ΟΙ ΑΓΙΟΙ 7 ΠΑΙΔΕΣ ΜΑΚΚΑΒΑΙΟΙ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΑΥΤΩΝ ΣΟΛΟΜΟΝΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΤΟΥΣ ΕΛΕΑΖΑΡΟΥ.

Συναξάριον
Σάββατον 1η Αυγούστου 2015. 
Μνείαν ποιούμεθα της προόδου του Τιμίου Σταυρού, 
ή τοι η έξοδος αυτού εκ του παλατίου εις την Πόλιν. 
Των Αγίων επτά παίδων Μακκαβαίων, Σολομονής της μητρός αυτών
 και Ελεαζάρου του διδασκάλου αυτών (166 π.Χ). 
Ελέσης οσιομάρτυρος της εν Κυθήροις.

 “Εύχομαι ο Θεός να αναστήσει Μακκαβαίους” 
(Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης)        

     Είπε Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, αναφερόμενος σε Εθνικά θέματα της πατρίδος πολιτικά και όχι μόνο, ευχόμενος να αναδείξει ο Θεός  “Μακκαβαίους”, δηλαδή τους σύγχρονους υπερασπιστές της πατρίδος οι οποίοι ανιδιοτελώς θα έδιναν τα πάντα για αυτό τον τόπο και το λαό του, συντονισμένοι σε ένα ύψιστο σκοπό, την ενότητα. 

    Αυτήν την ενότητα που δίδαξαν με υπέροχο τρόπο και οι Μακκαβαίοι. Αυτό το συνδετικό συστατικό του πνευματικού οικοδομήματος που λείπει στις ημέρες μας, από ατομικό, συλλογικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο…Όχι την τάξη της παγκοσμιοποίησης αλλά την “αταξία” του Θεού .

    Ας δούμε παρακάτω τον βίο των Αγίων επτά Μακκαβαίων αδελφών, της μητέρας τους Σολομονής και του δασκάλου τους Ελεαζάρου  και ας αντλήσουμε από αυτόν τα μηνύματα που μας δίνουν... 

*οι άγιοι Μακκαβαίοι μπορούν να θεωρηθούν και “μάρτυρες της νηστείας”, γιατί προτίμησαν το μαρτύριο από το να παραβούν την εντολή του Θεού και να φάνε το απαγορευμένο κρέας. Ας είναι βοηθοί μας στον αγώνα της νηστείας της περιόδου του Δεκαπενταυγούστου για την Παναγία μας, που αρχίζει σήμερα.

      Ποιοι ήταν οι Μακκαβαίοι...

     Στον δεύτερο π.Χ. αιώνα οι ευσεβείς Ιουδαίοι αντιμετώπισαν πρωτοφανή πίεση από τους κατακτητές τους Σελευκίδες, διαδόχους του Μ. Αλεξάνδρου, να αρνηθούν την θρησκεία τους και να προσχωρήσουν στην ειδωλολατρεία. 

     Οι διωγμοί ήταν σκληροί και μάλιστα για τρεισήμισι χρόνια επί Αντιόχου Δ’ του Επιφανούς, οπότε εκδηλώθηκε το αποκορύφωμα της αντίθεης μανίας. Δημιουργήθηκαν  λαμπροί μάρτυρες, ολοζώντανες αποδείξεις της δυνάμεως του αληθινού Θεού. Τα μαρτύρια αυτά που χρονικά το­ποθετούνται στις έσχατες ημέρες της Παλαιάς Διαθήκης, προεικονίζουν αντίστοιχους άθλους που θα λάβουν χώρα στις έσχατες ημέρες της Καινής Διαθήκης, στα τρεισήμισι χρόνια που θα εκδηλωθεί το αντίθεο μένος του Αντίχριστου.

     Μακκαβαίοι ή Ασμοναίοι λέγονταν οι απόγονοι του ιερέα Ματταθία, πατέρα πέντε υιών που πολέμησαν γενναία τους Σε­λευκίδες. Η ονομασία «Μακκαβαίοι» προήλθε από τον τρίτο υιό του Ματταθία, τον Ιούδα που επικλήθηκε Μακκαβαίος, διότι  σφυροκόπησε  τους εχθρούς («μακκάμπα=σφυρί).

      Παρακάτω θα σας παρουσιάσουμε το μαρτύριο των επτά αδελφών με την μητέρα τους και τον πνευματικό τους πατέρα  Ελεάζαρο. Εκ παραδόσεως ξέρουμε ότι το όνομα της μητέρας ήταν Σολομονή που σημαίνει ειρηνική, και των παιδιών της,  Αβείμ, Αντώνιος, Γουρίας, Ελεάζαρος, Ευσέβωνας, Αχείμ και Μάρκελλος. Εμαρτύρησαν στα πρώτα χρόνια της βασιλείας Αντιόχου Δ’ του Επιφανούς, πριν ξεσπάσει η μακκαβαϊκή επανάστασις με τον Ιούδα. 

 «Αὐτοκράτωρ ἐστὶ τῶν παθῶν ὁ εὐσεβὴς λογισμός»

"ο ευσεβής λογισμός είναι κυρίαρχος και εξουσιαστής επί των παθών"

 (Δ΄ Μακκαβαίων α’, 7 - θ’, 4)

    Αυτό με περίσσια ανδρεία απέδειξαν οι επτά αδελφοί Μακκαβαίοι με τη στάση τους απέναντι στο βασιλιά της Συρίας Αντίοχο (περί το 5327 από κτίσεως κόσμου ή 173 π.Χ.), όταν αυτός τους έταξε δόξες, τιμές και επίγειες απολαύσεις, εάν καταπατούσαν το Μωσαϊκό νόμο και έτρωγαν από τα απαγορευμένα φαγητά που τους πρόσφερε.

   Προηγήθηκε ο ενενηκονταετής διδάσκαλος τους, Ελεάζαρος, που εφάρμοσε στο έπακρο το νόμο που τους δίδασκε, με αποτέλεσμα ο Αντίοχος να τον ρίξει στη φωτιά.

    Εμπνεόμενα από τη θυσία του γέροντα διδασκάλου τους, τα επτά αδέλφια κράτησαν την ίδια γενναία στάση απέναντι στο βασιλιά, όταν τους κάλεσε μπροστά του. 

    Στην αρχή ο Αντίοχος προσπάθησε να τους κολακεύσει με διάφορα εγκώμια για τη νιότη τους. Τους είπε ότι αν έτρωγαν από τα ειδωλόθυτα που τους πρόσφερε, θα απολάμβαναν μεγάλες τιμές, και φυσικά θα τους έσωζε από το θάνατο. Τότε οι επτά αδελφοί απάντησαν στον Αντίοχο: 

«χαλεπώτερον γὰρ αὐτοῦ τοῦ θανάτου νομίζομεν εἶναι σοῦ τὸν ἐπὶ τὴ παρανομῶ σωτηρία ἠμῶν ἔλεον». (είναι περισσότερο επιβλαβής και απ’ αυτόν το θάνατο, νομίζουμε, η συμπάθεια σου για την παράνομη σωτηρία μας).

   Εξοργισμένος τότε ο Αντίοχος, με τροχούς, φωτιά και ακόντια, έναν-έναν τους σκότωσε όλους. 

   Όταν είδε αυτό η μητέρα τους Σολομονή, ρίχτηκε μόνη της στη φωτιά και έτσι όλοι μαζί πήραν το στεφάνι του μαρτυρίου.

    Τα ονόματα των Επτά Μακαβαίων είναι: 

Αβείμ (ή Άβιβος), Αντώνιος (ή Αντωνίνος), Γουρίας, Ελεαζάρος, Ευσέβωνας, Αχείμ, Μάρκελλος (ή Σάμωνας, ή Εύλαλος ή Μάρκος).

    Η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη όλων τους την 1η του μηνός Αυγούστου,  ενώ απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Eλεάζαρου βρίσκεται στη Μονή Παντελεήμονος Αγίου Όρους, το Λείψανο της Αγίας Σολομονής βρίσκεται αδιάφθορο στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Φαναρίου Κωνσταντινουπόλεως και απότμημα του Ιερού Λειψάνου της Αγίας Σολομονής βρίσκεται στη Μονή Ξηροποτόμου Αγίου Όρους.

                         ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΜΑΚΚΑΒΑΙΟΙ ΜΕ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥΣ ΣΟΛΟΜΟΝΗ 

                              ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΩΣ ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ.

ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΩΝ ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ
 Αποσπάσματα από την ομιλία «Εις Μακκαβαίους» Αγίου Γρηγορίου Θεολόγου.  

Εγκώμιο στην Αγία Σολομονή.

Βλέπουμε εκεί την αποφασιστική και γενναία μητέρα που αγα­πά τα παιδιά της αλλά και τον Θεό συγχρόνως, και που σπαράσσονται τα σπλάγχνα της αντίθετα προς την φύσι. Γιατί δεν λυπόταν τα παιδιά της όταν υπέφεραν, αλλά αγωνιούσε μήπως και δεν μαρτυρήσουν. Ού­τε τόσο λαχταρούσε αυτά που έφυγαν, όσο ευχόταν να προστεθούν σ’ εκείνα και τα υπόλοιπα και γι’ αυτό τα λόγια της αναφέρονταν περισσό­τερο σ’ αυτά, παρά σ’ εκείνα που μετέστησαν. (Και πολύ σωστά) διότι σ’ αυτά, ήταν αμφίβολος ο αγώνας, ενώ σ’ εκείνα εξασφαλίσθηκε το κατάλυμα. Και εκείνα ήδη τα παρέθετε στον Θεό, ενώ αυτά φρόντιζε πως να τα δεχθή ο Θεός.

Ω ανδρεία ψυχή σε γυναικείο σώμα! Ω θαυμαστή και μεγαλόψυχη (πνευματική) πρόοδος! Ω θυσία όμοια με του Αβραάμ, για να μη τολ­μήσουμε και πούμε μεγαλύτερη! Διότι ο μεν Αβραάμ προσφέρει με προθυμία ένα γυιό, έστω κι αν ήταν μονογενής και γεννημένος με υπόσχεσι και φορτωμένος την υπόσχεσι, και που ακόμη περισσότερο έγινε απαρχή, (ξεκίνημα), και ρίζα των θυσιών αυτού του είδους˙ενώ αυτή η γυναίκα αφιέρωσε στον Θεό ολόκληρο στράτευμα παιδιών. Αυ­τή ενίκησε και μητέρες και Ιερείς όσον αφορά τις θυσίες, διότι προσέ­φερε θύματα πρόθυμα για σφαγή, ολοκαυτώματα λογικά, σφάγια που βιάζονταν να θυσιασθούν. Αυτή έδειχνε τους μαστούς της και θύμιζε την ανατροφή τους και πρόβαλλε τα λευκά μαλλιά και τα γηρατειά της σαν ικεσία. Δεν ζητούσε να σώση την ζωή τους, αλλά τους βίαζε για το μαρτύριο, θεωρώντας κίνδυνο την αναβολή και όχι τον θάνατο.

Με το μαρτύριο…

Έτσι (με το μαρτύριο) ο Ελεάζαρος απόλαυσε την Ιερωσύνη. Αυ­τός που εμυήθηκε τα επουράνια μυστήρια και εμύησε άλλους σ’ αυτά. Αυτός που δεν άγιασε τον Ισραηλιτικό λαό με εξωτερικούς ραντισμούς, αλλά με το δικό του αίμα. Αυτός που ετέλεσε σαν τελευταίο μυ­στήριο τον θάνατο του.

Έτσι (με το μαρτύριο) τα παιδιά απόλαυσαν τα νειάτα τους, μη υποκύπτοντας στις ηδονές, αλλά κυριαρχώντας στα πάθη και εξαγνί­ζοντας το σώμα τους και πηγαίνοντας στην χώρα της απαθείας.

Έτσι (με το μαρτύριο) η μητέρα απόλαυσε την πολυτεκνία της. Και όσο ζούσαν τα παιδιά της καυχιόταν γι’ αυτά. Και τώρα που έφυγαν αναπαύθηκε μαζί τους, αφού παρουσίασε στον Θεό τα παιδιά που γέν­νησε στον κόσμο, και αφού παράλληλα προς τις ωδίνες του τοκετού αρίθμησε τα μαρτύρια, και αφού είδε την ίδια σειρά των γεννήσεων στους θανάτους. Διότι το μαρτύριο κράτησε από το πρώτο παιδί μέχρι το τελευταίο. Όπως τα κύματα της αγριεμένης θάλασσας έρχονται το ένα μετά το άλλο, έτσι και τα παιδιά, το ένα μετά το άλλο παρουσίαζε την αρετή του και έδειχνε μεγαλύτερη προθυμία στα βασανιστήρια,χαλυβδώνοντας τον εαυτό του με το παράδειγμα του προηγουμένου. Ο τύραννος το έβλεπε καλό το ότι δεν είχε περισσότερα παιδιά, γιατί τότε θα αποχωρούσε περισσότερο κατησχυμμένος και νικημένος.Και τότε για πρώτη φορά γνώρισε ότι τα όπλα δεν τον έκαναν πανίσχυρο, αφού επετέθηκε σε άοπλα παιδιά, οπλισμένα μόνο με ένα όπλο, την ευσέ­βεια, που είχαν περισσότερη προθυμία να υφίστανται τα μαρτύρια από όση είχε εκείνος στο να τα ετοιμάζει.

Αυτούς ας μιμηθούμε  και οι Ιερείς και οι μητέρες και τα παιδιά.

Αριστερά οι κατακόμβες της Αγίας Σολομονής στην Πάφο
 και δεξιά η εικόνα της με τα Μαρτύρια των 7 Μακκαβαίων υιών της
στην Αγία Κυριακή της Πάφου.

Οι Ιερείς (ας το κάνουν αυτό) προς τιμήν του Ελεαζάρου του πνευ­ματικού πατέρα, ο οποίος με λόγια και έργα έδειξε το άριστο. Οι μητέ­ρες, προς τιμήν της γενναίας μητέρας, αγαπώντας αληθινά τα παιδιά τους και προσφέροντάς τα στον Χριστό, ώστε να αγιασθή και ο γάμος από μία τέτοια θυσία. Και τα παιδιά, δείχνοντας ευλάβεια προς τα ιερά αυτά παιδιά, μη δαπανώντας τα νειάτα τους στα αισχρά πάθη, αλλά στην πάλη εναντίον των παθών, και αντιμετωπίζοντας ανδρικά τον κα­θημερινό Αντίοχο που πολεμά με όλα τα μέλη του σώματος και κατα­διώκει με ποικίλους τρόπους.

ΤΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΥΣΙΑΝ ΤΩΝ ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ  (μετάφραση του  αρχικού κειμένου της Αγίας Γραφής)

     Η γενναία μητέρα παρακολούθησε τα μαρτύρια όλων των παιδιών της. Και όχι μόνο δεν λιποψύχησε, αλλά , καταπιέζοντας τη φυσική μητρική συμπόνοια, τα προέτρεπε να παραμείνουν ακλόνητοι  στην πίστη τους.

     Με λόγια συγκινητικά, που μόνο μια Μάνα μπορεί να εκφράσει, τους ζητάει να λυπηθούν την ίδια που τους γέννησε ,τους θήλασε και τους  ανάθρεψε με πολλούς κόπους και να μην δειλιάσουν μπροστά στο δήμιο.

(20) Η μήτηρ δε η οποία ήτο πολύ αξιοθαύμαστος και αξία αγαθής μνήμης, βλέπουσα να αποθνήσκουν οι επτά υιοί της εν διαστήματι μιας ημέρας, υπέμεινε γενναίως τα μαρτύρια των υιών της, διότι είχε τας ελπίδας της προς τον Κύριον.

Η Παλαιστίνη
κατά την εποχή των Μακκαβαίων

(21) Αυτή παρεκίνει ένα έκαστον εκ των υιών της εις την μητρικήν των γλώσσαν και πλήρης ευγενεστάτων συναισθημάτων ενεθάρρυνεν αυτούς μεταβάλλουσα την γυναικείαν τρυφερότητα εις ανδρικόν θάρρος. Και έλεγεν προς αυτούς:

(22) «Δεν γνωρίζω πως εγεννήθητε εις την κοιλίαν μου, ούτε εγώ σας έδωκα πνεύμα και ζωήν. Δεν είμαι εγώ εκείνη, η οποία συνεκέντρωσα και εταξηνόμησα τα στοιχεία, τα οποία απετέλεσαν το σώμα σας.

(23) Δι’ αυτό λοιπόν ο Δημιουργός του κόσμου, Εκείνος, ο οποίος έπλασεν τον άνθρωπον ευθύς εξ’ αρχής, εκείνος ο οποίος έδωσεν αρχήν εις όλα τα πράγματα, Αυτός και πάλιν εν τη ευσπλαγχνία Του θα αποδώση το πνεύμα και την ζωήν προς υμάς, διότι τώρα σεις περιφρονείτε τον εαυτόν σας χάριν των νόμων Αυτού».

(24) Ο Αντίοχος επειδή ενόμιζεν, ότι περιεφρονείτο και υπωπτεύετο, ότι υβρίζετο δια των λόγων της μητρός αυτής, όταν ακόμη ο νεώτερος υιός της ευρίσκετο εν ζωή, όχι μόνον απηύθηνεν ο βασιλεύς εις αυτόν παροτρύνσεις δια λόγων απλών, αλλ’ υπέσχετο εις αυτών δια όρκων, να κάμη αυτόν πλούσιον και ευτηχή, να κάμη αυτόν φίλον του και να εμπιστευθή εις αυτόν υψηλάς θέσεις, εάν εγκαταλέιψη τους νόμους των πατέρων του.

(25) Επείδη όμως ο νεαρός αυτός αδελφός ουδεμίαν προσοχήν έδιδεν εις τας προσφοράς αυτάς του βασιλέως, ο βασιλεύς προκαλέσας την μητέραν παρεκίνει αυτήν, ίνα συμβουλεύσει τον υιόν της δια την σωτηρίαν του.

(26) Όταν ο βασιλέυς επί πολύν χρόνον παρεκίνει αυτήν, η μήτηρ εδέχθη να πείσει τον υιόν.

(27) Κύψασα Δε αυτή προς τον υιόν και χλευάσασα τον ωμόν βασιλέα, κατ’ αυτόν τον τρόπον ωμίλησε με την γλώσσαν των πατέρων της και είπε προς τον υιόν της: «παιδί μου λυπήσου εμέ, η οποία σε έφερον εννέα μήνες εν τη κοιλία μου, εμέ η οποία εθήλασά σε και έφερον μέχρι της ηλικίας αυτής που είσαι.

(28) Σε εξορκίζω, παιδί μου, να ίδης τον ουρανόν και την γην και όλα τα εν αυτή. Θέλω να γνωρίζεις, ότι ο Θεός εδημιούργησε αυτά εκ του μηδενός και το γένος των ανθρώπων δια του Θεού ήλθεν εις την ύπαρξιν.

(29) Μη φοβηθείς τον δήμιον αυτόν, αλλά έσο αντάξιος των αδελφών σου, δέξαι τον θάνατον, ίνα σε επανεύρω μετά των αδελφών σου εις τον καιρόν του ελέους του Θεού, της αναστάσεως των νεκρών.

(30) Ενώ η μήτηρ ωμίλει ακόμη, ο νεώτερος αυτός αδελφός είπε προς τους δημίους: «Τι περιμένετε; Δεν υπακούω εις την εντολήν του βασιλέως, υπακούω εις τας εντολάς του νόμου, ο οποίος εδώθη διά του Μωϋσέως εις τους πατέρας υμών.[…]

(38) Εύχομαι δε όπως εις εμέ και εις τους αδελφούς μου σταματήση ο Θεός την οργήν Του , η οποία δικαίως εστράφη ενάντίον ολοκλήρου του γένους ημών.

(39) Ο βασιλεύς περιελθών εις μεγάλην οργήν διέταξεν, όπως ο νεώτερος αυτός αδελφός βασανισθεί περισσότερο απ’ τους άλλους αδελφούς, διότι βαρέως έφερεν την περιφρόνησιν αυτού.

(40) Ούτως απέθανε και ο νεαρός αυτός αδελφός καθαρός πάσης ειδωλολατρίας και πλήρως αφωσιομένος εις τον Θεόν.

(41) Τέλος απέθανε μαρτυρικώς τελευταία και η μήτηρ έπειτα από τους υιούς.

(μετάφραση του κειμένου από http://www.impantokratoros.gr/56771EBA.el.aspx )

     Η ιστορία τους είναι γραμμένη στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο Β΄ Μακκαβαίων, κεφ. 6, απ’ την αρχή, αλλά ιδίως από το στίχ. 18 έως τέλος (το μαρτύριο του γέρο δάσκαλου, του αγίου Ελεάζαρ), και στο κεφ. 7 (το μαρτύριο παιδιών & μάνας).

     Έχουμε επίσης τα τέσσερα βιβλία των Μακκαβαίων, που περιγράφουν την εξέγερση των Ιουδαίων (Α΄ Β΄ Γ΄ Μακκαβαίων) όπως και το μαρτύριο των μαρτύρων (Δ΄ Μακκαβαίων).

 

Απολυτίκιον
Ήχος δ΄. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.Των Μακκαβαίων τον επτάριθμον δήμον, συν τη μητρί Σολομονή τῃ αγίᾳ, και Ελεάζαρ άμα ευφημήσωμεν, ούτοι γαρ ηρίστευσαν, δι΄ αγώνων νομίμων, ως φρουροί και φύλακες, των του Νόμου δογμάτων, και νυν ως καλλιμάρτυρες Χριστού, υπέρ του κόσμου, απαύστως πρεσβεύουσι.

 

Κοντάκιον
Ήχος β΄. Τα άνω ζητών.Σοφίας Θεού, οι στύλοι οι επτάριθμοι, και θείου φωτός, οι λύχνοι οι επτάφωτοι, Μακκαβαίοι πάνσοφοι, προ Μαρτύρων μέγιστοι Μάρτυρες, συν αυτοίς τον πάντων Θεόν, αιτείσθε σωθήναι, τους τιμώντας υμάς.

 

ΜεγαλυνάριονΧαίροις η επτάκλωνος συνδρομή, όρπηκες ωραίοι, Μακκαβαίων της πατριάς, συν μητρί τη θεία, άμα και διδασκάλω, οι ευκλεείς του Νόμου, και θείοι φύλακες.