Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ (μέρος 2ον) (Ε)

 

Εν Ανθοκήποις Νέας Ευκαρπίας Θεσσαλονίκης Μακεδονία, Ελλάς.

Περίοδος "Δεκαπενταυγούστου 2021".

Παραμονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού.

 Πέμπτη 5η Αυγούστου 2021

«Μνήσθητι, Κύριε, τών προσφερόντων τά Δώρα ταΰτα

 καί υπέρ ών καί δι' ών καί εφ' οίς αυτά προσεκόμισαν». 

* δείτε την συνέχεια σε τρία μέρη, του χθεσινού άρθρου του π. Χρυσοστόμου Τελίδη με γενικό τίτλο: "Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ".

 Σήμερα αναρτούμε το 2ο μέρος με τίτλο... 

               Πως παρασκευάζουμε 

το "πρόσφορο" ή την "λειτουργιά". 

           Σε προηγούμενο άρθρο μας, με τίτλο: "Το τάμα, το πρόσφορο, το δώρο...και το αντίδωρο!!!, 

(κάντε κλικ εδώ στον σύνδεσμο για να το βρείτε εύκολα και να το διαβάσετε...) 
σας υποσχεθήκαμε να ανεβάσουμε στην ιστοσελίδα μας μια ειδική ανάρτηση για την προετοιμασία και την παρασκευή του χειροποίητου άρτου (της λειτουργιάς ή του προσφόρου) που φτιάχνουμε στο σπίτι μας και προσφέρουμε στην συνέχεια στην εκκλησία μας, από όπου ο ιερέας θα βγάλει τις μερίδες του Χριστού της Παναγίας και των Αγίων μας, αλλά και θα μνημονεύσει τα ονόματα, "ζωντανά" και "πεθαμένα", των οικείων μας κατά την προσκομιδή, δηλαδή την προετοιμασία της Θείας Κοινωνίας.

       Στην συνέχεια λοιπόν του άρθρου μας αυτού, σας παραθέτουμε μερικές πρακτικές συµβουλές για την παρασκευή του άρτου αυτού, που οι περισσότερες κυρίες οι οποίες συχνά παρασκευάζουν πρόσφορο τις γνωρίζουν, όμως πρόθεση μας είναι όλο και περισσότερες να είναι αυτές οι κυρίες που και με αυτόν τον τρόπο θα δείξουν την αγάπη τους στον Ιδρυτή της Εκκλησίας Χριστό και θα "οδηγήσουν" την ευλογία Του στα σπιτικά τους.

       Στην ερώτηση ποιος πρέπει νά ζυµώνει τό πρόσφορο γιά νά προσφερθεῖ στό Ναό γιά τήν Θεία Εὐχαριστία η απάντηση είναι πως κάθε χριστιανός βαπτισµένος ἔχει τό τιµητικό αὐτό προνόµιο. (θυμηθείτε την αδικία για τον Άγιο Ιωακείμ και την Αγία Άννα, που λόγω της ατεκνίας τους τελευταίοι ή και καθόλου ήταν αυτοί που προσέφεραν τα δώρα τους στον Ναό, επειδή  θεωρούνταν ακάθαρτοι ή αμαρτωλοί) Πρέπει ὅµως νά ἀγωνίζεται νά κρατεῖ τόν ἑαυτό του σέ καθαρότητα, γιά νά κάνει τό ἱερό αὐτό ἔργο, νά ζυµώνει καί νά προσφέρει τό πρόσφορο γιά τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Τό ζύµωµα τοῦ προσφόρου εἶναι ἡ ἀρχή τῆς Θείας Λειτουργίας ("λειτουργιά" το λέει ο λαός γιατί χωρίς αυτό δεν γίνεται η Θεία Λειτουργία) γιʼ αὐτό καί ὁ χριστιανός ἤ ἡ χριστιανή κατά το σύνηθες, πού ζυµώνει τό πρόσφορο πρέπει νά προσεύχεται τήν ὥρα ἐκείνη και να είναι "καθαρή", εσωτερικά και εξωτερικά.

        Τό πρόσφορο ἔχει ἰδιαίτερο συµβολισµό γιά ἐµᾶς τούς χριστιανούς. Συµβολίζει τήν ἑνότητά µας, τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας µας. Γιατί ὅπως τό πρόσφορο ἀποτελεῖται ἀπό διαφόρους σπόρους, οἱ ὁποῖοι µαζεύτηκαν, ἀλέστηκαν, ζυµώθηκαν καί ἔκαναν ἕνα πράγµα, ἔτσι κατά τήν παλαιά εὐχή τοῦ προσφόρου εὐχόταν ὁ ἱερέας νά συνάξει ὁ Θεός τά διασκορπισµένα σʼ ὅλη τή γῆ παιδιά του στήν Βασιλεία Του τήν ἐπουράνια. Καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει «ἐπειδή ἕνας εἶναι ὁ ἄρτος, καί ἐµεῖς οἱ πολλοί εἴµαστε ἕνα σῶµα» (Α΄ Κορ. 10,17).

        Καί κάτι ἀκόµη. Μέσα στά Τίµια ∆ῶρα ὑπάρχει ἡ ἐλπίδα καί ἡ ἐγγύηση τῆς Ἀναστάσεως. «Καθώς ὁ βλαστός τῆς ἀµπέλου, ἀφοῦ κατακλιθεῖ στή γῆ καρποφορεῖ στόν καιρό του, καί ὁ κόκκος τοῦ σιταριοῦ, ἀφοῦ πέσει στή γῆ καί διαλυθεῖ, ἀνασταίνεται πολλαπλάσιος... καί στή συνέχεια (ὡς ἄρτος καί οἶνος) γίνονται Σῶµα καί Αἷµα Χριστοῦ µέ τά λόγια τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος, ἔτσι καί τά σώµατά µας, πού τρέφονται ἀπό τήν Θεία Εὐχαριστία, ἀφοῦ µποῦν στή γῆ καί διαλυθοῦν, θά ἀναστηθοῦν στόν καιρό τους, χάρη στό Λόγο τοῦ Θεοῦ πού χαρίζει σʼ αὐτά τήν Ἀνάσταση, πρός δόξαν Θεοῦ Πατρός» κατά τόν Ἅγιο Εἰρηναῖο.

       Τό πρόσφορο συµβολίζει ἐπίσης αὐτή τήν ἴδια τήν Παναγία µας. Ὅπως ἀπό Ἐκείνη προῆλθε ὁ Κύριος µας Ἰησοῦς Χριστός, γεννήθηκε δηλαδή ἐκ τῶν ἁγνῶν καί παρθενικῶν αἱµάτων Της, ἔτσι καί ἀπό τό πρόσφορο προέρχεται ἡ µερίδα ΙΣ ΧΣ ΝΙ ΚΑ, πού θά µεταβληθεῖ σέ Σῶµα καί Αἷµα Χριστοῦ κατά τή Θεία Λειτουργία. Κι ὅπως ἡ Παναγία µας εἶχε ἕναν µόνο Υἱό, ἕνα µόνο παιδί, τόν Μονογενῆ Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, ἔτσι καί ἀπό τό πρόσφορο πού θά βγεῖ ὁ Ἅγιος Ἄρτος δέν ἐξάγεται καµµιά ἄλλη µερίδα, τῶν Ἁγίων δηλαδή κ.τ.λ. Χρησιµοποιοῦνται ἄλλα πρόσφορα γιά νά ἐξαχθοῦν οἱ ὑπόλοιπες µερίδες. Χρειάζονται συνεπῶς σέ κάθε Θεία Λειτουργία τό λιγότερο δυό πρόσφορα.

              Τό πρόσφορο πρέπει νά εἶναι ζυµωµένο ἀπό ἀλεῦρι σιταριοῦ καί ὄχι ἀπό κριθάρι ἤ καλαµπόκι ἤ ἄλλου εἴδους ἀλεῦρι ἤ προσµίξεις. Μόνο ἀλεύρι σιταριοῦ επιτρέπεται για την παρασκευή πρόσφορου, γιατί ἀπό τό πρόσφορο αὐτό θά ἐξαχθεῖ ὁ Ἀµνός, ἡ µερίδα δηλαδή πού θά γίνει Σῶµα Χριστοῦ καί ὁ Κύριος παροµοίασε τό πανάγιο Σῶµά Του µέ σιτάρι ( Ἰω. 12, 24).

      Παλιά ἡ παρασκευή τοῦ προσφόρου ἦταν ὑπόθεση δύσκολη. ∆ιάλεγαν τό καλύτερο στάρι. Οἱ πιό αὐστηροί καί ἀκριβολόγοι «ψώχοντες», ἔτριβαν  µέ τά χέρια τά ὥριµα στάχυα, πρόσεχαν νά µήν πατηθοῦν οι καρποί ἀπό τίς ὁπλές τῶν ζώων, νά µήν κοπρισθοῦν στό ἁλώνι. Στή συνέχεια ἔπλεναν τό στάρι, τό στέγνωναν καί τό διατηροῦσαν σέ ξεχωριστό ἀµπάρι. Τό πήγαιναν στό µύλο ξεχωριστά ἀπό τό ἄλλο στάρι, τό ἄλεθαν, τό κοσκίνιζαν µέ τήν «µεταξόσιτα» καί µʼ αὐτό ζύµωναν τά πρόσφορα. Ζύµωναν σέ εἰδικό σκαφίδι φτιαγµένο ἀπό καλό ξύλο, τό ὁποῖο φύλαγαν χωριστά καί πεντακάθαρο. Τό ψήσιµο γινόταν µέ εἰδικό ἄναµα τοῦ φούρνου ἤ τῆς γάστρας κι ὄχι µέ παλιόξυλα ἤ παλιόχαρτα ἤ ὅ,τι ἄχρηστο, ἀλλά µέ κλάρες καί ξύλα εἰδικά γιά τήν περίσταση. Αὐτά παλαιότερα.

      Γιά νά ἔλθουµε όμως στά σύγχρονα δεδοµένα και στην σημερινή πραγματικότητα και ἄς ὑπογραµµίσουµε µερικά πολύ σηµαντικά γιά τήν προετοιμασία μας πριν αρχίσουμε την παρασκευή τοῦ προσφόρου: 

*Θά πρέπει η ζύμη μας νά ζυµωθεῖ σέ ὥρα κατά τήν ὁποία, ἄν εἶναι δυνατόν, δέν εἶναι ἄλλος στό σπίτι.

*∆έν ἀκοῦµε ραδιόφωνο ἤ βλέπουµε τηλεόραση. 

*Έχουµε ἐξοµολογηθεῖ τά ἁµαρτήµατα τά ὁποῖα µᾶς βαραίνουν και είμαστε καθαροί εσωτερικά και εξωτερικά.

*Τά µαλλιά οἱ γυναῖκες τά ἔχουν µαζεµένα σφιχτά καί δεµένα µέ εἰδικό µαντήλι ὥστε νά µήν πέσει καµµιά τρίχα.

*Θυµιάζουµε τό χῶρο µας, τήν κουζίνα ἐν προκειµένῳ, τό καντήλι µας ἀνάβει, ἀνάβουµε καί τό κερί στήν Παναγία µας καί ἀρχίζουµε.

*Χρησιμοποιούμε μέσα στην ζύμη Αγιασμό, βασιλικό ή τα σταυρολούλουδα που έχουμε πάρει από το χέρι του ιερέως κατά την τελετή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού ή της Σταυροπροσκυνήσεως.  

*Θά πρέπει νά τονισθεῖ ὅτι ἐπιβάλλεται νά χρησιµοποιοῦµε προζύµι καί ὄχι µαγιά.

*Ἐπίσης γιά τό ζύµωµα διατηροῦµε εἰδικές πετσέτες καί εἰδικά σκεύη τά ὁποῖα δέν χρησιµοποιοῦµε γιά ἄλλες δραστηριότητες, γιά γλυκά ἤ φαγητά γιά παράδειγµα. 

*Κάνουµε ἕνα σταυρό στό ἀλεύρι καί ἐκεῖ µέσα τοποθετοῦµε τό προζύµι.

*Πριν αρχίσουμε λέµε: "Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος" τρείς φορές, τό «Πάτερ ἡµῶν» καί ξεκινᾶµε τό ζύµωµα, στή διάρκεια τοῦ ὁποίου λέµε ἤ τούς Χαιρετισµούς ἤ τό «Θεοτόκε Παρθένε».

Τα υλικά

•    1½ κουτ. σούπας αλεύρι χωριάτικο (δυνατό)

•    1½ κουτ. σούπας αλεύρι μαλακό (άσπρο)

•    1 κρασοπότηρο χλιαρό νερό

Η Εκτέλεση

-Αρχίζουμε την εκτέλεση βάζοντας σε μια λεκάνη το αλεύρι. 

-Μέσα σε λίγο ζεστό νερό λιώνουμε το προζύμι ρίχνοντας και λίγο αλάτι.

-Στη συνέχεια τα ρίχνουμε μέσα στη λεκάνη με το αλεύρι και ζυμώνουμε με δύναμη και γρήγορα για περίπου μισή ώρα προσέχοντας η ζύμη να είναι σφιχτή προσθέτοντας το ανάλογο χλιαρό νερό.

-Όταν η ζύμη γίνει εντελώς λεία και ελαφριά σαν την επιφάνεια που έχει το μάρμαρο της δίνουμε στρογγυλό σχήμα και την βάζουμε σε κερωμένο ταψί. 

-Σκεπάζουμε το πρόσφορο με καθαρή, ειδικά για το σκοπό αυτό, πετσέτα και το βάζουμε σε ζεστό μέρος για 15 – έως 20 λεπτά. 

-Μετά το ξεσκεπάζουμε και λέγοντας την ευχή: ''Δι ευχών των Αγίων Πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς Αμήν'', τοποθετούμε στο κέντρο με δύναμη την ειδική σφραγίδα για να ανατυπωθούν καλά τα ανάγλυφα σύμβολα της σφραγίδας και κυρίως τα γράμματα, "ΙΣ" "ΧΡ" "ΝΙ" "ΚΑ" στο κέντρο, "ΜΘ" η μερίδα της Θεοτόκου, καθώς και τα εννέα τάγματα των Αγίων.

-Για να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι δεν θα μας κωλύσει στη ζύμη πασπαλίζουμε την σφραγίδα με λίγο αλεύρι την τινάζουμε και την τοποθετούμε όπως προαναφέραμε.  

-Εδώ τελειώσαμε. Ξανασκεπάζουμε το πρόσφορο και το τοποθετούμε και πάλι σε ζεστό χώρο για δύο περίπου ώρες.

-Το ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο γύρω στους 200 βαθμούς για μία περίπου ώρα.

                Ἡ αρχική ζύµη µας πρέπει νά γίνει ἀρκετά σφιχτή καί ὄχι σάν ἐκείνη τοῦ ψωµιοῦ, διότι ἐσωτερικά πρέπει νά εἶναι τό πρόσφορο συµπαγές, νά µήν ἔχει φουσκάλες, αλλά καί νά µήν εἶναι ξεροψηµµένο. Πρίν νά τό βάλουµε στό ταψί, τό ὁποῖο δέν πασπαλίζεται µέ λάδι ἀλλά µέ καθαρό κερί, κάνουµε ἕνα µικρό σταυρό µέ ζυµάρι, τόν τοποθετοῦµε στό κέντρο τοῦ ταψιοῦ καί ἔπειτα βάζουµε πάνω σʼαὐτό τό ζυµάρι καί τελειώνουµε τή διαδικασία πατώντας τή σφραγίδα. Ἡ σφραγίδα πρέπει νά εἶναι ξύλινη καί µέ βαθιά χαράγµατα ὥστε τό ἐκτύπωµά της νά εἶναι εὐκρινές καί καθαρό. Θά πρέπει νά προσέξουµε ὥστε οἱ τρύπες, τίς ὁποῖες κάνουµε γιά νά βγεῖ ὁ τυχόν ἀέρας κατά τό ψήσιµο, νά µήν γίνονται µέσα στό περίγραµµα πού δηµιουργεῖ ὁ σταυρός µέ τίς µερίδες τοῦ Κυρίου, τῆς Παναγίας καί τῶν Ἁγίων.

       Ἀφοῦ ψηθεῖ καί τό βγάλουµε ἀπό τό φοῦρνο, τό ἀφήνουµε λίγο νά κρυώσει καί τό τυλίγουµε µέ µιά πετσέτα καθαρή καί τό βάζουµε µέσα σέ πλαστική σακκούλα γιά νά γίνει µαλακό καί ὄχι ξερό. Γιά τήν µεταφορά του στό Ναό χρησιµοποιοῦµε πετσέτα καθαρή, ἐάν εἶναι δυνατόν µέ ἕναν σταυρό κεντηµένο ἐπάνω της, ὥστε νά χρησιµοποιεῖται µόνον γιά τό πρόσφορό µας.

       Αὐτές ἦταν µερικές πρακτικές συµβουλές γιά τήν κατασκευή τοῦ προσφόρου καί εν μέρει η συνταγή, η οποία βέβαια ποικίλει σε κάθε ενορία, σε κάθε σπιτικό και οικογένεια, γιατί πάντα κάθε ευλαβής κυρία που παρασκευάζει την λειτουργιά που θα προσφέρει στην εκκλησία της, βάζει μέσα την δική της πινελιά, την αγάπη και την πίστη της. Ἐάν ὑπάρχει ἡ δυνατότητα, καλό είναι να συµβουλευόµαστε και κάποιες νοικοκυρές οἱ ὁποῖες ζυµώνουν καλά ἤ τούς ζητοῦµε νά µᾶς δείξουν, ἐάν δέν γνωρίζουµε τόν τρόπο µέ τόν ὁποῖο γίνεται τό ζύµωµα. ∆έν εἶναι δικαιολογία τό «δέν ξέρω πῶς», ή «προσπάθησα, ἀλλά δέν µοῦ γίνεται» κ.τ.λ. Ἐάν ἔχουµε ἐπιµονή τότε σίγουρα µαθαίνουµε.

      Οι χριστιανοί και οι χριστιανές μας πρέπει να γνωρίζουν ότι ο ιερεύς δέεται σε κάθε Θεία Λειτουργία υπέρ εκείνων που προσέφεραν τα Δώρα «Μνήσθητι, Κύριε, τών προσφερόντων τά Δώρα ταΰτα καί υπέρ ών καί δι' ών καί εφ' οίς αυτά προσεκόμισαν».  Εύχεται για τις οικογένειες τους, για τα παιδιά τους καθώς και για εκείνους, ζώντες και κεκοιμημένους, υπέρ των οποίων τα προσέφεραν. Στα βυζαντινά χρόνια τα Δώρα τα προσέφερε ο ίδιος ο αυτοκράτορας. Σήμερα το δικαίωμα αυτό το έχουν, υπό προϋποθέσεις βέβαια, όλοι οι πιστοί, είναι κρίμα όμως γιατί όλο και λιγότερες είναι οι προσφορές μας πια στην εκκλησία.

Ευχόμαστε ολόψυχα
σε αυτές τις ευλογημένες κυρίες 

που θα ακολουθήσουν την δική μας συνταγή 

για το πρόσφορο, αλλά και τις παραινέσεις μας, 

"Καλή δύναμη"

Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Τελίδης

*στις αμέσως επόμενες αναρτήσεις στην ιστοσελίδα του Ιερού Ναού μας, θα σας παραθέσουμε το 3ο και τελευταίο μέρος από το άρθρο "Η αξία της προσφοράς μας στην Εκκλησία" του π. Χρυσοστόμου με τίτλο: 

" Η λαμπάδα, το λάδι, το κρασί και το θυμίαμα...", 

το οποίο θα περιλαμβάνει περισσότερες μορφές προσφοράς μας προς την Εκκλησία, εξίσου σημαντικές αλλά και απαραίτητες, από εμάς τους χριστιανούς για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, δηλαδή το μεγάλο μας "ευχαριστώ" στον ζωοδότη Χριστό, εξ' ού και "Θεία Ευχαριστία".

*συνεχίζεται...

Και μην ξεχνιόμαστε...