Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ "ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ" (11/6)

   

Τῆ αὐτῆ ἡμέρᾳ, 11η του μηνός Ιουνίου, ἡ Σύναξις τοῦ Παμμεγίστου Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, ἐν τῆ κοιλάδι τοῦ Ἄδειν, ἤτοι, τό θαῦμα τοῦ «Ἄξιον Ἐστίν». 

  Παλιά η εικόνα αυτή βρισκόταν σε ένα παντοκρατορινό κελλί στην τοποθεσία την λεγόμενη «κοιλάδα του Άδειν» κοντά και κάτω από τη σκήτη του Αγίου Ανδρέα. Η τοποθεσία σήμερα φέρει την επωνυμία "Άξιον εστίν" λόγω ενός θαύματος που έκανε την εικόνα της Παναγίας που βρισκόταν αγιογραφημένη στο κελλί γνωστή σε όλη την υφήλιο.
     Την 11 Ιουνίου του 980 ή του 982 μ. Χ  ο Γέροντας του Κελλιού απουσίαζε σε αγρυπνία του Πρωτάτου και συνέβη να φιλοξενήσει ο υποτακτικός του, που έμεινε μόνος στο κελλί, κάποιον άγνωστο περαστικό μοναχό μαζί με τον οποίο μάλιστα έψαλλε και την ακολουθία του όρθρου της Κυριακής. 
     Όταν λοιπόν έφθασαν στην θ' ωδή του κανόνα, ο μεν μοναχός του Κελλιού έψαλλε "Την Τιμιωτέραν...", το γνωστό αρχαίο αυτό ύμνο, που ήταν σύνθεση  αρχικά του Αγίου Κοσμά του Ποιητή, επισκόπου Μαϊουμά, το Μεγαλυνάριο αυτό της Θεοτόκου που ψαλλόταν τότε όπως και σήμερα μαζί με τους θεομητορικούς στίχους της θ' ωδής "Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον...", ενώ ο ξένος μοναχός άρχισε τον ύμνο διαφορετικά, προσθέτοντας στην αρχή του το μέχρι τότε άγνωστο προοίμιο “Άξιον εστίν ως αληθώς...”, το οποίο τόσο θαυμασμό προκάλεσε στον ντόπιο μοναχό, ώστε το ζήτησε και γραπτώς, για να μπορεί να το ψάλλει και αυτός.       

      Επειδή όμως δε βρέθηκε μελάνι και χαρτί μέσα στο κελλί, ο μυστηριώδης ξένος μοναχός χάραξε τον ύμνο με το δάκτυλό του σε μια πέτρινη πλάκα και προσθέτοντας ότι έτσι πρέπει να ψάλλεται στο εξής ο ύμνος αυτός από όλους τους Ορθοδόξους, έγινε άφαντος. 
      Όταν επέστρεψε ο γέροντας του είπε ο υποτακτικός τα γεγονότα και αφού ενημερώθηκε η Ιερά Κοινότητα, οι αγιορείτες πατέρες έστειλαν την πλάκα στον βασιλιά και στον Πατριάρχη Νικόλαο Χρυσοβέργη,  ο οποίος ενέκρινε την εισαγωγή αυτού του αγγελικού ύμνου στο Τυπικό της Εκκλησίας, που μπήκε σε λειτουργική χρήση και ψάλλεται από τότε σε κάθε Θεία Λειτουργία μετά την εκφώνηση εκ του ιερέως του "Εξαιρέτως της Παναγίας..." στον ίδιο ήχο με το Χερουβικό. 

      Την εικόνα, μπροστά στην οποία ψάλθηκε για πρώτη φορά ο ύμνος αυτός, την μετέφεραν οι μοναχοί στο Πρωτάτο και την ονόμασαν "Άξιον Εστί", και καθιερώθηκε εκεί να γίνεται και η ετήσια Πανήγυρις σε ανάμνηση του θαύματος αυτού και προς τιμή της Θεοτόκου.   Σύμφωνα με το αρχαίο συναξάριο, η γιορτή αυτή αρχικά τελούνταν στο Κελλί, όπου είχε γίνει το θαύμα, και μάλιστα προς τιμή του αρχάγγελου Γαβριήλ, που χωρίς άλλο ήταν ο θαυμαστός εκείνος ξένος μοναχός.
      Η θαυματουργή αυτή εικόνα, μέχρι και σήμερα φυλάσσεται ενθρονισμένη στο ιερό σύνθρονο του Πρωτάτου των Καρύων, ενώ συνεχίζει να θαυματουργεί μέχρι τις ημέρες μας σε αυτούς που επικαλούνται την χάρη της εικονιζόμενης Παναγίας μας, 

Θωμάδες 2013 

Ψαλτική Αποστολή στην Αγία Πετρούπολη, 

για την επέτειο των 300 χρόνων από την ίδρυση 

της Λαύρας του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκυ 

Άξιον Εστίν Ανωνύμου, Καθεδρικός Ναός  

Αγ. Ισαακίου, Αγία Πετρούπολη, 

Μάρτιος 2013

που έχει πάρει το θεοτοκονύμιον "Άξιον Εστί" εκ των δύο πρώτων λέξεων του Θεομητορικού αυτού Ύμνου, το οποίο έχει ως εξής:

Άξιον εστίν ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον,

την αειμακάριστον και παναμώμητον

και μητέρα του Θεού ημών.

Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ

την αδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκούσαν,

την όντως   Θεοτόκον, 

Σε μεγαλύνομεν.

       Η εικόνα της Παναγίας, το «Άξιον Εστί», είναι μια από τις πιο ξακουστές και περίφημες εικόνες του Αγίου Όρους. Βρίσκεται στις Καρυές, την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους, και όπως είπαμε και παραπάνω, θησαυρίζεται στον Ναό του Πρωτάτου, που είναι αφιερωμένος στην Παναγία με το ίδιο Θεοτοκονύμιο της, "Άξιον Εστί",  ενός εκ των παλαιοτέρων Ναών, αν όχι ο παλαιότερος στο αγιώνυμον όρος (χτίστηκε λίγο μετά το 843  μ. Χ, ανακαινίστηκε τον 10ο αιώνα από τον ίδιο τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη, 

ενώ τοιχογραφήθηκε τον 13ο αιώνα από τον κορυφαίο αγιογράφο Εμμανουήλ Πανσέληνο) θεωρούμενη ως «κοινή εφέστιος προστάτις» εικόνα όλων των Αγιορείτικων Μονών, φέρουσα στο πλαίσιό της τις σφραγίδες και των 20 Μοναστηριών. Εκεί εορτάζεται από όλη την Αγιορείτικη κοινότητα, εκτός της 11ης Ιουνίου και την δεύτερη ημέρα του Πάσχα με πανηγυρική Θεία Λειτουργία, ενώ πραγματοποιείται η μεγαλοπρεπής Λιτάνευσις της. Πλήρη Ακολουθία για την Εικόνα του "Άξιον Εστί" έγραψε το 1838 ο λόγιος ιεροδιάκονος του Ρωσικού κοινοβίου, Βενέδικτος.

        Η εικόνα «Ἄξιον Ἐστί» έχει διαστάσεις 70,5 x 44 εκ. χωρίς την αργυρή θήκη που την περιβάλλει. Λόγω του χρόνου που πέρασε, η μορφή της Θεοτόκου ήταν πολύ σβησμένη, αλλά μετά την ανακαίνιση της διατηρείται σε ικανοποιητική κατάσταση και διαβάζεται η επιγραφή «Μήτηρ Θεού Καρυώτισσα». Κατασκευάστηκε στην Κωνσταντινούπολη κατά το πρότυπο της Παναγίας Ελεούσας του Κύκκου της Κύπρου, έργο του Ευαγγελιστού Λουκά και απεικονίζει την Θεοτόκο με τη μορφή που είχε λίγο πριν την κοίμησή της. Στις 3 Οκτωβρίου 1913 μ.Χ., μετά από ολονύκτια αγρυπνία στο Ναό του Πρωτάτου, οι Αγιορείτες μοναχοί συνέταξαν το μνημειώδες ψήφισμα της αιωνίου και αδιασπάστου ενώσεως με την Μητέρα Ελλάδα και το υπέγραψαν ένας-ένας με μετάνοια ενώπιον της εικόνας αυτής.

         Επί της εικόνας αυτής έγιναν κατά καιρούς πλείστα πιστά αντίγραφα ανά ένα εκ των οποίων βρίσκεται σε κάθε Μονή του Άθω, ενώ αντίγραφα έχουν δοθεί και σε πολλούς ξένους ηγέτες που κατά καιρούς επισκέπτονται το Άγιο Όρος. Πιστό αντίγραφο του "Άξιον Εστί" βρίσκεται και στην δική μας Ιερά Μητρόπολη, Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, και στον Ιερό  Καθεδρικό Ναό του Τιμίου Προδρόμου, όπου και ιδιαίτερα την εορτάζουμε την 11η Ιουνίου στην μνήμη του θαύματος που παραπάνω περιγράψαμε, με μεγάλη θρησκευτική λαμπρότητα, αλλά λόγω και της εορτής των Αγίων Αποστόλων Βαρθολομαίου και Βαρνάβα, ημέρα που διάγει τα ονομαστήρια του και ο Επίσκοπος μας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ.κ. Βαρνάβας. 

          Σε μια διήγηση του ο τότε Γέροντας Παΐσιος και πολύ πρόσφατα Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, λέει με τον δικό του μοναδικό τρόπο: «Τη Δευτέρα της Διακαινησίμου καθόμουν στο Αρχονταρίκι και έλεγα την ευχή. Ξαφνικά αισθάνθηκα μια ευωδία, άλλο πράγμα! Βγήκα στο διάδρομο να δω από πού προέρχεται, πήγα στην Εκκλησία, τίποτα. Βγήκα έξω στην αυλή. Η ευωδία ήταν πολύ πιο έντονη. Ακούστηκε να χτυπά το τάλαντο. Κοίταξα και είδα να κατεβαίνει προς τα κάτω η λιτανεία, και κατάλαβα ότι προέρχεται από την εικόνα της Παναγίας». Την ημέρα της θεομητορικής  αυτής εορτής της Παναγίας μας, την δεύτερη ημέρα της Διακαινησίμου, γινόταν και συνεχίζει να γίνεται η λιτανεία της θαυματουργού εικόνος του «Ἄξιον ἐστίν». Κατεβαίνει πιο κάτω από το Κουτλουμούσι, ως το Κελλί των Αγίων Αποστόλων (Αλυπίου). Το Κελλί της «Παναγούδας» απέχει από εκεί ένα χιλιόμετρο περίπου. Από αυτή την απόσταση η Παναγία έστειλε τρόπον τινά τον χαιρετισμό της στον Γέροντα δια της ευωδιάς της.

Ούτε τον πρώην Πρωθυπουργό μας άφησε ασυγκίνητο η 
Παναγία μας "Άξιον Εστί", την οποία και  επισκέφτηκε 
στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους όπου και την 
"προσκύνησε" τον Αύγουστομ του 2014, για δικούς του 
φυσικά προσωπικούς λόγους, αφού δηλώνει άθεος. 

          Το ίδιο αυτό προσωνύμιο της Θεοτόκου, επίσης ενέπνευσε και τον ποιητή και λογοτέχνη μας Οδυσσέα Ελύτη, ο οποίος τιτλοφόρησε πολύ γνωστό ποίημα του ,"Άξιον Εστί", έκδοσης του 1959, το οποίο αργότερα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης στο λαϊκό ορατόριο Άξιον Εστί, μια καλλιτεχνική δουλειά, που  έκανε και τους δυο γνωστούς στα βάθη και στα πλάτη όλου του κόσμου και της οικουμένης, αλλά και την Ελλάδα υπερήφανη για τα τέκνα της που τόσο μεγάλη κληρονομιά άφησαν για όλους εμάς και τις επόμενες γενεές.

...και ο Πούτιν μπροστά στο "Άξιον Εστί"
με κανένα περαιτέρω σχόλιο...μόνο θαυμασμό!!!

          Η πρώτη έξοδος της εικόνος «Άξιον Εστί» από το Άγιον Όρος έγινε το 1963 μ.Χ. κατά τον εορτασμό της Χιλιετηρίδος του Αγίου Όρους, όπου με το πολεμικό πλοίο «Πολεμιστής», κατέπλευσε στον Πειραιά, μεταφέροντας την εικόνα από το Άγιον Όρος για πρώτη φορά στην Αθήνα μαζί με τεμάχιο του Τιμίου ξύλου υπό τους συνεχείς συριγμούς των ελλιμενισμένων πλοίων και με απόδοση στρατιωτικών τιμών μεταφέρθηκε επί ανοικτού οχήματος στη Μητρόπολη Αθηνών για λίγες ημέρες.

          Το 1985 για δεύτερη φορά βγαίνει η Παναγία του "Άξιον Εστί" από το αγιώνυμο Όρος και μεταφέρεται για πρώτη φορά στην Θεσσαλονίκη με πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού, όπου οι επίσημοι της πόλεως την υποδέχθηκαν μπροστά στο Λευκό Πύργο με τιμές Αρχηγού Κράτους. Η τρίτη φορά είναι το 1987 και πάλι στην Αθήνα όπου συνέρρευσαν εκατομμύρια πιστοί και η τέταρτη το 1999 στην Αθήνα, μετά από τον ισχυρό σεισμό.
           Επιτρέψτε μου εδώ μια διακοπή και ένα μικρό σχόλιο σχετικά με την πρακτική αιώνων μέσα στην εκκλησιαστική ιστορία, όπου σε περιπτώσεις λιμών, λοιμών, σεισμών, καταποντισμών, πολέμων και ανάγκης, πάντα επιστρατεύονταν οι Άγιοι μας και δη η Παναγία μας, για βακτηρία και προστασία στην Ελληνορθόδοξη χώρα μας. Όμως στην πρόσφατη πανδημία του κορωνοϊού, που τόση μεγάλη καταστροφή έφερε με την μεταδοτικότητα του, ο COVID-19, τον φόβο, τον τρόμο και την ανασφάλεια που προκάλεσε, έγινε ακριβώς το αντίθετο. 
Οι Άγιοι μας στην ιστορική αυτή στιγμή απαξιώθηκαν, η Δύναμη της Πίστης μας λοιδορήθηκε και δοκιμάστηκε, στην Παναγιά μας δεν ζητήθηκε ποτέ η βοήθεια της...παρότι, κατά την ταπεινή μου άποψη, μας δόθηκε απλόχερα από την Μεγαλόχαρη, λαμβάνοντας υπ' όψιν τα λίγα κρούσματα, τους ακόμα λιγότερους θανάτους στην πατρίδα μας, όπου, όταν χρειάστηκε η Εκκλησία να μπει μπροστά και να δείξει έναν άλλο εναλλακτικό τρόπο αντιμετώπισης της αρρώστιας, 
παράλληλα με αυτόν της επιστήμης, η απόφαση που πάρθηκε από την Πολιτεία...αλλά και την επίσημη φωνή της Εκκλησίας, την Διαρκή Ιερά Σύνοδο, ήταν να κλείσουν οι εκκλησιές μας, να σταματήσουν τα Μυστήρια, με εύλογο αποτέλεσμα, φυσικά, να απομονωθούν οι χριστιανοί και "αλειτούργητοι" και "ακοινώνητοι" να κάνουν Πάσχα και Ανάσταση, ενώ με το αρχικό σύνθημα, "Μένουμε σπίτι", και αυτό που ακολούθησε, "Μένουμε ασφαλείς", είδαμε λοιμωξιολόγους να θεολογούν, πολιτικούς να κοροϊδεύουν, περιπολικά έξω από Ιερούς Ναούς, ιερείς και μητροπολίτες στον Εισαγγελέα ως εν δυνάμει "δολοφόνοι", δημοσιογράφους παντογνώστες να μας κουνούν το δάκτυλο, 
και το χειρότερο από όλα αυτά, χλευάστηκε και σατιρίστηκε η "αδιαπραγμάτευτη" Θεία Κοινωνία από κωμικούς σε περίεργες εκπομπές από ανθρώπους χωρίς όρια και σεβασμό στο θρησκευτικό συναίσθημα του συνανθρώπου τους και άλλες πολλές ασχήμιες, όλες αποτέλεσμα της αδράνειας, της απάθειας και υποταγής που έδειξαν οι περισσότεροι των Ιεραρχών μας, οι οποίοι έγιναν αόρατοι, λίγοι και μικροί όταν δοκιμάζονταν οι πιστοί και όχι η Πίστη μας, κατά τον Οικουμενικό Πατριάρχη μας, κ.κ. Βαρθολομαίο, που διάγει τα ονομαστήρια του μαζί με τον δικό μας Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, κ.κ. Βαρνάβα. Παράπονο είναι αυτή η παράγραφος και τα γραφόμενα μου, και όχι κριτική...να με συγχωρέσετε!!! Συνεχίζω...

          Η Θαυματουργή εικόνα τελευταία φορά εξέρχεται του Αγίου Όρους για πέμπτη και τελευταία φορά και έρχεται στην Θεσσαλονίκη στους εορτασμούς της 100ης επετείου από την απελευθέρωση της, τον Οκτώβριο του 2012 και φιλοξενείτε στον Ιερό Ναό του Πολιούχου της Αγίου Δημητρίου, προσφέροντας την ιδιαίτερη τιμή σε θεσσαλονικείς και μη προσκυνητές να ζητήσουν την χάρη της, οι οποίοι μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου την είχαν κοντά τους, συρρέοντας  παρακλητικά και προσευχητικά καθημερινά στις Ακολουθίες και στις Λιτανείες που έγιναν για τους εορτασμούς της Νύμφης του Θερμαΐκού, Θεσσαλονίκης. 

       Αυτά ήταν όλα τα στοιχεία και οι πληροφορίες που βρήκαμε και σας προβάλουμε σήμερα στην ιστοσελίδα της Ενορίας μας, την 10η Ιουνίου του 2022, 

επί τη ευκαιρία μιας εκ των εορτών της Θεοτόκου, το θαύμα με την παρουσία του Αρχαγγέλου Γαβριήλ και της συμπληρώσεως, καταγραφής και δοξολογίας από τον ίδιο του μεγαλυναρίου προς την Παναγία μας, με αυτό του "Άξιον Εστί". Σίγουρα υπάρχουν περισσότερα, σίγουρα υπάρχουν σημαντικότερα, μεγαλύτερα. Είναι αστείρευτη πηγή έμπνευσης η Παναγία μας. Ενέπνευσε ποιητές και στιχουργούς, όπως σας έγραψα παραπάνω, αγιογράφους με πρώτο τον Άγιο και Ευαγγελιστή Λουκά, υμνογράφους, ο μητρικός πόνος της έγινε πόνος όλων των μανάδων, ενώ η ζωή και η θωριά της έγινε παράδειγμα και βηματισμός για το ταλαίπωρο Έθνος των Ελλήνων σε δύο πολέμους.                          

       Και ο Έλληνας όμως αχάριστος δεν είναι. Σήμερα το όνομα της, βαπτιστικό έχουν χιλιάδες από τα παιδιά του τόπου μας, αγόρια και κορίτσια, για το χατίρι της, εκκλησιές και μοναστήρια, όπου βρεθείς και όπου σταθείς χτίζονται στην θύμηση της, πανηγύρια στήνονται σε κάθε γιορτή της...και είναι πολλές, όπως πολλά είναι και τα ονόματα της, βουνά, κάμποι, νησιά και θάλασσες, ο ουρανός και η γη της Ελλάδος, τα χωριά και οι πόλεις μας απολαμβάνουν την προστασία της, και οι πρεσβείες της στον Υιό της τον μονογενή, τον μοναδικό, μας κάνουν ξεχωριστούς στο άγρυπνο βλέμμα Του. 

       Τίποτε όμως και ποτέ δεν θα είναι αρκετό για να καλύψει το μέγεθος και την γλυκύτητα της Παναγίας μας,  ωστόσο εμείς δεν θα σταματήσουμε, αλλά πάντα κάτι θα βρίσκουμε δικό της, ως μια αστέρευτη πηγή έμπνευσης, για να στολίζουμε την ιστοσελίδα της Ενορίας μας  (www.intheopatoron.blogspot.gr), αλλά και αυτήν της "Ιθάκης" των παιδιών της Ενοριακής Νεανικής Εστίας μας   (www.enetheopatoron.blogspot.gr) με την προστατευτική, αγαπητική και όμορφη παρουσία της. 

        Ας μην λησμονούμε πως είναι η κόρη των Αγίων μας, του Ιωακείμ και της Άννας, των Δικαίων Θεοπατόρων, και της το οφείλουμε για την ολοζώντανη παρουσία της στην γειτονιά των Ανθοκήπων της Νέας Ευκαρπίας, όπου και χτίσαμε και λειτουργούμε μετά τα Θυρανοίξια του από τον Οκτώβριο του 2019, σχεδόν αποπερατώσαμε, αφού πολλές ατέλειες ακόμα υπάρχουν που θέλουν την αγάπη σας, το "πατρικό" της, τον Ιερό Ναό των Αγίων Θεοπατόρων, μοναδικό ενοριακό Ιερό Ναό στον κόσμο όλο, για να στεγάσουμε όπως της αξίζει, αυτήν μαζί και τους γονείς της στην περίλαμπρη εκκλησιά τους, που φέτος..."Δόξα τω Θεώ" μετά από την υποχώρηση της πανδημίας, λειτουργούμε κανονικά και χωρίς μέτρα και περιορισμούς στα άτομα, και για όσο μας θέλει ακόμα η Παναγία μας, που τόσο...μα τόσο αγαπούμε!!!

Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Τελίδης