ΤΟ ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ.

*Είδησις:

     Στον Ιερό Ναό μας, των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης, στους Ανθόκηπους της Νέας Ευκαρπίας, στα πλαίσια του "Ψυχοσάββατου του Αγίου Δημητρίου", θα τελεστεί Τρισάγιον και διάβασμα κολλύβων εκ των ιερέων του ναού, σήμερα την Παρασκευή 21/10/2016 το απόγευμα μετά τον Εσπερινό, αλλά και αύριο το Σάββατο 22/10/2016, το πρωΐ μετά την Θεία Λειτουργία.

*άρθρο του π. Χρυσοστόμου Τελίδη

Εν Ανθοκήποις Νέας Ευκαρπίας 21/10/2016

Το ψυχοσάββατο των Θεσσαλονικαίων

Τα Ψυχοσάββατα

  

    Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει καθορίσει δύο Σάββατα, τα οποία αφιερώνει στους κεκοιμημένους της. Είναι τα μεγάλα Ψυχοσάββατα, το ένα πριν από την Κυριακή της Απόκρεω και το άλλο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής. Γιὰ την ἱστορία καὶ μόνο ἂς γνωρίζουμε ὅτι η καθιέρωση τοῦ Σαββάτου πρὸ τῶν Ἀπόκρεω ὡς Ψυχοσαββάτου, έγινε μᾶλλον και αυτό κατ᾿ ἀπομίμησιν τοῦ Σαββάτου πρὸ τῆς Πεντηκοστῆς, που ήταν και το μόνο που υπήρχε αρχικά.

     Βέβαια η αγάπη των ανθρώπων για τους δικούς τους, που δεν ζούν πια μαζί τους, δημιούργησε την εκκλησιαστική παράδοση άλλων τεσσάρων ψυχοσάββατων, που δεν συμπεριλαμβάνονται όμως στο Τυπικό της Εκκλησίας μας. Αυτά είναι, το ψυχοσάββατο της Τυρινής, το Σάββατο της α΄ εβδομάδος των νηστειών, όπου και εορτάζουμε το «δια κολλύβων» θαύμα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος, το Σάββατο του Λαζάρου και για τους Θεσσαλονικείς, το Σάββατο πρίν την εορτή του Αγίου Δημητρίου, τον οποίο και έχουν πολιούχο και προστάτη της πόλης τους. Ένα ακόμα ψυχοσάββατο θα βρούμε στην παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Βουλγαρίας, το Σάββατο προ της Συνάξεως των Αρχαγγέλων, ενώ οι περισσότερες Ενορίες της ελληνικής υπαίθρου έχουν ως Ψυχοσάββατα, τα Σάββατα πριν από τις Πανηγύρεις των Ναών τους.

  *Με το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής διατρανώνεται η πίστη μας για την καθολικότητα της Εκκλησίας, της οποίας την ίδρυση και τα γενέθλια ( επί γης )  γιορτάζουμε κατά την Πεντηκοστή. Μέσα στη μία Εκκλησία περιλαμβάνεται η στρατευομένη εδώ στη γη και η θριαμβεύουσα στους ουρανούς.

  * Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει θεσπιστεί γιατί η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, εκείνη τη φοβερή ημέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στο θρόνο του μεγάλου Κριτή. Για το λόγο αυτό με το Μνημόσυνο των κεκοιμημένων ζητούμε από τον Κύριο να γίνει ίλεως και να δείξει τη συμπάθεια και τη μακροθυμία του, όχι μόνο σε μας αλλά και στους προαπελθόντας αδελφούς, και όλους μαζί να μας κατατάξει μεταξύ των υιών της  Επουράνιας Βασιλείας Του.

   Όμως επί τη ευκαιρία του Ψυχοσαββάτου του Αγίου Δημητρίου ας υπογραμίσουμε μέσω του άρθρου της ιστοσελίδας μας και μερικά ακόμα θέματα που άπτονται της διδασκαλίας της Εκκλησίας μας για τις ψυχές των κεκοιμημένων αδελφων μας, αλλά και των Ακολουθιών που τελούνται και που απορέουν από την διδασκαλία αυτή από την ίδρυση της, τις παραδόσεις της και άλλες ενδιαφέροντες πληροφορίες μέχρι τις μέρες μας.

Τα Μνημόσυνα

    Σύμφωνα με τους Αποστόλους τα μνημόσυνα είναι τα εξής:

■Τὰ «τριήμερα» συμβολίζουν τὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μετὰ τὴν τριήμερη παραμονή Του στὸν τάφο καὶ τελοῦνται μὲ τὴν εὐχὴ ν᾿ ἀναστηθεῖ καὶ ὁ νεκρὸς στὴν οὐράνια βασιλεία.

■Τὰ «ἐννιάμερα» τελοῦνται γιὰ τὰ ἐννέα τάγματα τῶν αΰλων ἀγγέλων, μὲ τὴν εὐχὴ νὰ βρεθεῖ κοντά τους ἡ ἄϋλη ψυχὴ τοῦ νεκροῦ.

■Τὰ «τεσσαρακονθήμερα» τελοῦνται γιὰ τὴν Ἀναλήψη τοῦ Κυρίου, ποὺ ἔγινε σαράντα μέρες μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του, μὲ τὴν εὐχὴ νὰ «ἀναληφθεῖ» καὶ ὁ νεκρός, νὰ συναντήσει τὸ Χριστὸ στοὺς οὐρανοὺς καὶ νὰ ζήσει γιὰ πάντα μαζί Του.

■ Τὰ «ἐτήσια», τέλος, τελοῦνται τὴν ἐπέτειο ἡμέρα τοῦ θανάτου, σὲ ἀνάμνηση τῶν γενεθλίων τοῦ νεκροῦ, καθώς, γιὰ τοὺς πιστοὺς χριστιανούς, ἡμέρα τῆς ἀληθινῆς γεννήσεως εἶναι ἡ ἡμέρα τοῦ σωματικοῦ θανάτου καὶ τῆς μεταστάσεως στὴν αἰώνια ζωή.

     Μνημόσυνα, ἀντίστοιχα μὲ τὰ παραπάνω, χωρίς αυτά βέβαια να συμπεριλαμβάνονται στο τυπικό της Εκκλησίας μας, μα περισσότερο στην παράδοση της και στην ανάγκη εκδήλωσης της αγάπης των ανθρώπων για τους οικείους τους που δεν ζούν πλέον μαζί τους, τελοῦνται τὸν τρίτο, ἕκτο καὶ ἔνατο μῆνα ἀπὸ τὴν ἡμέρα τοῦ θανάτου, («τρίμηνα», «ἑξάμηνα», «ἐννεάμηνα») κατόπιν αδείας "ευλογίας" του αρμοδίου ιερέως.   

    Τὴν μεγαλύτερη βέβαια ὠφέλεια στοὺς νεκροὺς τὴν προξενεῖ ἡ τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας στὴ μνήμη τους, γιατὶ τότε, μὲ τὶς μερίδες τους στὸ ἅγιο δισκάριο, «ἐνώνονται ἀόρατα μὲ τὸ Θεὸ καὶ ἐπικοινωνοῦν μαζί Του καὶ παρηγορούνται καὶ σώζονται καὶ εὐφραίνονται ἐν Χριστῷ» (ἅγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης).

    Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ εἰδικὰ γιὰ κάθε νεκρὸ μνημόσυνα, ἡ Ἐκκλησία ἔχει στὶς καθημερινὲς ἀκολουθίες της, γενικὲς δεήσεις γιὰ τοὺς κεκοιμημένους, ὅπως εἶναι λ.χ. τὸ νεκρώσιμο μέρος τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Μεσονυκτικοῦ καὶ οἱ σχετικὲς ἀναφορὲς στὶς «ἐκτενεῖς δεήσεις» τοῦ Ἑσπερινοῦ, τοῦ Ὄρθρου καὶ τῆς Θείας Λειτουργίας, ενώ το Σάββατο έχει αφιερωθεί από τους πατέρες της Εκκλησίας μας και έχει ενταχθεί στο Τυπικό της ώς η κατ' εξοχήν ημέρα των κεκοιμημένων.

     Πρέπει νὰ σημειωθεῖ, ἂν καὶ αὐτονόητο, ὅτι ἡ Ἐκκλησία τελεῖ μνημόσυνα μόνο γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους χριστιανοὺς ποὺ κοιμήθηκαν μέσα στοὺς κόλπους της.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την τέλεση κηδείας ή μνημοσύνου στην ενορία μας.

    Την ημέρα της κηδείας, οι συγγενείς πρέπει να επικοινωνήσουν αρχικά με τον ιερέα της Ενορίας μας, ο οποίος και θα τους καθοδηγήσει για όλα αυτά που χρειάζεται να γνωρίζουν, που θα πρέπει να φροντίσουν και που θα επακολουθήσουν της κηδείας.

   Συνεννοούνται επίσης με τον ιερέα για τα «τριήμερα» και τα «εννιάμερα» τρισάγια στα κοιμητήρια της Ενορίας.

  Ἡ τέλεση τῶν μνημοσύνων στήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας γίνεται πάντοτε στό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας, κυρίως Σάββατο ή  Κυριακή, αλλά και άλλες ημέρες.

   Ἐγκαίρως πρέπει νά γίνεται ἡ συνεννόηση γιά τήν ἡμερομηνία τελέσεως τοῦ μνημοσύνου με τον ιερέα (τεσσαρακονθήμερου ή ετησίου), ἄν θά ἐπακολουθήσει δεξίωση στον ναό και για πόσα άτομα, ὥστε νά το γνωρίζουν τά στελέχη καί οι διακονητές τοῦ ἱεροῦ ναοῦ και να είναι όλα έτοιμα και στην ώρα τους.

    Τά εἴδη πού θά προσφερθοῦν γιά τήν τέλεση της Νεκρωσίμου Ακολουθίας ή τοῦ ἱεροῦ μνημοσύνου και μπορείτε να τα προμηθευτείτε από την έκθεση του ναού μας:

α.Πρόσφορο  (λειτουργιά ζυμωτή ή από τον φούρνο )

β.Κρασί  (νάμα για την Θεία Κοινωνία)

γ.Λάδι και φυτιλάκια (για τα καντήλια του ναού)

δ.Θυμίαμα και καρβουνάκια (για την Θεία Λειτουργία)

ε.Δύο μεγάλες λαμπάδες (από μελισσοκέρι, για την Αγία Τράπεζα)

στ.Μία μικρή λαμπάδα (από μελισσοκέρι, για το τραπέζι του κολλύβου)

ζ.Το κόλλυβο (για να μοιραστεί στους πιστούς)

* άν γίνει η δεξίωση στον Ιερό Ναό μας, τότε η οικογένεια πρέπει εγκαίρως να φέρει τον καφέ, την ζάχαρη  το κονιάκ, τα κεράσματα για τον κόσμο και ότι άλλο κρίνει σκόπιμο και σωστό.

     Αὐτά τά συγκεκριμένα εἴδη προσφέρονται κατά ἀρχαιοτάτη παράδοση ἀπό τούς πιστούς γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας καί ἐν συνέχεια τοῦ μνημοσύνου, μέ ἀγαθή προαίρεση καί ἀνυπόκριτη πίστη.

 Μποροῦν νά βρίσκονται τά ἀνωτέρω εἴδη στον ναό, εἴτε ἀπό τήν προηγούμενη ἡμέρα τό ἀπόγευμα εἴτε νωρίς το πρωί τής ἡμέρας τελέσεώς τους.

   Επίσης κατά παράδοση, η οικογένεια για την ψυχή του εκλιπόντος, προσφέρει προαιρετικά ένα αντίτιμο για την αίθουσα, όπως και για τις δραστηριότητες του ναού (Φιλόπτωχο Ταμείο, Νεανική Εστία κ.τ.λ).

 Σε κάθε περίπτωση όλα αυτά που χρειάζεται να γνωρίζουμε για τις "υποχρεώσεις" μας ως χριστιανοί απέναντι στον Θεό, αλλά και προς τους συνανθρώπους μας και για τον τρόπο λατρείας μας μέσα και έξω από την εκκλησία μας, υπάρχουν, ή διανέμονται κατά καιρούς, στις προθήκες της μικρής, ζεστής και προσωρινής κατακόμβης μας μέχρι της αποπερατώσεως του επάνω περίλαμπρου Ναού μας, που σε λίγο ολοκληρώνεται, σε μορφή δίπτυχων, εύχρηστων  φυλλαδίων που άπτονται των περισσοτέρων θεμάτων της καθημερινότητος του καλού χριστιανού. 

 Η σημασία του κολλύβου

    Κατά τή διδασκαλία τῆς Ὀρθόδοξης Πίστης μας, το κόλλυβο συμβολίζει τήν Ἀνάσταση τῶν φθαρτῶν σωμάτων μας. Ὅπως ὁ σπόρος τοῦ σταριοῦ, ἀφοῦ θαφτεῖ καί σαπίσει, ἐν συνέχεια φυτρώνει, βλασταίνει καί δίνει καρπό. Ἔτσι πιστεύουμε καί γιά τούς κεκοιμημένους ἀδελφούς μας. Ἀφοῦ ἐνταφιασθεῖ τό σῶμα, σαπίσει καί λιώσει, στή συνέχεια θά ἀναστηθεῖ κατά τήν Ἀνάσταση τῶν πάντων καί θά ζήσει αἰώνια στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

  Δέν ἔχει σημασία ἄν εἶναι πιάτο ἤ δίσκος, ἁπλό ἤ ἐξεζητημένα στολισμένο τό κόλλυβο. Ἡ σημασία δίνεται στό ὑλικό καί στήν πνευματική του προέκταση.

  Ὁ δίσκος ἤ τό πιάτο μέ τό κόλλυβο θά πρέπει νά βρίσκεται στό εἰδικό τραπεζάκι τοῦ Ναοῦ στίς 7.30 π.μ., ὥρα ἐνάρξεως τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ὄρθρου. Καλό θά εἶναι οἱ συγγενεῖς νά παρευρίσκονται στόν ἱερό ναό γιά νά συμμετέχουν μέ τήν προσευχή γιά τήν ἀνάπαυση τοῦ ἀνθρώπου τους ὅσο νωρίτερα μποροῦν καί ὄχι πρός τό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας.

       Γιά ὁποιαδήποτε προαιρετική συνεισφορά σας, πέραν του αντιτίμου της αιθούσης, ὑπέρ του Φιλοπτώχου Ταμείου μας ή υπέρ της ανεγέρσεως τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ μας, μπορεῖτε νά συνεννοηθεῖτε μέ τόν ἱερέα, καθώς καί γιά ὁποιαδήποτε ἄλλη λεπτομέρεια πού ἐνδεχομένως νά μήν ἀναφέρεται στοάρθρο μας αυτό.

  Επίσης τα χρήματα που δίνονται, για στεφάνια, λουλούδια, τραπέζια κ.ά, που ακολουθούν συνήθως των μνημοσύνων  και των κηδειών και είναι παντελώς ανούσια, μπορούν να διατεθούν από τους συγγενείς, υπέρ της ψυχής των κεκοιμημένων στον Ναό μας, βοηθώντας έτσι τις φιλανθρωπικές και άλλες δραστηριότητες της Ενορίας μας.

Παρερμηνείες 

στην παράδοση της Εκκλησίας μας

   Θὰ πρέπει, τέλος, νὰ ἐξηγήσουμε ὅτι πολλὰ λάθη ἀπὸ τὴν ἄγνοια τοῦ παρελθόντος ἔχουν φτάσει ὡς τὶς μέρες μας, καὶ θὰ πρέπει ἄμεσα νὰ διορθωθοῦν.

 ■Τὰ μνημόσυνα θὰ πρέπει νὰ γίνονται τὴν ἡμέρα ποὺ πρέπει, αν αυτό είναι εφικτό, αλλιώς κατ’ οικονομία και μόνο ο ιερέας θα επιτρέψει την τέλεση του νωρίτερα ἢ και ἀργότερα.

 ■Τὸ σπάσιμο γυάλινων ἀντικειμένων ἢ ἄλλων τοιούτων,το σκέπασμα των καθρεφτών και των τηλεοράσεων για άγνωστο λόγο και η απαίτηση των συγγενών από τον ιερέα να κάνει αγιασμό στο σπίτι του αποθανόντος για να φύγει το κακό, εἶναι ἄκρως εἰδωλολατρικές συνήθειες και είναι καιρός με την καθοδήγηση των ιερέων μας, να εξαλειφθούν από την παράδοση της Εκκλησίας μας.

 ■Στὰ μνημόσυνα παραθέτουμε καὶ εὐλογοῦνται μόνο καλῶς βρασμένα κόλλυβα (σιτάρι) ὡς ἐνδεικτικὰ τῆς Ἀναστάσεως καὶ ὄχι ἀλλα ὑποκατάστατα. (κουλουράκια-ψωμάκια-γλυκά κ.τ.λ.)

 ■Τὸ πρῶτο Σάββατο τῆς Τεσσαρακοστῆς δὲν εἶναι «Ψυχοσάββατο», ἀλλὰ ἑορτάζουμε τὸ «διὰ κολλύβων» θαῦμα τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος.

 ■Στὰ Ψυχοσάββατα μποροῦμε νὰ παραθέτουμε κόλλυβα εἴτε στην Εκκλησία, στον Ἑσπερινὸ τῆς Παρασκευῆς και στὴν Θεία Λειτουργία τοῦ Σαββάτου, εἴτε στα κοιμητήρια, κατόπιν συννενοήσεως με τους ιερείς, το Σαββάτο μετά την Θεία Λειτουργία, είτε καὶ στὰ δύο. Πρόκειται περὶ τῆς ἰδίας ἀξίας, ἀφοῦ ἡ ἴδια ἀκολουθία διαβάζεται.

 ■Τὰ εὐλογηθέντα κόλλυβα δεν τὰ πετάμε ποτέ στὰ σκουπίδια, παρά μόνο τα μοιράζουμε σε γνωστούς και φίλους εις μνημόσυνο και συγχώρεση του αποθανόντα.

    Αυτά είναι κάποια από τα στοιχεία που μάζεψα όλα αυτά τα χρόνια της ιερωσύνης μου, τα οποία σχετίζονται με το Τυπικό ή την παράδοση της Εκκλησίας μας και αφορούν τα Ψυχοσάββατα της Ορθοδοξίας, τα Μνημόσυνα, τις Κηδείες, τα Τρισάγια και τις Δεήσεις που τελούμε εμείς οι χριστιανοί για την ανάπαυση και την αναψυχή των ψυχών των κεκοιμημένων αδελφών μας. Σίγουρα όλο και κάτι θα μου έχει ξεφύγει ή θα έχει προστεθεί στην καθημερινή λατρεία μας στον Θεό, μέχρι να ολοκληρωθεί ο λατρευτικός κύκλος της Εκκλησίας μας και να χρειαστεί να ξαναδημοσιεύσουμε στην ιστοσελίδα του Ναού μας παρόμοια άρθρα με το σημερινό.

        Έτσι μείνετε συντονισμένοι σε αυτήν την ιστοσελίδα με τα νέα της Ενορίας μας (www.intheopatoron.blogspot.gr), αλλά και στην άλλη ιστοσελίδα που δημιουργήθηκε από τα ίδια τα παιδιά μας και αφορά τον δικό τους αγώνα στην "Ιθάκη" τους, όπως πρόσφατα ονόμασαν την Ενοριακή Νεανική Εστία τους (www.enetheopatoron.blogspot.gr) αλλά και στους λογαριασμούς μας στο facebook (Ι.Ν ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΠΑΤΟΡΩΝ για τα νέα της Ενορίας μας, ΝΕΑΝΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΙΘΑΚΗ για τις δραστηριότητες των κατηχητικών μας, ΘΕΟΠΑΤΟΡΕΣ για τις ειδήσεις της ποδοσφαιρικής ομάδας μας, ΡΟΜΠΟΠΑΤΟΡΕΣ για τα επιτεύγματα της ρομποτικής ομάδας μας), αλλά και στο twitter και στο youtube για τα βιντεάκια μας, γίνεται αναγνώστες, φίλοι διαδικτυακοί ή και προσωπικοί και γνώριμοι αν θελήσετε να έρθετε στον Ναό μας για να προσκυνήσετε τα Ιερά Λείψανα των Αγίων μας, του Ιωακείμ και της Άννας, ή της Εφεστείου Εικόνος τους στην είσοδο της προσωρινής κατακόμβης του "σπιτιού" που τώρα τους χτίζουμε από πάνω της, τον ένα και μοναδικό σε όλον τον κόσμο, και σε αυτόν θα τελούμε οσονούπω όλες τις Ακολουθίες της Ενορίας μας, αλλά και όλες τις δραστηριότητες της πολύβουης γειτονιάς των Ανθοκήπων της Νέας Ευκαρπίας. 

"...Κύριε ανάπαυσον τας ψυχάς των κεκοιμημένων δούλων σου, πατέρων, προπατόρων, πάππων, προππάπων, γονέων, συζύγων,τέκνων, αδελφών και συγγενών ημών, εν τόπω χλοερό, εν τόπωαναψύξεως, ένθα απέδρα οδύνη, λύπη και στεναγμός..."

  Υ.Σ  : Αν ψάξουμε και στα ιδιαίτερα ήθη και έθιμα κάθε τόπου θα βρούμε σίγουρα και άλλες συνήθειες των ανθρώπων, άλλες σωστές και άλλες εντελώς λανθασμένες. Για τον λόγο αυτό, πάντα για ότι απορία έχουμε, να ρωτούμε τον ιερέα, που είναι ο καθ' ύλην αρμόδιος, και που σίγουρα ξέρει κάτι παραπάνω από εμάς σ’ αυτά τα θέματα.

Ο Θεός ας αναπαύσει τις ψυχές 

όλων των κεκοιμημένων αδελφών μας!!!

Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Τελίδης