ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ & ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ.

Η Εξομολόγησις, 

ανάγκη και ελπίδα του κάθε χριστιανού.

      Πολλοί προσερχόμενοι στην εξομολόγηση, δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για αυτήν ή νομίζουμε πως δεν έχουμε κάτι να πούμε στον ιερέα, ή μπορεί να φέρνουμε σαν δικαιολογία την αδύναμη μνήμη μας. Γι’ αυτό και ζητάμε από τον ιερέα να μας βοηθήσει, ο οποίος έχοντας την χάρη του Θεού και την εντολή του Επισκόπου του, γνωρίζει τι πρέπει να πει και να κάνει σε κάθε περίπτωση.

      Είναι απαραίτητο πριν  προσέλθουμε στον πνευματικό, να καθίσουμε σ’ ένα ήσυχο μέρος, να προσευχηθούμε θερμά στον Θεό να μας δώσει αληθινή μετάνοια  να φωτίσει τα κρυπτά των  καρδιών μας και να κάνουμε μια, όσο το δυνατόν, πιο τίμια βυθοσκόπηση. 
      Ένας από τους κύριους σκοπούς αυτού του μικρού δίπτυχου φυλλαδίου που υπάρχει στις προθήκες του ναού μας πάντα στην διάθεση των πιστών, είναι να βοηθήσει σε μια καλύτερη προετοιμασία και σ’ ένα τίμιο αυτοέλεγχο. 

Στην προσπάθειά μας αυτή θα μας βοηθήσουν πολύ μερικά κείμενα της εκκλησίας μας, όπως π.χ. η ανάγνωση των Δέκα Εντολών και η  Επί του όρους ομιλία του Κυρίου. Επίσης μεγάλη βοήθεια μπορεί να μας προσφέρει η ανάγνωση των ευχών της Θείας Μεταλήψεως και άλλα.      

       Όλ’ αυτά είναι ένας καθρέπτης μέσα από τον οποίο μπορούμε να δούμε τον εσωτερικό μας κόσμο, όπως επίσης και ποιες πράξεις ή και καταστάσεις είναι αμαρτωλές και ίσως να τις αγνοούμε. Πόσοι από μας εξομολογούμαστε ασήμαντα πράγματα στον Πνευματικό μας και αφήνουμε τα βαρύτερα και σημαντικότερα, είτε από άγνοια, είτε επειδή εν γνώσει μας δεν θέλουμε να πολεμήσουμε.

     Ένα ακόμα στοιχείο που πρέπει να γνωρίζουμε ως χριστιανοί είναι πως η Εξομολόγησις είναι απαραίτητη για την Θεία Κοινωνία και πως ο Πνευματικός είναι αυτός που έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στον τρόπο που θα προσέλθουμε σε αυτήν ή και όχι. Επίσης καθοριστικό ρόλο στην ζωή μας έχει η επιλογή του Πνευματικού μας, ο οποίος και τις περισσότερες φορές θα πρέπει να είναι ισόβιος και όχι να αλλάζουμε εξομολόγο κατά το δοκούν και ανάλογα με τα επιτίμια, τον κανόνα μας,  που μπορεί να μας επιβάλλει ή την βολική ελαστικότητα του σε κάποια αμαρτήματα που μας βαραίνουν.

       Η συγχωρητική ευχή που μας διαβάζει ο πνευματικός μας στο τέλος του Μυστηρίου, είναι μια ιερή στιγμή, όπου ο ιερέας τοποθετεί πάνω στο κεφάλι μας το πετραχήλι , το «εργαλείο» του κάθε ιερέως από όπου και στα κρόσσια του κρέμονται οι ψυχές του ποιμνίου του και με την ανάγνωση της εξαλείφονται οι ειλικρινώς εξομολογούμενες αμαρτίες μας και ανοίγει ο δρόμος μας προς την καθαρότητα της ψυχής και σώματος και φυσικά η πορεία μας προς την Θεία Μετάληψη.
          Μια σημαντική μερίδα ανθρώπων νοιώθουν  απόγνωση από το πλήθος ή το μέγεθος των αμαρτιών τους. Πιστεύουν πως δεν υπάρχει ελπίδα σωτηρίας ή πως οι αμαρτίες τους είναι τόσο μεγάλες και φοβερές, που θα καταπλήξουν τον πνευματικό. Αυτή η διαπίστωση είναι μια από τις αιτίες για τις οποίες πολλοί είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, που στο συγγραφικό τους έργο, με κυριότερο εκπρόσωπο τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, αναφέρονται και καταγράφουν σχετικά με την εξομολόγηση, όλων των λογιών τις ανθρώπινες αμαρτίες, τους τρόπους, δηλαδή, με τους οποίους απομακρύνεται ο άνθρωπος από τον Θεό.

       Η ανάγκη του ανθρώπου για ειλικρινή αυτογνωσία, πριν από το Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης, αυτογνωσία που σήμερα με την άμβλυνση των συνειδήσεων γίνεται επιτακτικότερη, μας παρακινεί να καταγράψουμε μερικές από τις αμαρτίες, που πιστεύουμε ότι η καταγραφή αυτή θα βοηθήσει σε μια καλύτερη ψυχική προετοιμασία.

     Την εξαγόρευσή μας, την αποκάλυψη των μυστικών μας και την άνευ όρων εξομολόγηση των αμαρτιών στον Πνευματικό μας, μπορούμε να την υποδιαιρέσουμε σε τρεις βασικούς τομείς:
                                     ♠ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ
* Έλλειψη ζωντανής σχέσης με τον Θεό.

* Κλονισμός πίστεως κι εμπιστοσύνη στον Θεό και στην πρόνοιά Του.

* Ζητήματα πίστεως, αδυναμίας, αμφιβολίας, ολιγοπιστίας.

* Αδιαφορία για την προσευχή, νηστεία, θεία λατρεία, εκκλησιασμό,  συχνή Θεία Μετάληψη.

* Αδιαφορία για τη μελέτη της αγίας Γραφής και πνευματικών βιβλίων.

* Γογγυσμός κατά του Θεού, βλασφημία ή λογισμοί βλασφημίας.

* Όρκος, επιορκία, ψευδορκία, ταξίματα.

* Μαγεία, μαντεία, αστρολογία, κ.λπ., πίστη στις προλήψεις, στην τύχη, στα όνειρα.
Όλα αυτά τα αμαρτήματα έχουν το καθένα τη σοβαρότητά τους. Εμείς λόγω συντομίας, θα σταθούμε μόνον σε τρία από αυτά, στα οποία οι χριστιανοί δεν δίνουν πάντοτε την πρέπουσα σημασία:

■ Η αποχή μας από την Θεία Μετάληψη. Η πλειοψηφία των χριστιανών ζει μακριά από το Ποτήριον της Ζωής, πολλές φορές χωρίς λόγο και αυτό είναι περιφρόνηση της Θυσίας του Χριστού και βέβαια είναι
μεγάλη αμαρτία.

■ Η παντελής έλλειψη προσευχής. Συνήθως στην εξομολόγηση μιλάμε σχολαστικά για τη νηστεία, ή για άλλα σημαντικά ή και ασήμαντα πράγματα και δεν αναφέρουμε καθόλου το θέμα της προσευχής. Πώς μπορούμε όμως χωρίς τη συχνή Θεία Κοινωνία και την διαρκή προσευχή, που είναι και τα δυο η επικοινωνία μας με τον Θεό, να προχωρήσουμε; «Αν θέλεις να δεις πόση αγιότητα και πνευματικότητα διαθέτει κάποιος, ρώτησε τον πόσο προσεύχεται!», είπε ένας Γέροντας όταν τον ρώτησαν πως θα διαλέξουν τον πνευματικό τους. Δεν είναι τυχαίο πως όλοι ανεξαιρέτως οι Άγιοί μας ήταν άνθρωποι προσευχής, κάτι που για μας είναι πάρεργο.
■ Η μαγεία και τα παράγωγα της. Είναι μια μεγάλη πληγή. Χιλιάδες άνθρωποι τρέχουν σε μάγους, σε καφετζούδες, σε χαρτορίχτρες , σε αστρολόγους, ή σε «φωτισμένες» και οραματίστριες. Πηγαίνουν ελαφρά τη καρδία, αγνοώντας ότι αυτό αποτελεί τη χειρότερη βλασφημία κατά του Θεού, την άρνηση του Βαπτίσματος και την συνεργασία με τον σατανά.

                ♠ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ ΜΑΣ

* Έλλειψη αγάπης για τον πλησίον, αδιαφορία γι’ αυτόν, υποτίμηση, περιφρόνηση.

* Μίσος, φθόνος, χαιρεκακία, έχθρα, μνησικακία, εκδικητικότητα, ανταπόδοση κακού,     

   σκληρότητα, ασυγχωρησία, πικρία, ζήλεια.

* Εριστικότητα, φιλονικία, κατάρες, ύβρεις, ειρωνεία, εμπαιγμός, κοροϊδία, χειροδικία, φόνος.

* Κατάκριση, καταλαλιά, ιεροκατηγορία, συκοφαντία, ραδιουργία, καχυποψία.

* Ψεύδος, ανειλικρίνεια, ανεντιμότητα.

* Κλοπή, κατάχρηση, καταστροφή ξένης περιουσίας, κακομεταχείριση της δημιουργίας του Θεού.

* Αγνωμοσύνη, αχαριστία, αναίδεια, θρασύτητα, ασέβεια σε γονείς, προϊσταμένους, ιερείς, κ.λπ.

* Σκανδαλισμός άλλων με την ζωή μας, τη συμπεριφορά μας, την προκλητική εμφάνιση.

* Παράλειψη καλού κι ελεημοσύνης.
   ● Την οικογένεια μας
*Έλλειψη αγάπης, πνεύματος θυσίας, υποχωρητικότητας κι αλληλοκατανόησης.

*Έλλειψη ενδιαφέροντος , καλωσύνης και χρόνου για την σύζυγο και τα παιδιά.

* Εριστικότητα, πείσμα, υπονόμευση συζύγου.

* Αδιαφορία για την ανατροφή και χριστιανική αγωγή των παιδιών.
* Παράλογες και εγωιστικές απαιτήσεις από σύζυγο και παιδιά.

* Άκαιρες, πιεστικές και αδικαιολόγητες επεμβάσεις στη ζωή και στις αποφάσεις των παιδιών, ή στις    

   οικογένειές τους. Υπονόμευση των προσπαθειών τους και του δεσμού τους.

* Μοιχεία.
   ● Το επάγγελμα μας
* Απάτη, νοθεία στην εργασία ή στο εμπόρευμα.

* Αισχροκέρδεια, κατάχρηση, παρανομία, τοκογλυφία, απόκρυψη εμπορευμάτων, κλοπή.

* Ανεντιμότητα στις συναλλαγές, δολιότητα επαγγέλματος.

* Κακομεταχείριση, εκμετάλλευση, αδικία σε βάρος των υπαλλήλων, εργατών, υφισταμένων & προσωποληψία.
Κι εδώ αναγκαστικά θα επικεντρωθούμε και πάλι σε τρεις, από τις αμαρτίες που ταλαιπωρούν ιδιαίτερα τις ψυχές μας, αλλά που δεν τους δίνουμε μεγάλη σημασία.

♪  Οι διαπροσωπικές σχέσεις μας.  Για ασήμαντες αφορμές πολλές φορές , ερχόμαστε σε προστριβές με τους άλλους. Μια αθώα κουβέντα, ή μια σπιθαμή γης, γίνεται αιτία συχνά να καταστραφούν φιλίες, ή συγγενικοί δεσμοί. Ο εγωισμός και η κακία μας κλονίζουν και δείχνουμε μια δαιμονική σκληρότητα, ένα σατανικό πείσμα. Η Εξομολόγηση, όλοι γνωρίζουμε πως αλλιώς λέγεται Μετάνοια και αυτό είναι το συστατικό που πρέπει ο Πνευματικός να δει στα μάτια μας κατά την ώρα του Μυστηρίου. Τέλος ας μην ξεχνάμε πως ο ίδιος ο Χριστός θεωρεί την αμαρτία αυτή ως το μόνο εμπόδιο για την συμμετοχή στη Θεία Κοινωνία: «Όταν προσφέρεις το δώρο σου στο ναό κι εκεί θυμηθείς πως ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε εκεί, μπροστά στο θυσιαστήριο του ναού το δώρο σου, και πήγαινε να συμφιλιωθείς πρώτα με τον αδελφό σου, και ύστερα έλα να προσφέρεις το δώρο σου»
 ( Ματθ. Ε, 23-24 )

♪  Η κατάκριση. Ανθεί ιδιαίτερα στα «χριστιανικά» περιβάλλοντα. Ο λόγος του Ιησού είναι κατηγορηματικός: «Μή κρίνετε, ίνα μὴ κριθῆτε» (Ματθ. Ζ, 1). Εμείς όμως δεν χάνουμε ευκαιρία για να κατακρίνουμε τον διπλανό μας. Μια κακιά συνήθεια και μια μεγάλη αμαρτία που τείνει να πάρει διαστάσεις τεράστιες. Κατακρίνουμε τους ιερείς μας (ιεροκατηγορία, μέγα αμάρτημα), τους γονείς, τα παιδιά μας, τα αδέλφια μεταξύ τους κατακρίνουν το ένα το άλλο, οι συγγενείς και οι φίλοι και αλίμονο λησμονούμε παντελώς πως η κρίση ανήκει μόνο στον Θεό. Μεγάλη θα είναι η έκπληξη μας, όταν κατά την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας, θα δούμε κοντά Του να βρίσκονται άνθρωποι που τους κατακρίναμε στο παρελθόν, ενώ αντιθέτως κάποιοι που εμείς θεωρούσαμε ηθικά στοιχεία, να βρίσκονται μακριά Του.

♪  . Σκανδαλίζουμε τους άλλους με χίλιους δύο τρόπους, με την ασυνέπεια λόγων και πράξεών μας, με τη γλώσσα μας, την απροσεξία, την ανεντιμότητα, την άστατη ζωή μας, την προκλητική εμφάνισή μας. Ο Χριστός είπε:«Είναι αδύνατον να μην έλθουν τα σκάνδαλα∙ αλλοίμονον όμως σ’ εκείνον που τα προκαλεί…» (Λουκ. ΙΖ,1-2).

         ♠ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ

* Αδιαφορία για την πνευματική ζωή και κατάρτισή μας.

* Ανευθυνότητα, ραθυμία, ακηδία, αμέλεια.

* Διασκεδάσεις, χαρτοπαιξία, γαστριμαργία, λαιμαργία, μέθη, ναρκωτικά.
* Υποκρισία, Φιλαργυρία, απληστία, πλεονεξία, πλούτος, καταναλωτική

   μανία, πολυτέλεια, βόλεμα και ατομισμός.

* Αισχρολογία, αργολογία, φλυαρία.

* Θυμός, οργή, αυτοκτονία.

* Υπερηφάνεια, οίηση, εγωισμός, υπεροψία, ματαιοδοξία, κενοδοξία,

   φιλαρχία, φιλοπρωτεία, μεγαλομανία, μεγαλοστομία, φιλαρέσκεια,

   επιδίωξη επαίνων, πείσμα, ισχυρογνωμοσύνη, δαιμονική

   αυτοπεποίθηση, ιδιοτροπία.

* Αμαρτίες και πειρασμοί της σάρκας.

* Έλλειψη σεβασμού στο σώμα, που είναι ναός του Αγίου Πνεύματος.

* Ανάγνωση ανήθικων περιοδικών, βιβλίων κ.λπ. ή θέαση ανήθικων

   τηλεοπτικών έργων.

* Ανήθικες σκέψεις, λογισμοί, φαντασίες.

* Πορνεία, μοιχεία, αυνανισμός, κ.λπ. σαρκικά αμαρτήματα.

* Έκτρωση (μέγα αμάρτημα, «ισοδύναμο» του φόνου).

      Πολλοί είναι οι άνθρωποι που ενώ έχουν πέσει σε σαρκικές αμαρτίες, δεν μιλούν γι’ αυτές στην εξομολόγηση, γιατί τις θεωρούν «φυσιολογικές». Μάλιστα πολλοί απ’ αυτούς προτείνουν στην εκκλησία να ...προσαρμοστεί στις σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπου και να αλλάξει την ηθική της. Άλλοι πάλι αντίθετα, θεωρούν τις σαρκικές αμαρτίες, σοβαρότερες από τις άλλες. Και έτσι ή ντρέπονται να εξομολογηθούν, ή όταν το κάνουν στέκονται με επιμονή μόνον σ’ αυτές αφήνοντας άλλες, που μπορεί να είναι βαρύτερες στα μάτια του Θεού.

      Ας μην ξεχνάμε όμως, πως ο Χριστός, χωρίς να παραθεωρεί τη συγκεκριμένη αμαρτία, στάθηκε με ιδιαίτερη συμπάθεια και έδειξε μεγάλη ευαισθησία στους πόρνους. Δεν έκανε το ίδιο όμως με τους υποκριτές και τους φιλάργυρους.  Στους πρώτους μάλιστα απηύθυνε τα φοβερά εκείνα «Οὐαὶ» και την φράση: «ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ», δηλαδή, σας βεβαιώνω πως οι τελώνες και οι πόρνες θα μπουν πριν από σας στη βασιλεία του Θεού» (Ματθ. ΚΑ, 31 ). Από την άλλη πλευρά ο Χριστός δεν στέκεται στην αμαρτία που γίνεται μόνο με το σώμα, αλλά πάει πολύ βαθύτερα:«᾿Εγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ»(Ματθ.Ε, 28 )

      Επομένως, σύμφωνα με τα λόγια του Κυρίου, όλοι είμαστε παραβάτες της κάθε εντολής Του, μια και το σώμα και η ψυχή μας είναι αδύνατες και αδύναμες να αντισταθούν στους πειρασμούς, το μονοπάτι δε του χριστιανού είναι ανηφορικό και δύσβατο, τις περισσότερες φορές μάλιστα είναι και απροσπέλαστο. Εκεί είναι που υπεισέρχεται η χάρις του Χριστού με τα Μυστήρια της Εκκλησίας Του και επιλύει όλα τα προβλήματα. Το κυριότερο δε όλων των Μυστηρίων, είναι η Εξομολόγησις, η ειλικρινής Μετάνοια και η παραδοχή της αμαρτολότητας μας, Μυστήριο το οποίο έχει στην διάθεση του ο χριστιανός, για να τον βοηθά να σηκωθεί και να ξανασηκωθεί σε κάθε πτώση του καθημερινά και για όλη την ζωή του.   

      Σημειώσαμε πιο πάνω και το σημαντικό αμάρτημα της φιλαργυρίας στο οποίο ελάχιστοι νοιώθουμε την ανάγκη να πούμε κάτι γι’ αυτό στον πνευματικό μας. Μπορεί να λέμε, «δεν σκότωσα, δεν έκλεψα, δεν εμοίχευσα…» και όμως να έχουμε τεράστια περιουσία ή κι αν δεν έχουμε, αυτό είναι το όνειρό μας και ο στόχος της ζωής μας, ξεχνώντας τα λόγια του Χριστού για την ελεημοσύνη «Ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι…». Ο Χριστός, όπως παραπάνω σημείωσα, έδειξε συμπάθεια στους πόρνους, δεν έκανε το ίδιο όμως με τον πλούσιο της παραβολής του φτωχού Λαζάρου.

       Αυτά καταγράψαμε στο δίπτυχο αυτό φυλλάδιο που κρατάτε στο χέρι σας, μα υπάρχουν πολλά περισσότερα που μπορεί να σχετίζονται με την Εξομολόγηση και θα πρέπει να τα συζητήσετε με τον Πνευματικό σας. Η προσπάθεια αυτής της έκδοσης, αυτού του ιδιαίτερου πονήματος, επ’ ουδενί δεν κατέχει την χρήση εγχειριδίου για τον τρόπο κατά τον οποίο πρέπει να προσερχόμαστε στο Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως. Παρά ταύτα μπορεί να διευκολύνει  τους πιστούς της Ενορίας μας, αλλά και γενικά τον κάθε χριστιανό, έτσι ώστε μέσα από την απλότητα του κειμένου να κατανοήσει κάποιες έννοιες που μπορεί μέσα στην καθημερινότητα της ζωής του, ως απλοϊκές και δεδομένες,  να τις προσπερνά ή να του διαφεύγουν.

        Εύχομαι σε όλους τους Ενορίτες μας και τους αναγνώστες του άρθρου μας αυτού, καλή δύναμη στις προσπάθειες σας και να γνωρίζετε πως το γνώρισμα του σωστού Χριστιανού δεν είναι η αναμαρτησία του, πως θα μπορούσε άλλωστε, αλλά η ειλικρινής Μετάνοια του, ο αγώνας και η συνέχιση του δρόμου του προς την Ανάσταση παρ’ όλα τα εμπόδια, που είναι και το δεδομένο που όλοι  ψάχνουμε, που είναι ο σκοπός και το σημάδι που όλοι βάζουμε κατά την διάρκεια της σύντομης ζωής μας.

Καλή Μετάνοια αδελφοί μου !!!

Με εν Χριστώ αγάπη

Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Τελίδης