του Αγίου, αφήνοντας μόνον τεμάχια οστών που φυλάσσονται σήμερα στα μοναστήρια του Υψηλού και του Λειμώνος.

     Οι χριστιανοί της Ερεσού διατήρησαν τον τάφο του Αγίου και όταν ανεκηρύχθη επίσημα Άγιος από την Εκκλησία έχτισαν ένα ναΰδριο προς τιμήν του.

     Τέλος, κατά το έτος 1938 χτίστηκε σε τύπο παλαιοχριστιανικού μαρτυρίου το ναΰδριο, που υπάρχει σήμερα με τον τάφο του και τον ίδιο χρόνο στη Σκάλα της Ερεσού χτίστηκε λαμπρός ναός επ' ονόματι του αγίου Ανδρέα και με απόφαση του αειμνήστου Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου Β΄ του από Δυρραχίου καθιερώθηκε να γιορτάζεται η μνήμη του με κάθε εκκλησιαστική λαμπρότητα την 4η Ιουλίου ή την πρώτη Κυριακή μετά από αυτήν.

ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ 

Σοφία διέπρεψας και αρετών τω φωτί
και Κρήτης γεγένησαι αρχιερεύς ευκλεής,
Ανδρέα πατήρ ημών.
Όθεν εν Ερεσώ δε κοιμηθείς Ιεράρχα,
ταύτην καθαγιάζεις τω αγίω σου σκήνει,
αιτούμενος τοις πάσιν ειρήνην και θείον έλεος.