ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Ιωάν. α΄ 1-17) "Η ΖΩΗΦΟΡΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ"

«Αύτη η κλητή και αγία ημέρα, η μία των Σαββάτων, η βασιλίς και κυρία, εορτή εορτών και πανήγυρις εστί πανηγύρεων!…»

     ...ψάλλουμε στην ογδόη ωδή του πασχαλιάτικου Όρθρου. Η Κυριακή του Πάσχα ονομάζεται «πανήγυρις πανηγύρεων». Θα ήταν θεολογικά ανακριβές να πούμε ότι το Πάσχα είναι, κατά τρόπο απόλυτο, η μεγαλύτερη από τις γιορτές της Χριστιανοσύνης. Είναι βέβαια σπουδαιότερη από τα Χριστούγεννα ή τα Θεοφάνεια, δεν μπορούμε όμως να πούμε ότι η Πεντηκοστή είναι λιγότερο σημαντική από την Ανάσταση.
     Ωστόσο οι Πασχάλιες πανηγύρεις, και εδώ πρέπει στην Κυριακή του Πάσχα να συνδέσουμε και τη Μεγάλη Πέμπτη και την Μεγάλη Παρασκευή, δίνουν στο Μυστήριο των Χριστουγέννων το πλήρωμα του περιεχομένου τους και αποτελούν το αναγκαίο προοίμιο της Πεντηκοστής. Το Πάσχα είναι λοιπόν το κέντρο, η καρδιά και ο πυρήνας του εκκλησιαστικού έτους. Από την ημερομηνία αυτή εξαρτάται όλος ο λειτουργικός κύκλος, επειδή από αυτή καθορίζονται όλες οι κινητές γιορτές του ημερολογίου.
      Η Ανάσταση του Χριστού διακηρύσσεται με κάθε επισημότητα κατά τον Όρθρο της Κυριακής του Πάσχα, μια ακολουθία που τελείται είτε την Κυριακή το πρωί πολύ νωρίς, αλλά κατά το σύνηθες, όπως όλοι γνωρίζουμε, τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου (για φέτος, εν έτι 2021 και για πρώτη φορά στις 9.00 μ.μ. λόγω πανδημίας) αμέσως μετά την Τελετή της Αναστάσεως και μέσα της κρύβει όλην την Ορθόδοξη Θεολογία, όλη την ομορφιά και την Χάρη της Χαρμολύπης της Πίστης μας, κατά την οποία οι πιστοί βιώνουν από την αρχή της Μεγάλης Εβδομάδος, "Ερχόμενος ο Κύριος προς το εκούσιον πάθος..." την πορεία προς τον Γολγοθά, τα ανείπωτα Πάθη του Κυρίου μας, τον Πόνο, την φρίκη του Θανάτου Του, ενώ μαζί Του σταυρωνόμαστε, ενταφιαζόμαστε, αλλά και μαζί του ανασταινόμαστε το Μεγάλο Σάββατο μεταφέροντας με κάθε τρόπο, με θόρυβο και με λαχτάρα το χαρμόσυνο μήνυμα. "Χριστός Ανέστη" για να πάρουμε αμέσως την επαλήθευση του μηνύματος "Αληθώς Ανέστη".

      Φέτος, εν μέσω της πανδημίας που πλήττει την υφήλιο, μη μπορώντας να ζήσουμε εμείς οι χριστιανοί Ορθόδοξοι εκ του σύνεγγυς...όχι όλοι τουλάχιστον, την λαμπρή εορτή των εορτών και την πανήγυριν των πανηγύρεων, θα σας "κρύψουμε", θα "καμουφλάρουμε", επιτρέψτε μου, για λίγο την πραγματικότητα της φρίκης του πιο "ασεβή" και του πιο "ανίερου" από καταβολής κόσμου, κορονοϊού, με ένα τρομακτικό ονοματεπώνυμο παρακαλώ, covid-19, μιας αρρώστιας, μια νόσου, ενός λοιμού κατά το εκκλησιαστικόν, που πλανάται εδώ και παραπάνω από ένα χρόνο πάνω από την ζωή του καθενός μας, υποτάσσοντας την σε μια νέα τάξη πραγμάτων, όπου κλεισμένοι μέσα στα σπίτια μας, ή και έξω από αυτά, φοβισμένοι...τι φοβισμένοι!!! 
...τρομοκρατημένοι, μετράμε θανάτους και κρούσματα και θύματα στις τηλεοράσεις μας, και βέβαια πλένουμε τα χέρια μέχρι να τα λιώσουμε. Θα σας κρύψουμε όλη αυτήν την ασχήμια, ενώ παράλληλα θα σας μεταφέρουμε σε άλλες εποχές. όχι μακρινές, θα σας πάμε στο προπερσινό Πάσχα και στην Ανάσταση του 2019, ενώ με πολλά παλιά βίντεο από το κανάλι μας στο YouTube, θα σας δείξουμε τι είχαμε και δεν εκτιμούσαμε, τι ζούσαμε και θεωρούσαμε αυτονόητο, ενώ σήμερα, εν έτι 2021, ωσάν λεπροί του 21ου αιώνα, πάψαμε να αγγίζουμε ο ένας τον άλλον, η εμπιστοσύνη χάθηκε, φοβόμαστε τον γείτονα, τον διπλανό, τον φίλο, μασκαρευτήκαμε, φορέσαμε γάντια και λουστήκαμε με αντισηπτικά, ενώ αδιάκοπα καταγγέλλουμε ο ένας τον άλλο με την αστυνομία στον νέο άχαρο ρόλο, να γράφει παπάδες και πιστούς έξω από εκκλησιές και μοναστήρια. Και μετά πήραμε τα κατοικίδια μας και βγήκαμε στους δρόμους με άδεια από την κυβέρνηση και την αστυνομία να σηκώνει drone και ελικόπτερα μην τυχόν και της ξεφύγουμε...για το καλό μας, φυσικά, και μέχρι τέλους, και μέχρι τρέλας!!!

       Όμως, αντίδοτο αυτής ή άλλης ασχήμιας εμείς οι χριστιανοί τότε, παλαιά...πάντα θαρρώ είχαμε, όπως και πριν ανέφερα, την εκκλησιά μας για αποκούμπι και βοήθεια. Όταν μας έκανε κάποιος κακό τρέχαμε σε αυτές και λέγαμε το παράπονο μας, "γκρινιάζαμε" στην Παναγιά, στην Μάνα μας, παρακαλούσαμε τους Αγίους μας, και κάτω από το πετραχήλι του πνευματικού, κοινωνούσαμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μας και έτσι επικοινωνούσαμε με τον Θεό Πατέρα μας. Εξάλλου όλη η Θεολογία της Ορθοδοξίας μας βασίζεται πάνω στην Θεία Ευχαριστία και στην Θεία Κοινωνία. Αφαιρέστε την για λίγο από την διδασκαλία της Πίστης των Πατέρων μας και θα το καταλάβετε.!!! Ή Θεία Κοινωνία ήταν, είναι και θα είναι το οξυγόνο και η ανάσα μας, που εν μια νυκτί μας έκοψαν την παροχή το 2020, βάζοντας μας σε αναπνευστήρα και ξαπλώνοντας μας στην εντατική τους φροντίδα, την φροντίδα ενός κράτους ανελέητου και "δημοκρατικού", όσο ήταν και σε παλαιότερα "όμορφα" και "ελεύθερα" χρόνια. Θυμάστε; 
         Γιαυτό και αναφέρω αυτόν τον κορονοϊό ως "ανίερο" και "ασεβή" και "ανευλαβή", γιατί βάλλει κατά της Εκκλησίας, είναι φανερό πια, χτυπά τα θεμέλια της και αγωνίζεται να ξηλώσει το οικοδόμημα δυο χιλιάδων χρόνων, ένα οικοδόμημα που ιδρυτή του έχει τον Χριστό μας και αυτός είναι ο στόχος του, κατά τον μακαριστό Χριστόδουλο. Θυμηθείτε τα λόγια του!!! Και φυσικά δεν αναφέρομαι στον covid-19, το καταλαβαίνεται φυσικά. Αυτός ήταν η αφορμή, το εφαλτήριο για να μας επιβληθούν απίστευτα μέτρα, απαγορεύσεις, πρόστιμα, λοιδορίες και εξευτελισμοί, ειδικά για εμάς τους χριστιανούς που τολμούμε να επιζητούμε ακόμη, εν μέσω πανδημίας να κοινωνήσουμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού μας, δίχως να νοιαζόμαστε για το "δημόσιο καλό". 
       Όμως καλά, το κλείσιμο των εκκλησιών, τον εγκλεισμό μας για το Πάσχα το 2020 και όλα τα συμπαραμαρτούντα, όλα αυτά τα αντιλαμβάνομαι. Υπερβολικά, απαραίτητα μα υπερβολικά, αν θελήσω δε να μιλήσω και για την "διάδοση" της νόσου μέσω των καμπανών και των μεγαφώνων των Ιερών Ναών, θα βάλω την λέξη όχι απλά υπερβολικά, αλλά και απίστευτα και ύποπτα. Αλλά τα καταλαβαίνω...με δυσκολία, τα δέχομαι...με θυμό, τα ασπάζομαι...με υποψία, τα κατανοώ μέχρι ενός σημείου...δεν τα συμμερίζομαι. Την Θεία Κοινωνία όμως, δεν μπορώ να την διαπραγματευτώ. Άραγε πως δέχονται οι ταγοί της Εκκλησίας μας να την ενοχοποιούν, "εκκλησιολόγοι" πολιτικοί και φθασμένοι "μεγαλοθεολόγοι" δημοσιογράφοι, γιατροί επί παντός επιστητού και επιστήμονες κάθε είδος, ως μέσο μεταφοράς  αρρωστιών και άλλων μεταδιδόμενων νόσων, ετοιμάζοντας οι Ιεράρχες μας μάλιστα αμέσως και τα Συνοδικά Δικαστήρια τους για την παραδειγματική τιμωρία των παρανόμων κληρικών τους, αντί να πουν ευθαρσώς στον λαό, και στους κυβερνώντες αυτόν...για όσο τους το επιτρέψει ακόμα, μην το λησμονούμε ούτε αυτό, ότι η Θεία Κοινωνία μόνο την Χάρη του Χριστού και Θεού μας μπορεί να μεταδώσει και μάλιστα με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα, θεραπεία μπορεί να γίνει για τον πιστό, αντίδοτο στο δηλητήριο που τον πότιζαν μέχρι τώρα ανεπιτυχώς και σήμερα με μεγάλη επιτυχία, "εμβόλιο" στην πανδημία της ασχήμιας της ζωής μας μπορεί να γίνει, και για να μην παρεξηγηθώ, με την "σωστή δοσολογία" και με κάθε μέτρο προφύλαξης συγχρωτισμού και ασφάλειας της "δημόσιας υγείας", μια νοσηρή υγεία που την επικαλείται πια και η κουτσή Μαρία, για να κάνει ότι του κατέβει, ο καθείς φυσικά για τα δικά του συμφέροντα και για τις δικές του ανάγκες. Ήταν τότε 2020 και σήμερα...ένα χρόνο και βάλε, Πάσχα του 2021!!!  
        Τώρα όλοι, ως εν δυνάμει "μελλοθάνατοι", καθόμαστε ήσυχα-ήσυχα στα σπίτια μας, ή και έξω από αυτά, το ίδιο επικίνδυνα είναι παντού πια, οι εκκλησίες έκλεισαν, ή είναι μισάνοιχτες, ή μισοάδειες αναλόγως την οπτική του καθενός, και οι παπάδες μας ζωσμένοι με το πετραχήλι τους μόνοι και έρημοι ή με ελαχίστους μέσα και έξω από αυτές και σε αυτές αμπαρωμένοι, να προσεύχονται για όλους εμάς, έπαψαν πια να μεταλαμβάνουν χωρίς τον κίνδυνο εισαγγελικής εντολής και να διαδίδουν με την Αγία Λαβίδα τους την Χάρη του Χριστού μας από το Αγιοπότηρο τους και τώρα μάλιστα τους κατηγορούν, τους λοιδορούν, πως τάχα "μεταδίδουν" αρρώστιες. Βρήκαν επιτέλους την εστία της μόλυνσης, είναι ο Χριστός και η Εκκλησία Του, με τα περιπολικά από έξω και με τους αστυνομικούς να έχουν σαστίσει με τα νέα καθήκοντα τους για την πάταξη τυχόν εγκληματικής ανυπακοής των ιερέων στους ταγούς Εκκλησίας και Κράτους, και στις περίεργες...το λιγότερο, διαταγές τους. Και η Μεγάλη Εβδομάδα, τα Πάθη του Χριστού, ο Γολγοθάς, το Ακάνθινο Στεφάνι, η Θυσία, η Σταύρωση, όλα αυτά έγιναν σίριαλ στους δέκτες των τηλεοράσεων σας. Και άντε να δούμε αν θα έρθει η Ανάσταση, ή οποία βέβαια ήρθε αλλά με τα περιπολικά απ' έξω και τα μπλοκάκια στα χέρια για τους ανυπάκουος εγκληματίες ιερείς και πιστούς!!! 
      Αναρωτιέμαι...άραγε όταν όλα αυτά, πρώτα ο Θεός, τελειώσουν και αρχίσουμε να παρακαλάμε τους πιστούς μας να έρθουν στις θεόρατες εκκλησιές που τους χτίσαμε, τότε μήπως μας αρνηθούν; Μήπως μας απαρνηθούν, συνεχίζοντας, όπως με τόση ευκολία τους παροτρύναμε μέχρι τώρα, αυτοί να μένουν στην θαλπωρή των σπιτιών τους, βλέποντας μας από τηλεοράσεως, άνετα και βολεμένα με τον καφέ και το τσιγάρο να συνοδεύει την αγαπημένη τηλεοπτική σειρά τους με εμάς πρωταγωνιστές, ή και όχι; Μήπως τελικά κατά λάθος η Εκκλησία μας, αντί να πατήσει το pause για να σταματήσει την εξάπλωση του κορονοϊού, όπως της είπαν, αυτή  πάτησε το stop, και τους πιστούς μας θα τους βλέπουμε πια μόνο σε συνεντεύξεις!!! Και αυτά υπερβολικά δεν λέω, αλλά και οι "ευλογημένες" απαγορεύσεις, δεν απέχουν και πολύ από την τρέλα!!!

        Η ιστοσελίδα μας, με το πασχάλιο αυτό άρθρο της, θα σας μεταφέρει με όσο το δυνατόν πιο γλαφυρό τρόπο, στο παρελθόν και στην Κυριακή του Πάσχα παλαιοτέρων χρόνων. Πρώτα ας συνδεθούμε με τις προηγούμενες ημέρες που με λεπτομέρεια αναγράφονται σε προηγούμενα άρθρα μας, ένα για κάθε μια ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδος. Την Παρασκευή μετά την Περιφορά του στολισμένου Επιταφίου, λεβέντες, παλικάρια, νέοι και καμιά φορά νέες, τον σήκωσαν ψηλά και από κάτω πέρασαν όλοι οι συμμετέχοντες της Λιτανείας και κατόπιν οι ιερείς ήραν τον κεντημένο «Επιτάφιο», που είχε τοποθετηθεί πάνω στο ανθοστόλιστο κουβούκλιο του Επιταφίου και τον μετέφεραν στο Ιερό Βήμα και τον τοποθέτησαν στην Αγία Τράπεζα. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, πάνω στον Επιτάφιο αυτόν τέλεσαν την Πρώτη Ανάσταση που σας περιγράψαμε σε προηγούμενο άρθρο. 
          Η νύχτα όμως είναι αυτή, που ανάλογη δεν υπάρχει στον κόσμο όλον, παρά μόνο εδώ στην Ελλάδα της Ορθοδοξίας, και η οποία ξεκινά στις 11.00 μ.μ (....για φέτος στις 9.00 μ.μ. για λόγους που δεν καταλαβαίνουμε αλλά τηρούμε όσο πιο πιστά μπορούμε!!!) με την Ακολουθία της Παννυχίδος, όπου ακούγονται οι ενδιάτακτοι ύμνοι σύμφωνα με την διατάξη του Πεντακοσταρίου πια, αρχικά σε απόλυτο σκοτάδι πίσω από την Αγία Τράπεζα του Αγίου Βήματος εκ των ιερέων και ιεροψαλτών με τους προκαθορισμένους ύμνους και κατόπιν ανοίγεται το παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης και οι ιερείς με το Ευαγγέλιο, ενδεδυμένοι άπασαν την ιερατική τους στολή, την πιο λαμπερή, την πιο όμορφη, στολισμένοι και ζωσμένοι με τα οφίκκια του ο καθείς και με το ανέσπερο Φώς εκ του Παναγίου Τάφου στα Ιεροσόλυμα στις λαμπάδες τους, εξέρχονται με τον ύμνο που εναλλάξ ακούγεται μεταξύ ιερέων και ιεροψαλτών, το "Δεύτε λάβετε φώς...",  και μεταδίδουν το Άγιον Φώς μέσα στον Ιερό Ναό στους πιστούς. "Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός και δοξάσατε Χριστόν τον αναστάντα εκ νεκρών". 
           Για άλλη μία φορά η Εκκλησία της Ανατολής μας παρουσιάζει το μυστήριο της χριστιανικής μας πίστης ως μυστήριο του Φωτός. Εκείνο το Φως, του οποίου την γέννηση υπέδειξε το άστρο της Βηθλεέμ, έλαμψε ανάμεσά μας με μια λάμψη διαρκώς αυξανόμενη· το σκότος του Γολγοθά δεν μπόρεσε να το σβήσει. Ξαναφέγγει τώρα ανάμεσα μας και όλα αυτά τα αναμμένα κεριά που κρατούν στα χέρια τους οι πιστοί μαρτυρούν τον θρίαμβό Του. Με τον τρόπο αυτό δηλώνεται η βαθιά πνευματική σημασία του Πάσχα. Η σωματική ανάσταση του Χριστού θα ήταν για μας χωρίς σημασία, αν το φως του Χριστού δεν καταύγαζε ταυτοχρόνως και το εσωτερικό μας. Δεν μπορούμε να γιορτάσουμε επάξια την Ανάσταση του Χριστού, αν μέσα στην ψυχή μας το φως που έφερε ο Σωτήρας μας δεν νικήσει εντελώς το σκοτάδι των αμαρτιών μας. Και όταν και η τελευταία λαμπάδα ανάψει με το Ιεροσολυμίτικο Φώς, όλοι μαζί συνοδεία των ιεροπαίδων, των αρχόντων, της Ιεράς Εικόνος της Αναστάσεως και του λαού, εξέρχονται στα προαύλια. στις πλατείες και στα σκαλιά των Ιερών Ναών. 

          Σε εξέδρες και σε πλατύσκαλα ανεβαίνουν ψηλά για να τους βλέπουν οι πιστοί και ακούγεται από τους ιερείς το Αναστάσιμο, το κατά Μάρκον Ιερό  Ευαγγέλιο (Κεφάλαιον 16, Στίχοι 1-8)  "Καί διαγενομένου τοῦ σαββάτου Μαρία ἡ Μαγδαληνή καί Μαρία ἡ τοῦ ᾿Ιακώβου καί Σαλώμη ἠγόρασαν ἀρώματα ἵνα ἐλθοῦσαι ἀλείψωσιν αὐτόν...". Και στις 12.00 τα μεσάνυχτα, όταν η μια ημέρα παραδίδεται άνευ όρων στην άλλην, τότε ακούμε και το αναστάσιμο μήνυμα, "Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος... " και όχι μια και δυο, αλλά δέκα φορές το επαναλαμβάνουν ιερείς και ιεροψάλτες μαζί με τον λαό του Θεού. Ευλογημένη φασαρία, κρότοι, λάμψεις, ενίοτε και παρανόμως φωτοβολίδες, καμπάνες, ευχές...πόσες ευχές... οι πιστοί βγάζουν τα κόκκινα αυγά τους ευλογημένα από την Μεγάλη Πέμπτη κάτω από την Αγία Τράπεζα και τα τσουγκρίζουν, και το μήνυμα της Ανάστασης, το "Χριστός Ανέστη" από στόμα σε στόμα, μεταφέρεται στα βάθη και στα πλάτη της οικουμένης για να έρθει η απάντηση, "Αληθώς Ανέστη".

      Τότε είναι που ο ιερέας μπαίνει ξανά στην εκκλησιά του υπό τους ήχους του Αναστάσιμου Κανόνας που αποδίδεται στον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό: «Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί…» «Φωτίζου, φωτίζου, η Νέα Ιερουσαλήμ…» «Ω, Πάσχα το μέγα και ιερώτατον, Χριστέ…» και καλεί όλους τους πιστούς να έρθουν μαζί του να ζήσουν την πιο λαμπρή, την πιο όμορφη, την πιο ζωντανή Θεία Λειτουργία όλου του ημερολογιακού και εκκλησιαστικού έτους. Την Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία. Λιγοστοί πιστοί τον ακολουθούν. Άλλοι πάλι, οι υπόλοιποι...δυστυχώς οι περισσότεροι, τρέχουν να φάνε στο σπίτι τους την μαγειρίτσα, το τσουρέκι και τα αυγά που τσουγκρίσανε στο προαύλιο του Ναού τους. Όμως στον Ιερό Ναό ο Όρθρος συνεχίζεται και ως αποκορύφωμα ακολουθείται από τη Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Το αποστολικό ανάγνωσμα από τις Πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται στο γεγονός της Αναστάσεως. Στους αποστόλους ο Αναστημένος «παρέστησεν εαυτόν ζώντα μετά το παθείν αυτόν εν πολλοίς τεκμηρίοις».

     Ίσως μας φανεί παράξενο ότι το Ευαγγέλιο αυτής της λαμπρής ημέρας. Δεν είναι μία ακόμη διήγηση της Αναστάσεως. Η Εκκλησία στην εορτή του Πάσχα επιλέγει την αρχή τού κατά Ιωάννην Ευαγγελίου: «Εν αρχή ην ο Λόγος…». Ίσως ο λόγος αυτής της επιλογής να είναι η προτίμηση των Ελλήνων χριστιανών για ό,τι συμβαίνει «εν πνεύματι», ότι δηλαδή πέρα από την κατά σάρκα ανάσταση του Χριστού, υπάρχει η νίκη του φωτός επί του σκότους. Διότι ο στίχος «και το φως εν τη σκοτία φαίνει και η σκοτία αυτό ου κατέλαβε» δεν σημαίνει ότι το σκότος δεν δέχθηκε το φως, αλλά μάλλον ότι το σκότος στάθηκε ανίκανο να ελέγξει και να σβήσει το φως, αυτό το φως του οποίου τον θρίαμβο βλέπουμε σήμερα. «Και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού…» Ίσως, επίσης, επειδή η γιορτή αυτή μιλά περισσότερο στην ψυχή των χριστιανών της Ανατολής, θέλησε η Εκκλησία να τους δώσει αυτή τη συγκλονιστική περικοπή από το τέταρτο Ευαγγέλιο, ως επιτομή ολόκληρου του χριστιανικού μηνύματος.

     Στο τέλος της Λειτουργίας διαβάζεται η ωραία ομιλία που αφιερώνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ετερόφωτος πρωταγωνιστής από το ανεξάντλητο Φώς του Αναστάντος Χριστού μας, στο Άγιο Πάσχα. Παραθέτουμε αποσπασματικά κάποιες υπέροχες φράσεις και κατόπιν τις αναλύουμε με θαυμασμό...πολύ θαυμασμό!!!

«…Ει τις από της πρώτης ώρας ειργάσατο, δεχέσθω σήμερον το δίκαιον όφλημα… ει τις μετά την έκτην έφθασε, μηδέν αμφιβαλλέτω, και γαρ ουδέν ζημιούται. Ει τις υστέρησεν εις την ενάτην προσελθέτω μηδέν ενδοιάζων. Ει τις εις μόνην έφθασε την ενδεκάτην, μη φοβηθή την βραδύτητα. Φιλότιμος γαρ ων ο Δεσπότης, δέχεται τον έσχατον καθάπερ και τον πρώτον…εισέλθετε πάντες εις την χαράν του Κυρίου ημών…εγκρατείς και ράθυμοι την ημέραν τιμήσατε, νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες, ευφράνθητε σήμε­ρον… πάντες απολαύσατε του συμποσίου της πίστεως… Μηδείς οδυρέσθω πταίσματα, συγγνώμη γαρ εκ του τάφου ανέτειλε…»

            Αυτά τα υπέροχα λόγια στα οποία και είναι άξιο να σταθούμε για λίγο και να τα αναλύσουμε, δημιουργούν ένα πρόβλημα: Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μοιάζει να θεωρεί ίσους εκείνους που έχουν πνευματικά προετοιμαστεί για την εορτή με όλους εκείνους που έμειναν απροετοίμαστοι. Καλεί και τους μεν και τους δε. Μιλά σαν να μην υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσά τους, σαν να δέχονται όλοι την ίδια Χάρη. Και όμως, ξέρουμε ότι τη Χάρη της Αναστάσεως την απολαμβάνουν εκείνοι που σήκωσαν και τον Σταυρό Του και πέθαναν μαζί Του. Ξέρουμε ότι η οδύνη της Μεγάλης Παρασκευής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την χαρά του Πάσχα. Αυτό είναι αλήθεια. 
             Ωστόσο ο Κύριος μας, μέσα στο μέγα Του έλεος, επιφυλάσσει αυτήν την ημέρα, την διαφορετική από όλες τις άλλες, στον εαυτό Του το δικαίωμα να ανατρέψει την τάξη των πραγμάτων. Αποκάλυψε στους αποστόλους τον θρίαμβό Του, πριν τους συνδέσει με το Πάθος Του. Όλοι, εκτός από έναν, Τον εγκατέλειψαν κατά τις οδυνηρές ώρες του Γολγοθά, κι όμως τους δέχεται απευθείας στην χαρά της Αναστάσεώς Του. Αυτό δεν σημαίνει ότι άλλαξε η οικονομία της σωτηρίας μας, χωρίς τον Σταυρό η δόξα της Αναστάσεως δεν μπορεί να γίνει δική μας. Αλλά ο Σωτήρας οικονομεί την αδυναμία των μαθητών Του. Τους χαρίζει σήμερα τη χαρά του Πάσχα, παρότι είναι τόσο λίγο προετοιμασμένοι γι’ αυτήν.      
             Αργότερα, αύριο, θα τους μυήσει και στο Πάθος: «Ότε ης νεώτε­ρος, εζώννυες εαυτόν και περιεπάτεις όπου ήθελες, όταν δε γηράσεις, εκτενείς τας χείρας σου, και άλλος σε ζώσει και οίσει όπου ου θέλεις». Το λέει στον Πέτρο ο Κύριος, όταν εμφανίστηκε στους αποστόλους στην όχθη της λίμνης της Γαλιλαίας. μετά την Ανάσταση. Και ο ευαγγελιστής μας εξηγεί το νόημα της φράσης: «Το είπε αυτό, για να δείξει με ποιο θάνατο θα δοξάσει τον Θεό». Ο Πέτρος και οι άλλοι απόστολοι θα μετάσχουν, με το μαρτύριο τους, στο Πάθος του Διδασκάλου τους, αλλά μόνον αφού γίνουν κοινωνοί της δυνάμεως της Αναστάσεως. Κατά τον ίδιο τρόπο λειτουργεί ο Κύριος μας και με εμάς. 
             Απέχουμε πολύ, τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς, από του να έχουμε πιει το ποτήρι του Πάθους. Δεν βοηθήσαμε τον Ιησού να σηκώσει τον Σταυρό Του. Δεν συσταυρωθήκαμε μαζί Του. Την ώρα της αγωνίας Του κοιμόμασταν. Τον εγκαταλείψαμε. Τον αρνηθήκαμε με τις ποικίλες αμαρτίες μας και ακούσαμε τον "αλέκτορα φωνήσαι". Κι όμως, παρά την ελάχιστη ετοιμασία μας, παρά το ότι δεν είμαστε καθαροί, ο Ιησούς μας προσκαλεί να εισέλθουμε στην Πασχάλια χαρά. 
             Αν ανοίξουμε ειλικρινά την καρδιά μας στην συγγνώμη που ανέτειλε από τον Τάφο Του, αν αφήσουμε να την πλημμυρίσει το Φως της Αναστάσεως, αν προσκυνήσουμε την παρουσία του Αναστάντος, τότε και μόνο τότε θα δεχθούμε κι εμείς την δύναμη της Αναστάσεως, την οποία το δώρο της Πεντηκοστής θα τελειοποιήσει. Τότε και μόνο τότε θα καταλάβουμε το νόημα του Σταυρού και θα μπορέσουμε να διεισδύσουμε, όσο μας επιτρέπουν οι φτωχές μας δυνάμεις, στο Μυστήριο του Πάθους. Να λοιπόν πως εξηγείται η έκκληση του Ιερού Χρυσοστόμου, ή μάλλον η υπόσχεσή του, σε όσους δεν είναι έτοιμοι, στους «μη νηστεύσαντες». Η Εκκλησία έκανε μια θαυμάσια επιλογή εντάσσοντας αυτή την ομιλία στην ημέρα του Πάσχα. Ας την ξαναδιαβάσουμε, ειδικά τώρα που οι δυσκολίες περισσεύουν, όπως και οι ελεύθερες ώρες μας, λόγω του εγκλεισμού μας από τον κορονοϊό και την πανδημία του. Δεν θα βρούμε αυτές τις ευλογημένες ημέρες της Ανάστασης και της Διακαινησίμου Εβδομάδος που θα ακολουθήσουν, καλύτερο υλικό για στοχασμό. 
              Και αφήσαμε για το τέλος την επαύριο, ανήμερα του Πάσχα. Στις εκκλησιές χτυπούν χαρμόσυνα οι καμπάνες και πάλι, καλώντας τους πιστούς στον Εσπερινό της Αγάπης, μια Ακολουθία ανεπανάληπτη, έναν Εσπερινό με Ευαγγέλιο το οποίο απαγγέλλεται σε όλες τις γλώσσες, σε όλες τις διαλέκτους του κόσμου, σε όσες μπορεί ο ιερέας να πει και από όσους πιστούς βρει για να συμμετάσχουν, αφού ως γνωστόν, το αρνί ήδη από νωρίς μπήκε στην σούβλα από τους άνδρες που άναψαν στην φωτιά και οι γυναίκες ξεκίνησαν τις ετοιμασίες για το πασχαλινό τραπέζι. Τις επόμενες ημέρες της Διακαινησίμου, θα ακολουθήσει καθημερινός εκκλησιασμός αφού η μια ημέρα διαδέχεται την άλλην, και συνάμα η μια Πανήγυρις την άλλην. Την Δευτέρα της Διακαινησίμου, του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, την Τρίτη της Διακαινησίμου, των Αγίων Νεοφανών Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, την Τετάρτη στις 5/5, της Αγίας Ειρήνης της Μεγαλομάρτυρος, για φέτος μέσα στην Διακαινήσιμο, την Παρασκευή της Διακαινησίμου, της Ζωοδόχου Πηγής, και του Αγίου Παχωμίου του Ευκαρπιώτου, του τοπικού Αγίου μας, που Μικρό Πανηγύρι κάθε χρόνο την 7η Μαΐου του κάνουμε στο παρεκκλήσι του, αλλά φέτος λόγω πανδημίας θα αρκεστούμε να τον εορτάσουμε μόνο μέσα στον ναό μας, το Σάββατο στις 8/5, τον Ευαγγελιστή Ιωάννη τον Θεολόγο, και την Κυριακή του Αντίπασχα,  του Θωμά, μαζί με την εορτή του Αγίου Χριστοφόρου του προστάτη των οδηγών, που και σε αυτόν παρεκκλήσι όμορφο του χτίσαμε και το πανηγυρίζουμε στις 9/5 κάθε χρόνο, φέτος μόνο στον ναό μας με Αγιασμό για τα οχήματα και την ευλογία τους με αυτόν έξω στο μεγάλο προαύλιο μας. 

               Και συνεχίζουν οι εορτές των Αγίων μας να πανηγυρίζονται στους Ναούς της Ορθοδοξίας στο διάβα των αιώνων χωρίς σταματημό εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια...με φρένο και εξαίρεση το 2020 και σήμερα τώρα, το 2021, πρωταγωνιστές αντιστασιακούς ήρωες ζηλωτές υπερ-ορθόδοξους πιστούς, παπάδων...στα κάγκελα, που έβγαλαν το φλάμπουρο της επανάστασης, αλλά και λοιμωξιολόγων και υπουργών, και ξερόλες θελόγους-δημοσιογράφους και όλα αυτά εν όψει πανδημίας κορωνοϊού και παράνοιας. Άραγε λοιμός δεν υπήρχε ποτέ άλλοτε κατά την ιστορία του κόσμου και της ανθρωπότητας; Έκλεισαν ποτέ οι εκκλησιές; Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Τούρκοι και Γερμανοί. Απαγορεύτηκε ποτέ η Θεία Κοινωνία, έγινε ποτέ το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας εστία μόλυνσης; Ή μήπως συνέβη ακριβώς το αντίθετο...ιστορικά ;   

Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα, η ονομασία του, αλλά  και η σημασία του. 

              Και πριν κλείσουμε το αναστάσιμο άρθρο μας αυτό, σας παραθέτουμε και μερικά στοιχεία για τον καθορισμό της ημερομηνίας του Πάσχα, την ονομασία του, αλλά  και η σημασία του. Η γιορτή του Πάσχα είναι η μεγαλύτερη κινητή εορτή, δηλαδή δεν εορτάζεται κάθε χρόνο την ίδια ημερομηνία. Αυτό καθορίστηκε από την Α' Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ. Τότε ορίστηκε ότι η Κυριακή του Πάσχα θα ήταν η πρώτη Κυριακή που ακολουθεί την πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία στις 21 Μαρτίου. Αν η πανσέληνος ήταν ημέρα Κυριακή, τότε το Πάσχα θα ήταν την επόμενη Κυριακή. Τώρα για τον εορτασμό του Πάσχα των Καθολικών που είναι σε αντιδιαστολή με το Πάσχα των Ορθοδόξων, είναι μια ολόκληρη ιστορία, που σας προτείνω να μπείτε με τον σύνδεσμο που σας βρήκα, στην ιστοσελίδα Last Poin, και όποιος καταλάβει...κατάλαβε. Πάντως με βάση αυτόν τον ορισμό το Πάσχα πέφτει πάντα ανάμεσα στις 4 Απριλίου και στις 8 Μαΐου. Για την προέλευση της λέξης Πάσχα πιστεύεται ότι υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη προέρχεται από την εβραϊκή λέξη Peshah ή Pasah που σημαίνει πέρασμα, διάβαση. Στο εβραϊκό Πάσχα γιορτάζεται η απελευθέρωση των Εβραίων από τους Αιγυπτίους και η διάβαση της Ερυθράς θάλασσας με τον Μωυσή. Η δεύτερη εκδοχή πιστεύετε ότι προέρχεται από την ελληνική λέξη Πάσχειν προς τιμήν των Παθών του Χριστού. Πιο πολύ θα μου άρεσε η δεύτερη και "ελληνικότατη", "ελληνοπρεπείς" πιο σωστά, εκδοχή!!!

"Τα Ελληνικά έθιμα του Πάσχα"

       Κλείνοντας σας παραθέτουμε και μερικά μόνο από τα ατελείωτα έθιμα, λαϊκά και εκκλησιαστικά, προτρέποντας σας να τα μάθετε και στα παιδιά σας, αλλά σε αυτό το μικρό δείγμα μόνο της ελληνορθόδοξης παράδοσης να προσθέσετε και εσείς αυτά που γνωρίζετε από τις περιγραφές των παππούδων και των γιαγιάδων σας, από όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Μητροπολιτικής Ελλάδος, αλλά και από τις αλησμόνητες χαμένες Πατρίδες, του Πόντου και της Μικράς Ασίας, αλλά και της Βορείου Ηπείρου, και εάν θέλετε εμπλουτίστε τες και με τις παραλλαγές τους, τόσο μέσα στα ελληνικά σύνορα αλλά και στην ομογένεια, όπου χτυπά η ελληνική καρδιά και όπου σκιρτά η ελληνική ψυχή όταν ακούει το "Χριστός Ανέστη" και απαντά "Αληθώς Ανέστη". 

      Το Πάσχα ή Λαμπρή για τους Έλληνες είναι η κορυφαία γιορτή του χρόνου. Γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα μέσα και έξω από εκκλησιές, με τα παραδοσιακά τσουρέκια, με το σούβλισμα των αρνιών, το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, με τραγούδια, χαρά, γλέντια, διασκέδαση, εξορμήσεις στην ύπαιθρο, τραπεζώματα, μαζώξεις οικογενειακές, δώρα στα βαφτιστήρια μας και πολλά ακόμα ξεχωριστά τοπικά παραδοσιακά, εκκλησιαστικά και λαϊκά πασχαλιάτικα και αναστάσιμα έθιμα. 

        Τώρα σύμφωνα με το Τυπικό της Εκκλησίας μας, κατά την Εβδομάδα που ακολουθεί, δεν νηστεύουμε ούτε την Τετάρτη και την Παρασκευή, την οποία και Διακαινήσιμο την αποκαλούμε, ονομασία που οφείλεται πιθανότατα στο γεγονός ότι κατά τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα βαπτιζόταν ομαδικά οι κατηχούμενοι, οπότε και άρχιζε η πνευματική ανακαίνιση τους. Σε ένδειξη αυτής της ανακαίνισης και ταυτόχρονα αναγέννησης και "πνευματικής καθαρότητας οι νεοβαπτισμένοι έφεραν καθ΄ όλην αυτή την εβδομάδα λευκά ενδύματα, εξ ου και αποκαλούμενη "λευκή εβδομάδα". Οι πιστοί, κυρίως στα παλιότερα χρόνια, στο χέρι μας είναι αυτή η παράδοσις να συνεχιστεί και από την νεότερη γενιά, για 40 μέρες μετά το Πάσχα όταν συναντιούνταν οπουδήποτε, δεν χαιρετιόντουσαν με τον συνηθισμένο τρόπο αλλά με το Χριστός Ανέστη και το Αληθώς Ανέστη. Τώρα αν κάποιος το πει μετά την Ανάσταση θα τον κοιτάξουν στραβά. Κρατείστε αδελφοί μου εν Χριστώ, σας παρακαλώ τις παραδόσεις, είναι τεράστιας σημασίας πράξη και ενέργεια με αποτελέσματα σοβαρά για την επιβίωση της πατρίδας μας!!! 

        Η Εκκλησία μας δε, για 40 μέρες μετά το Πάσχα έχει καθιερώσει και την λεγόμενη Αναστάσιμη Προσευχή, ενώ η εικόνα της Ανάστασης δεσπόζει στις εισόδους των Ιερών Ναών και μέσα στα στολισμένα κιβώρια, όπου μέσα σε αυτά ήταν το Σώμα του Κυρίου μας κατά την τέλεση την Μεγάλη Παρασκευή της Περιφοράς του Επιταφίου, κιβώρια τα οποία παραμένουν στολισμένο μέχρι την Απόδοση της εορτής του Πάσχα, τότε ξεστολίζονται και τα λουλούδια του Επιταφίου μοιράζονται για ευλογία στους πιστούς.

         Σε αυτά τα έθιμα προσθέστε και άλλα, και άλλα, διαπιστώνοντας ότι μπορείτε, αν θέλετε, να γεμίσετε  πολύτομη εγκυκλοπαίδεια συμπεριλαμβάνοντας τα όλα, αλλά και πάλι κάτι θα ξεχάσετε. Πιστέψτε με!!! Οπότε μην το επιχειρήσετε. Διδάξετε αυτά που ξέρετε στα παιδιά σας, δείξτε τους την ελληνική παράδοση και αφήστε τα κατόπιν να προσθέσουν και αυτά την πινελιά τους διαμορφώνοντας την νέα παράδοση, βασισμένη στον "παλιό καλό καιρό" και όχι στον "κακό μας τον καιρό"....κατά το σύνηθες!!!

Χριστός Ανέστη!!! 

Το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα 

της Κυριακής του Πάσχα
(Ιωάν. α΄ 1-17)

Πρωτότυπο κείμενο:

1 Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος. 
2 Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν. 
3 πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἕν ὃ γέγονεν. 
4 ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων. 
5 καὶ τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν.
6 Ἐγένετο ἄνθρωπος ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ Ἰωάννης· 
7 οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυρίαν, ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός, ἵνα πάντες πιστεύσωσιν δι’ αὐτοῦ. 
8 οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς, ἀλλ’ ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός.
9 Ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον, ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον. 
10 ἐν τῷ κόσμῳ ἦν, καὶ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω. 
11 εἰς τὰ ἴδια ἦλθεν, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαβον. 
12 ὅσοι δὲ ἔλαβον αὐτόν, ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξουσίαν τέκνα Θεοῦ γενέσθαι, τοῖς πιστεύουσιν εἰς τὸ ὄνομα αὐτοῦ, 
13 οἳ οὐκ ἐξ αἱμάτων, οὐδὲ ἐκ θελήματος σαρκὸς, οὐδὲ ἐκ θελήματος ἀνδρὸς, ἀλλ’ ἐκ Θεοῦ ἐγεννήθησαν. 
14 Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας.
15 Ἰωάννης μαρτυρεῖ περὶ αὐτοῦ καὶ κέκραγεν λέγων· Οὗτος ἦν ὃν εἶπον, Ὁ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἔμπροσθέν μου γέγονεν, ὅτι πρῶτός μου ἦν. 
16 Καὶ ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν, καὶ χάριν ἀντὶ χάριτος· 
17 ὅτι ὁ νόμος διὰ Μωϋσέως ἐδόθη, ἡ χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο.

Απόδοση σε νεολληνική:
1 Εις την αρχήν της πνευματικής και υλικής δημιουργίας, άναρχος και προαιώνιος, υπήρχεν ο Υιός και Λογος του Θεού. Και ο Λογος ήτο πάντοτε αχώριστος από τον Θεόν και πλησιέστατα προς αυτόν, και ο Λογος ήτο Θεός απειροτέλειος, όπως ο Πατήρ και το Αγιον Πνεύμα. 
2 Αυτός υπήρχεν εις την αρχήν της δημιουργίας ηνωμένος προς τον Θεόν. 
3 Ολα τα δημιουργήματα έγιναν δι’ αυτού και χωρίς αυτόν δεν έλαβε ύπαρξιν κανένα, από όσα έχουν γίνει.
4 Εις αυτόν υπήρχε ζωή και ως άπειρος πηγή ζωής εδημιούργησε και διατηρεί κάθε ζωήν. Δια δε τους ανθρώπους δεν είναι μόνον η φυσική ζωη, αλλά και το πνευματικόν φως, που φωτίζει τον νουν των εις κατανόησιν και αποδοχήν της αληθείας. 
5 Και το φως λάμπει μέσα στο σκοτάδι και το σκοτάδι δεν ημπόρεσε ποτέ να το επισκιάση και το εξουδετερώση. 
6 Προάγγελος αυτού του φωτός κατά τας ημέρας εκείνας έγινεν ένας άνθρωπος, σταλμένος από τον Θεόν, του οποίου το όνομα ήτο Ιωάννης. 
7 Αυτός ήλθε με κύριον σκοπόν να μαρτυρήση περί του φωτός, δηλαδή περί του Ιησού Χριστού, και με το κήρυγμά του να προπαρασκευάση τους ανθρώπους, ώστε να πιστεύσουν όλοι στο φως. 
8 Δεν ήτο εκείνος το φως, αλλ’ ήλθε να μαρτυρήση δια το φως.
9 Ο Υιός και Λογος του Θεού ήτο πάντοτε το αληθινόν φως, το οποίον φωτίζει κάθε άνθρωπον, που έρχεται στον κόσμον. 
10 Ήτο εξ αρχής στον κόσμον, ως δημιουργός και κυβερνήτης, και ο κόσμος όλος, ορατός και αόρατος, έλαβεν ύπαρξιν δι’ αυτού. Και όμως όταν το φως, ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος, ο κόσμος δεν τον ανεγνώρισε και δεν τον εδέχθη. 
11 Ηλθε μεταξύ των ιδικών του, δηλαδή των Ιουδαίων, τους οποίους με ιδιαιτέραν στοργήν δια μέσου των αιώνων είχε προστατεύσει, και αυτοί οι ιδικοί του δεν τον εδέχθησαν ως Σωτήρα και Θεόν των.
12 Αλλοι όμως τον εδέχθησαν. Εις όσους δε τον εδέχθησαν με πίστιν ως Σωτήρα και Θεόν των έδωκε το δικαίωμα να γίνουν τέκνα Θεού, εις αυτούς δηλαδή που πιστεύουν στο όνομά του. 
13 Αυτοί δεν εγεννήθησαν από ανθρώπινα αίματα ούτε από θέλημα σαρκός ούτε από θέλημα ανδρός, αλλά εγεννήθησαν από τον Θεόν.
14 Και ο Υιός και Λογος του Θεού έγινε άνθρωπος κατά υπερφυσικόν τρόπον και κατεσκήνωσεν με οικειότητα εν τω μέσω ημών και ημείς είδαμεν την μεγαλειώδη δόξαν του, δόξαν όχι ανθρωπίνην, αλλά θείαν και απέραντον, την οποίαν είχεν ως φυσικήν του κατάστασιν από τον Πατέρα, σαν Υιός του Θεού μονογενής, γεμάτος χάριν και αλήθειαν.
15 Ο Ιωάννης μαρτυρεί δι’ αυτόν και κράζει με μεγάλην φωνήν, λέγων· “αυτός ήτο εκείνος, δια τον οποίον σας είπα, ότι ο ερχόμενος ύστερα από εμέ είναι ασυγκρίτως ανώτερος από εμέ, διότι ως Υιός μονογενής του Πατρός υπήρχε ήδη, πριν εγώ γεννηθώ”. 
16 Και από τον άπειρον πνευματικόν πλούτον αυτού όλοι ημείς ελάβαμεν και χάριν επάνω εις την χάριν. 17 Διότι ενώ ο νόμος εδόθη δια του Μωϋσέως, δούλου του Θεού, η χάρις και η αλήθεια ήλθαν δια του Ιησού Χριστού, Υιού του Θεού.