Η ΟΣΙΑ ΠΕΛΑΓΙΑ Η ΕΝ ΤΗΝΩ (+1834)

Ο βίος της Οσίας Πελαγίας.

       Η Αγία Πελαγία ήταν κόρη του ιερέως Νικηφόρου Νεγρεπόντη. Η μητέρα της ήταν από τὸν Τριπόταμο της Τήνου καὶ ανήκε στην οικογένεια Φραγκούλη.
       Γεννήθηκε τὸ 1752 στὸ χωριό Κάμπο τῆς Τήνου και το κοσμικό της όνομα ήταν Λούκια. Από διάφορα έγγραφα φαίνεται ότι είχε ακόμα τρεις αδελφές. Ἡ οικογένεια της διακρινόταν για την αγνή πίστη καὶ την προσήλωση στα θρησκευτικά ιδεώδη. Λίγα χρόνια μετά τη γέννηση της Λουκίας ὁ πατέρας της πέθανε. Ήταν τότε 12 χρονών καὶ έδειχνε σημάδια έντονης επιθυμίας να αφιερωθεί και να υπηρετήσει το θέλημα τοῦ Θεού. Οι δυσκολίες της ζωής έκαναν την μητέρα της να τη στείλει στον Τριπόταμο, στην κάπως πιο ευκατάστατη αδελφή της. Ἐκεῖ ἡ Λούκια ἔμεινε τρία χρόνια καὶ συχνὰ επισκεπτόταν τὴν άλλη θεία της, πού ήταν μοναχή στην Μονή Κεχροβουνίου.
       Ένοιωσε τότε επιτακτική την ανάγκη ν’ ακολουθήσει τον μοναχικό βίο καὶ σε ηλικία 15 χρόνων μπήκε στὸ Μονστήρι σαν δόκιμη, υπό την επίβλεψη της θείας της, μοναχής Πελαγίας. Όταν ήλθε ἡ ώρα έγινε καὶ η ίδια μοναχὴ μὲ τὸ όνομα Πελαγία. Ως μοναχή αφοσιώθηκε μὲ ψυχή καὶ σώμα στην λατρεία τοῦ Θεού καὶ στην ανακούφιση των πασχόντων. 
         Ἡ αγνότητα της ψυχής της, ἡ οσιότητα της ζωής της, ἡ αυταπάρνηση της, ἡ μυστική ζωή της κι ὁ πόθος της για λύτρωση συνετέλεσαν ώστε ἡ μοναχή Πελαγία νὰ γίνει τὸ «σκεῦος ἐκλογῆς» γιὰ ν’ αποκαλυφτεί σ’ αυτήν ἡ Παναγία γιά τήν εύρεση της Αγίας εικόνος της στὸν αγρό του Δοξαρά στην πόλη της Τήνου (30 Ιανουαρίου 1823), γεγονός ποὺ έμελλε νὰ κάμει τὴν Τήνο ιερό νησί, συντέλεσε να χτιστεί ο Ιερός Ναός της Μεγαλόχαρης καὶ εν τέλει νὰ αγιοκατατάξει τὴν Πελαγία μεταξύ τῶν Αγίων στο Συναξάρι της Ορθοδόξου Πίστης μας.
        Το γεγονός δε αυτό συνέβη όταν ἡ Οσία ήταν 73 χρόνων καὶ Αρχιερέας Τήνου ήταν ὁ Γαβριήλ. Σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, χάριν της Όσίας Πελαγίας, που επιλέχθηκε από την Παναγία μας, έχουμε όλοι εμείς οι πιστοί την δυνατότητα να επισκεφθούμε την Τήνο, το όμορφο αυτό ιερό νησί των Κυκλάδων, να οδηγήσουμε τα βήματα μας στον ναό της Μεγαλόχαρης και να προσκυνήσουμε με δέος και ευλάβεια την θαυματουργό εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. 
       Η Οσία Πελαγία παρέδωσε το πνεύμα της στον Κύριο στις 28 Απριλίου του 1834 και τάφηκε στην εκκλησία των Ταξιαρχών της Ιεράς Μονής της. Το 1970 έγινε επίσημα η αγιοκατάταξη της στο αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Η Τιμία Κάρα της θησαυρίζεται στον μεγαλόπρεπο ομώνυμο Ναό της που χτίστηκε μέσα στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κεχροβουνίου (κάντε κλικ και δείτε ένα βίντεο για το όμορφο αυτό μοναστήρι) 
          Ο εορτασμός της μνήμης της ορίστηκε από την Εκκλησία μας, την 23 Ιουλίου, ημέρα του Θείου οράματος της και του ευλογημένου δώρου της προς τον Ελληνισμό της Επανάστασης του 1821, που τόσο την είχε ανάγκη και για αυτόν τον λόγο προσέλκυσε αμέσως μεγάλες προσωπικότητες του αγώνα, όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Μιαούλης, ο Νικηταράς, ο Μακρυγιάννης και άλλοι, επειδή θεωρήθηκε ως καλός οιωνός για την εξέλιξη της απελευθερώσεως της Ελλάδος από του Τούρκους και πως η Παναγία είναι πια μπροστάρισσα στον αγώνα των Ελλήνων.

******************

Η εύρεση της εικόνας της Μεγαλόχαρης, της Παναγίας της Τήνου.

     Δεν έχει περάσει ένας χρόνος από την ιστορική ημέρα, που ο επίσκοπος Πατρών Γερμανός ύψωσε το λάβαρο της επαναστάσεως. Στο μοναστήρι του Κεχροβουνίου , που φαντάζει κάτασπρο πάνω στο νησάκι της Τήνου, η μοναχή Πελαγία, ύστερα από τη βραδινή προσευχή αποσύρθηκε στο κελλί της να ησυχάσει. Ενώ είχε αποκοιμηθεί, ένοιωσε ξαφνικά μιαν άρρητη ευωδία, κι αμέσως άκουσε την πόρτα του κελλιού να ανοίγει με πάταγο. Μια μεγαλόπρεπη γυναίκα, που άστραφτε σαν βασίλισσα, μπήκε μέσα και στάθηκε απέναντι από το κρεβάτι της. 

– Σήκω γρήγορα, της είπε. Πήγαινε να συναντήσεις τον Σταματέλλο Καγκάδη, και πες του πως στο χωράφι του Αντώνη Δοξαρά είναι χωμένη χρόνια τώρα η εικόνα μου. Να φροντίσει να τη βγάλει και να χτίσει το σπίτι μου.

Η γερόντισσα ξύπνησε τρομαγμένη, αλλά από ταπείνωση δεν υπάκουσε στην εντολή. Το ημερολόγιο έδειχνε Κυριακή 9 Ιουλίου 1822.
           Την άλλη εβδομάδα, την ίδια μέρα και ώρα, που η μοναχή προσευχόταν, δέχτηκε στον ίδιο τόπο για δεύτερη φορά την επίσκεψη της Παναγίας. Τη φορά αυτή η Θεοτόκος συνόδευε τα λόγια της με ένα γλυκό μειδίαμα, σαν να έλεγε: «Γνωρίζω τους λογισμούς και δισταγμούς σου, αλλά μη φοβάσαι. Εσένα διάλεξα για να εκπληρώσεις τη βουλή μου. Λοιπόν, μη διστάζεις».

        Αλλά ο δισταγμός κρατούσε ακόμη δέσμια την αγαθή γερόντισσα. Για αυτό η Θεοτόκος την επισκέπτεται και τρίτη φορά, την 23η Ιουλίου 1822, σε ώρα πάλι προσευχής. Την είδε τότε η μοναχή να στέκεται μπροστά της ακίνητη και να εκπέμπει τριγύρω της ένα ουράνιο φως, απαλό και λευκό. Ύστερα κάρφωσε το βλέμμα επάνω της και είπε:

– Πελαγία, γιατί δεν υπάκουσες στην εντολή μου; Την επαναλαμβάνω τώρα για τελευταία φορά.
Εκείνη τρομαγμένη επιστράτευσε όλο το θάρρος της και ρώτησε:
– Ποια είσαι, Κυρία, που με διατάζεις τέτοια πράγματα και οργίζεσαι μαζί μου;
Τότε η Κυρία φάνηκε πως ανέκτησε την πρώτη γλυκύτητα, σήκωσε το χέρι σαν να έδειχνε όλο τον κόσμο και είπε χαριτωμένα: «Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην».
«Αινείτε ουρανοί Θεού την δόξαν», ψέλλισε η μοναχή κι έπεσε στα γόνατα.

       Η καμπάνα σήμανε για τον όρθρο. Η μοναχή Πελαγία σηκώθηκε, έκανε τον σταυρό της και κατηφόρισε για τον ναό. Όταν διηγήθηκε στην ηγουμένη το όραμά της, εκείνη την άκουσε με προσοχή και δέος. Τέλος της είπε:
– Πελαγία, το όραμά σου είναι θεϊκό και σε μακαρίζω. Αύριο το πρωί να ενεργήσεις σύμφωνα με την εντολή που έλαβες.
        Την επομένη η εκλεκτή της Παναγίας ξεκίνησε για την Καρυά, όπου συνάντησε τον Σταματέλλο Καγκάδη. Κι αυτός συγκινημένος την παρέπεμψε στον επίσκοπο Γαβριήλ.
Ο επίσκοπος παρακολούθησε δακρυσμένος την αφήγηση. Ύστερα με σοβαρή και τρομαγμένη φωνή έδωσε την ακόλουθη εξήγηση:
– Το όραμά σου , γερόντισσα, είναι πολύ σημαντικό. Η Παναγία, η Υπέρμαχος Στρατηγός , που πάντοτε μας προστατεύει, είδε τα δεινοπαθήματά μας , για αυτό ευαγγελίζεται στο δούλο γένος μας την απελευθέρωσή του από τον βαρβαρικό ζυγό. Και μας φανερώνει την αγία εικόνα της, για να ενδυναμώσει το έθνος μας στον αγώνα αυτό.
        Οι καμπάνες του ιερού ναού των Ταξιαρχών αναστατώνουν τους κατοίκους.
 Ο δεσπότης με λόγια θερμά συγκλονίζει τον λαό, ο οποίος με θρησκευτική έξαρση αποδύεται στην προσπάθεια για την εύρεση της εικόνας.

        Ζητούν αμέσως άδεια από τη γυναίκα του Δοξαρά, για να αρχίσουν τις ανασκαφές στο κτήμα του. Εκείνη όμως αρνείται, με τη δικαιολογία ότι δεν έχει τέτοια πληρεξουσιότητα από τον σύζυγό της, ο οποίος λείπει στην Κωνσταντινούπολη. Εξ άλλου το κτήμα είναι καλλιεργημένο και δεν πρέπει να καταστραφεί.
        Την νύχτα βλέπει στον ύπνο της φοβερό όνειρο. Ένα άγριος φουστανελλοφόρος την απειλεί πως, αν δεν δώσει την άδεια, θα την εξοντώσει. Τρομαγμένη εκείνη ξυπνά και τρέχει να βγει από το σπίτι. Στην παραζάλη της όμως, αντί να ανοίξει την πόρτα του δωματίου, άνοιξε της ιματιοθήκης και κλείστηκε μέσα. Το πρωί την βρήκαν εκεί λιπόθυμη. Μόλις συνήλθε ειδοποίησε τον επίσκοπο πως όχι μόνο δίνει την άδεια, αλλά προσφέρει και το ίδιο ακόμη το κτήμα για ανέγερση ναού, αν βρεθεί η εικόνα.

        Έτσι λοιπόν αρχίζουν οι ανασκαφές στο κτήμα του Δοξαρά τον Σεπτέμβριο του 1822. Δουλεύουν εργάτες από όλο το νησί , αλλά η εικόνα δεν φανερώνεται. Ο ζήλος μαραίνεται και σε δυο μήνες το σκάψιμο σταματά.
        Τότε επεμβαίνει η Μεγαλόχαρη με νέο θαύμα για να υπενθυμίσει στους κατοίκους το χρέος τους. Η σύζυγος και η αδελφή του Καγκάδη, τον οποίο η Θεοτόκος υπέδειξε ονομαστικά για την εύρεση της εικόνας, αρρωσταίνουν βαριά. Ο κίνδυνος αυτός τον κάνει να συναισθανθεί την ιερή ευθύνη που είχε επωμισθεί από τη Θεοτόκο. Σπεύδει λοιπόν στον επίσκοπο και τον παρακαλεί να προκαλέσει γενική κινητοποίηση αρχόντων και λαού. Είναι πρόθυμος και χρήματα να δώσει προκειμένου να ξαναρχίσουν οι ανασκαφές.

        Πράγματι το σκάψιμο ξαναρχίζει. Οι χωρικοί δουλεύουν με βάρδιες , αλλά τους τριγυρίζει και πάλι η αποκαρδίωση. Η μεγάλη όμως ημέρα πλησιάζει . Στις 30 Ιανουαρίου 1823 σκάβουν με τη σειρά τους στο χωράφι οι Φαλαταδιανοί. Γύρω στο μεσημέρι η αξίνα του Δημήτρη Βλάσση χτυπά πάνω σε ξύλο. Ρίγησε ο ευλαβής χωρικός από συγκίνηση, και πλημμυρισμένος χαρά πήρε στα χέρια το κομμάτι που βρήκε.

        Πράγματι, είχε βρει την εικόνα, αλλά μόνο τη μισή, τον Άγγελο. Σε λίγο βρήκαν και την άλλη μισή. Κάποια αξίνα την είχε χωρίσει στα δύο, χωρίς όμως να βλάψει καθόλου τα πρόσωπα. Η τομή από θεία επέμβαση είχε γίνει κάθετα. Η ιερή εικόνα καθαρίστηκε και πρόβαλε η γλυκιά μορφή της Παρθένου. Παριστάνει τον Ευαγγελισμό και πρόκειται για ένα αριστούργημα τέχνης. 

               Αυτό το όραμα, την αρχή του θαύματος, γιορτάζει κάθε χρόνο η Τήνος στις 23 Ιουλίου. Την παραμονή τελείται μέγας εσπερινός στο ναό της Παναγίας και ανήμερα το πρωί μόνο ο όρθρος. Ύστερα νωρίς το πρωί κι ενώ σημαίνουν πανηγυρικά οι καμπάνες, η Αγία εικόνα μεταφέρεται με λιτανευτική πομπή έως την πλατεία Ελευθερίας κι από εκεί με αυτοκίνητο στη Μονή Κεχροβουνίου.
Τη συνοδεύουν οι μοναχές και πλήθος κόσμου. Εκεί, στο ναό της Αγίας Πελαγίας, ολοκληρώνεται η Θεία λειτουργία και προσφέρονται κεράσματα και φαγητό σε όλους τους προσκυνητές, οι περισσότεροι των οποίων παραμένουν στο μοναστήρι και στους γύρω αγρούς.

     Νωρίς το απόγευμα , μετά τον εσπερινό, αρχίζει η ιερή πορεία της επιστροφής, πεζή τώρα, από το μοναστήρι έως την πόλη της Τήνου. Η λιτανεία, με τις μοναχές να προπορεύονται και το πλήθος των πιστών να ακολουθεί, σχηματίζει ένα τεράστιο «φίδι» που κατεβαίνει ελισσόμενο τις πλαγιές του βουνού. Ο λαός ψάλλει με κατάνυξη θεομητορικά τροπάρια. Όταν η εικόνα περνά από ξωκλήσια, οι ιδιοκτήτες τους κτυπούν την καμπάνα και θυμιατίζουν. Σημαίνουν κι οι καμπάνες των χωριών που γειτονεύουν, ενώ όσοι είναι ανήμποροι να συνοδέψουν την εικόνα βγαίνουν στο δρόμο και την περιμένουν. Στη διασταύρωση για τον Τριαντάρο γίνεται στάση και αναπέμπεται δέηση για τα γύρω χωριά.

      Η πομπή συνεχίζεται και όταν φτάσει στην Αγία Παρασκευή, στις παρυφές της Χώρας, έχει ήδη βραδιάσει. 
Την υποδέχεται ο Δεσπότης, οι ιερείς, οι αρχές του τόπου, η φιλαρμονική του Ιερού Ιδρύματος και πλήθος κόσμου. Από εκεί, μέσω της παραλίας και ενώ καίγονται πυροτεχνήματα, η εικόνα γυρίζει στο ναό.
     Με αυτόν τον τρόπο, που είναι πια παράδοση στο νησί, τιμά η Τήνος την Οσία μητέρα της, την Αγία Πελαγία την Τηνία με Λιτανείες, Αρτοκλασίες και πολλές ακόμα Ακολουθίες στο Πανηγύρι του Μοναστηριού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κεχροβουνίου. Έτσι κλήρος και λαός συμμετέχει στις εκδηλώσεις που οργανώνει στις 23 Ιουλίου το Ίδρυμα της Ευαγγελίστριας της Τήνου για την μνήμη του οράματος της Οσίας Πελαγίας, που είχε ως αποτέλεσμα την εύρεση της θαυματουργού εικόνος του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η οποία με την χάρη της μαζεύει χιλιάδες προσκυνητών κάθε χρόνο από το πανελλήνιο αλλά και το εξωτερικό την περίοδο του Δεκαπενταυγούστου, λόγω και της θλιβερής επετείου της αποφράδας ημέρας του τορπιλισμού του ελληνικού υποβρυχίου "Ελλη" από τους Ιταλούς, την 15η Αυγούστου του 1940 και την έναρξη του πολέμου με τον Ιταλογερμανικό άξονα.

Άς έχουμε την ευχή της Οσίας Πελαγίας, της Τηνίας