ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ. "ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ" (Ιωάν. ε΄1-15)

«Ίδε, υγιής γέγονας· 

μηκέτι αμάρτανε, ίνα μη χείρον σοι τι γένηται»

      Δίπλα σε μια από τις πύλες των Ιεροσολύμων, από την οποία οι Εβραίοι οδηγούσαν τα πρόβατα για τη θυσία, υπήρχε μεγάλη δεξαμενή που την ονόμαζαν Βηθεσδά, δηλαδή σπίτι του ελέους του Θεού. Είχε πέντε θολωτά υπόστεγα, κάτω από τα οποία κείτονταν πολλοί άρρωστοι, τυφλοί, χωλοί, παράλυτοι και κάθε λογής αναξιοπαθούντες άνθρωποι.       

     Όλοι αυτοί γέμιζαν το υπαίθριο εκείνο νοσοκομείο, περιμένοντας τη θεραπεία τους. Κάθε τόσο Άγγελος Κυρίου ετάρασσε τα νερά της δεξαμενής και οποιοσδήποτε άρρωστος εισερχόταν πρώτος στην δεξαμενή, μετά την ταραχή του νερού, γινόταν αμέσως καλά. Μεταξύ των αρρώστων, που ήσαν εκεί, ήταν και ένας παράλυτος, που υπέφερε για τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια. Δεν είχε κάποιο να τον βοηθήσει, αλλ’ ούτε και τη δύναμη ο ίδιος να πέσει μόνος του στη δεξαμενή. Έμενε, λοιπόν και περίμενε καρτερικά τη θαυματουργική του θεραπεία. 

    Αυτόν, ακριβώς, τον πλέον εγκαταλελειμμένο άνθρωπο, επλησίασεν ο Θεάνθρωπος Ιησούς και τον εθεράπευσε. Όταν αργότερα τον συνάντησε στον Ναό του Σολομώντος, του είπε: «Ιδε υγιής γέγονας∙ μηκέτι αμάρτανε, ίνα μη χείρόν σοί τι γένηται.» Δηλαδή, τώρα που θεραπεύτηκες, να μην λησμονείς ποτέ ότι η αμαρτία σε έχει αρρωστήσει και ότι οι νεανικές σου ασωτίες σε έχουν ρίξει τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια παράλυτο νεκρό, στο κρεβάτι. Φοβού, λοιπόν, την αμαρτία και πρόσεχε να μη ξαναγυρίσεις σ’ αυτή, για να μη πάθεις χειρότερα και ανεπανόρθωτα. 

     Αυτή η σύσταση του Κυρίου μας προς τον παράλυτο της Βηθεσδά, είναι σύσταση και για κάθε αμαρτωλό που μετανοεί, για τον καθένα από εμάς. Γι’ αυτό και η σύσταση αυτή του Κυρίου, μας δίνει σήμερα την ευκαιρία να μιλήσουμε για την μετάνοια αλλά και την συνέχιση του αγώνα μας για μια ενάρετη και αποδεκτή από τον Θεό ζωή. Αν αδελφοί μου, έστω και λίγο είμαστε εκπαιδευμένοι μέσα στην ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, γνωρίζουμε σίγουρα ποιος είναι ο δρόμος της θεραπείας μας, ξέρουμε πως αυτή θα έρθει ξεκινώντας μέσα από την Μετάνοια και το Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης.

        Τι γίνεται όμως μετά, που ο κίνδυνος της υποτροπής και της επανόδου του αμαρτωλού ανθρώπου που μετανόησε και θεραπεύτηκε από την σοβαρή αρρώστια του, είναι μεγάλος και σοβαρός; Μάλιστα ο κίνδυνος δεν είναι απλώς, μεγάλος, αλλά είναι και θανάσιμος. Τι γνωρίζουμε όμως την υποτροπή αυτή; Υποτροπή είναι το να αδιαφορήσουμε για όσες αμαρτίες κάναμε πριν και για όσα κακά πάθαμε μετά κι έπειτα από τις σοβαρές αρρώστιες και από τους φοβερούς εξευτελισμούς και τις τύψεις που μας έφερε η αμαρτία και μετά την μετάνοια και την εξομολόγησή μας και την απόφασή μας να ζήσουμε πλέον τίμια χριστιανική ζωή, να ξαναγυρίσουμε πάλι στην αμαρτωλή, την ένοχη, την άθλια ζωή που ζούσαμε προτού μετανοήσουμε και εξομολογηθούμε.

        Αυτή η επάνοδος στην αμαρτία, αυτό το κατρακύλισμα, αυτή η υποτροπή μας, για πολλοστή φορά, πρέπει να ομολογήσουμε, ότι είναι κίνδυνος μεγάλος και υπαρκτός για όλους μας. Όσο σίγουρη και αν είναι η αμαρτία μας, σαν αδύναμα όντα που είμαστε απέναντι της, άλλο τόσο είναι και η επανάληψη της γιατί η αμαρτία είναι εύκολη, είναι δελεαστική, σαγηνευτική και πιστέψτε με, ταιριάζει σε όλα τα ελαττώματα των ανθρώπων και έτσι εύκολα συρόμαστε σ’ αυτή. Εύκολα πέφτουμε και ξαναπέφτουμε μπροστά της και με ευκολία μεγάλη σε όλη την διάρκεια της ζωής μας παλεύουμε με αυτήν. Όπως λέει και η Γραφή, η αμαρτία είναι «ευπερίστατος» που σημαίνει  ότι εύκολα μπορεί να παρασυρθούμε από αυτή. Και δεν είναι ξένη προς τον εαυτό μας και ούτε βρίσκεται μακριά από μας. Όλοι μας, δυστυχώς, έχουμε μέσα μας μια κλίση, μια ροπή και μια δύναμη ισχυρή, που μας σπρώχνει σε κάθε παράβαση, σε κάθε παρανομία, σε κάθε κακή και ανήθικη πράξη.

     Αυτόν, ακριβώς, τον κακό εαυτό μας είναι που ζητά ν’ απαρνηθούμε ο Κύριος και Σωτήρας μας. Και είναι αλήθεια ότι, μετά τη μετάνοιά μας ο κακός εαυτός μας αδυνατίζει, αλλά δυστυχώς δεν εξαλείφεται. Παραμένει μέσα μας και πάλι η πικρή αυτή και αντίθετη δύναμη. Μένει και μας σπρώχνει διαρκώς στα παλιά και μας εξωθεί να επανέλθουμε στην αμαρτωλή ζωή που αποκηρύξαμε με την μετάνοιά μας. Κι έτσι η αμαρτία γίνεται ξανά κυρίαρχη αν την αφήσουμε. Μπορεί ν’ απαρνηθήκαμε την αμαρτία με μια θερμή μετάνοια, να την αποκηρύξαμε και να την καταδικάσαμε σαν θανάσιμο εχθρό μας, αλλά με ευκολία πάλι μπορεί να ξαναγυρίσουμε στην πρότερη αμαρτωλή ζωή μας. 

  Και τούτο γίνεται όταν η μετάνοιά μας είναι επιπόλαιη και επιδερμική, παρά βαθιά και ολοκληρωτική. Και τότε αυτή μας κυριεύει, μας αιχμαλωτίζει και μας υποδουλώνει. Γίνεται πάθος, αποβαίνει δεύτερη φύση, καταλήγει σε εξουσιαστή της θέλησής μας, με μια λέξη σε τύραννο της ψυχής και της ζωής μας. Μετανοούμε, κλαίμε, ικετεύουμε και ζητούμε με κάθε τρόπο να ελευθερωθούμε, αλλά, δυστυχώς, ελευθερία δεν βλέπουμε. Μένουμε δούλοι του πάθους, εξευτελισμένοι δούλοι της αμαρτίας και εξουθενωμένοι ενώπιον της ίδιας της συνείδησής μας. Και φθάνουμε, πολλές φορές, οι ίδιοι να ντρεπόμαστε και να σιχαινόμαστε τους εαυτούς μας για το κατάντημα αυτό. Αυτός ο φόβος και αυτός ο κίνδυνος της υποτροπής υπάρχει αν δεν γνωρίζουμε πως με την θερμή παράκληση μας  θα επέμβει και πάλι ο Θεός για να μας σώσει, ότι και αν του κάναμε. 

    Χρειάζεται, λοιπόν, αδιάκοπος και συνεχής αγώνας. Γιατί η αποτελεσματική καταπολέμηση της αμαρτίας δεν είναι μικρό πράγμα ή ζήτημα μιας μόνο ημέρας ή ενός μηνός ή ενός έτους. Για να καθαρίσει τελείως η ψυχή μας, απαιτείται καθημερινή και επίπονη προσπάθεια, εντατικός και ισόβιος θα λέγαμε αγώνας. Διάλειμμα και διακοπή και ανάπαυλα δεν χωρεί. Γιατί αν γίνει νέα πτώση, θα σημειωθεί και νέα υποτροπή. Σ’ αυτό μόνο η θερμή και επίμονη προσευχή μπορεί να μας βοηθήσει. Ο Κύριος αναφερόμενος στον ανακαινισμό του ανθρώπου, που από αμαρτωλούς μας θέλει να γίνουμε άγιοι, μας λέει: «Εγώ είμαι το κλήμα, εσείς οι κληματόβεργες. Εκείνος που μένει ενωμένος μαζί μου και εγώ μαζί του, αυτός δίνει άφθονο καρπό, γιατί χωρίς εμένα δεν μπορείτε να κάμετε τίποτε» (Ιωάν. ΙΕ΄5). 

      Τίποτε, επομένως, δεν μπορούμε να κάνουμε, ειδικά στο ζήτημα του εξαγιασμού μας, αν δεν έχουμε τη βοήθεια και ενίσχυση του Κυρίου μας. Μπορεί με όλη μας την ψυχή να θέλουμε και με όλες μας τις δυνάμεις ν’ αγωνιζόμαστε και να προσπαθούμε να απαλλαγούμε από τα πάθη και τις κακίες και να εξαγνιστούμε. Αν όμως δεν μας ελεήσει ο Θεός κι αν δεν επέμβει να μας απαλλάξει από τα πάθη μας, τίποτε δεν θα κάμουμε. Έχουμε ανάγκη, λοιπόν, της θερμής προσευχής, της κατανυκτικής, της καθημερινής, της εντατικής, ώστε να μας βοηθήσει ο Θεός και να κάμει το θαύμα της απαλλαγής μας, από την εξουσία της αμαρτίας και να μας σώσει. Από μας, λοιπόν εξαρτάται. Ο Θεός μας παρακινεί, μας προτρέπει, μας παρακαλεί και μας προειδοποιεί. Από εκεί και πέρα το ναι και το όχι είναι δικό μας και βρίσκεται μέσα στην Εκκλησία που ίδρυσε με την Σταύρωση και την Ανάσταση Του.

       Η κάθε Κυριακή και γιορτή της Ορθοδοξίας μας, είναι υπεράνθρωπη δύναμη στην προσπάθεια μας να μην ξαναπέσουμε στην αμαρτία. Καταφύγια όλων μας είναι οι Ιεροί Ναοί, οι μικρές ή οι μεγάλες εκκλησίες, οι υπόγειες προς το παρόν, σαν την δική μας σήμερα, ή οι υπέργειες και μεγαλόπρεπες όπως σε λίγο καιρό θα γίνει το "σπίτι" των Αγίων Θεοπατόρων και "πατρικό σπίτι" της Παναγίας κόρης τους, που έχτισε η Αγάπη του Θεού για όλους εμάς τους Ανθοκηπιώτες και τους προσκυνητές στην χάρη τους, για να συρρέουν οι πιστοί  Του στην από κοινού προσευχή και να είναι αποκούμπι για όλους μας και η επικοινωνία με τον Θεό και τους συνανθρώπους μας μέσω του κοινού Αγίου Ποτηρίου, για να είναι ασπίδα κατά του διαβόλου που μας περιτριγυρίζει διαρκώς, ενώ τα Μυστήρια της Εκκλησίας να είναι τα όπλα μας για την μάχη με το κακό και ο ιερέας της Ενορίας μας να είναι ο σύμμαχος και ο συμπολεμιστής μας και το πετραχήλι του να είναι η παρηγοριά μας.

       Αλλά, όπως είπα και πριν, αυτό γίνεται μόνο στην εκκλησιά της γειτονιάς μας, δεν μπορεί να γίνει από το σπίτι μας, ή με χαιρετίσματα, ή μέσω αντιπροσώπου, ούτε τηλεφωνικά μπορεί να γίνει, πόσο δε μάλλον με τον άλλον μοντέρνο τρόπο, διαδικτυακά μέσω internet, όπου θα στείλουμε με email τα ονόματα μας στον ιερέα να τα μνημονεύσει, που έχει και αυτό την αξία του φυσικά, αλλά όχι την ώρα που εμείς θα πίνουμε τον πρωϊνό καφέ μας ή θα γυρίζουμε πλευρό στο μαλακό κρεβάτι μας. Ας μην γελιόμαστε αγαπητοί μας αναγνώστες και φίλοι της ιστοσελίδας του Ναού μας, η σωτηρία της ψυχής, "που είναι πολύ μεγάλο πράγμα", θα επέλθει μόνο μέσα στην εκκλησία μας την Κυριακή το πρωΐ, όπου θα πάμε φορώντας τα καλά μας ρούχα, βγάζοντας από μέσα μας ότι καλύτερο για τον συνάνθρωπο μας και όχι με το να κοιμόμαστε σπίτι μας και να μας ενοχλούν οι καμπάνες του ναού που μας φωνάζουν να έρθουμε να προσευχηθούμε από κοινού, ή με το να ξεχυθούμε στην αγορά της Θεσσαλονίκης και στα καταστήματα που όλο και περισσότερες Κυριακές προσθέτουν στα ωράρια λειτουργίας τους οι κυβερνώντες αυτόν τον άμοιρο τόπο, για να δείξουμε επιτέλους στον Θεό ποιοι πραγματικά είμαστε και πόσο διεστραμμένοι καταντήσαμε από την καταναλωτική μανία μας.   

          Όπως μετά την θεραπεία οποιασδήποτε αρρώστιας του σώματος αν δεν φυλαχτούμε θα έχουμε υποτροπή, που είναι περισσότερο επικίνδυνη από την πρώτη προσβολή, κατά τον ίδιο τρόπο, μετά την θεραπεία της ψυχής μας από οποιοδήποτε αμάρτημα, χρειάζεται πολλή προσοχή, γιατί και στην ψυχή μας η υποτροπή είναι και επικίνδυνη, αλλά είναι και καταστροφική. Μετά την θεραπεία της ψυχής μας με το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως, χρειάζεται άγρυπνη προσοχή για να μην ξανακυλήσουμε στα ίδια, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να γίνουμε χειρότεροι. Τονωτική τροφή της ψυχής σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι η στοργική αγκαλιά του ζωοδότη Χριστού μας, είναι ο χτύπος της καμπάνας στην γειτονιά μας, είναι ο λόγος του Θεού που ακούγεται από τον ιερέα κατά την Θεία Λειτουργία και η Θεία Κοινωνία, η Θεία Ευχαριστία, η Θεία Μετάληψη με το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας, είναι αδελφοί μου όλα τα Μυστήρια της Ορθοδοξίας μας, είναι η ζεστή και όμορφη εκκλησιά μας, του Ιωακείμ και της Άννας, που σας περιμένει καθημερινά με αγάπη...

Χριστός Ανέστη!!!

Αρχιμανδρίτης  Χρυσόστομος Τελίδης

*με ένα κλικ στο "Διάβαστε περισσότερα" θα δείτε το Ευαγγέλιο της Κυριακής του Παραλύτου σε πρωτότυπο κείμενο και στην ερμηνευτική απόδοση του καθηγητού Παναγιώτου Τρεμπέλα...

Το Ευαγγέλιο 

της Κυριακής του Παραλύτου  

(Ιωάν. ε΄1-15)

Το Πρωτότυπο κείμενο:

π

 Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ ἀνέβη ὁ  Ἰησοῦς εἰς  Ἱεροσόλυμα.  ἔστι δὲ ἐν τοῖς  Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ προβατικῇ κολυμβήθρᾳ, ἡ ἐπιλεγομένη ἑβραϊστὶ Βηθεσδά, πέντε στοὰς ἔχουσα. ἐν ταύταις κατέκειτο πλῆθος πολὺ τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ξηρῶν, ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν. ἄγγελος γὰρ κατὰ καιρὸν κατέβαινεν ἐν τῇ κολυμβήθρᾳ, καὶ ἐταράσσετο τὸ ὕδωρ· ὁ οὖν πρῶτος ἐμβὰς μετὰ τὴν ταραχὴν τοῦ ὕδατος ὑγιὴς ἐγίνετο ᾧ δήποτε κατείχετο νοσήματι. ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ. τοῦτον ἰδὼν ὁ  Ἰησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει, λέγει αὐτῷ· θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ ἀσθενῶν· Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν· ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγώ, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει. λέγει αὐτῷ ὁ  Ἰησοῦς· ἔγειρε, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει. καὶ εὐθέως ἐγένετο ὑγιὴς ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἦρε τὸν κράβαττον αὐτοῦ καὶ περιεπάτει. ἦν δὲ σάββατον ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ. ἔλεγον οὖν οἱ  Ἰουδαῖοι τῷ τεθεραπευμένῳ· σάββατόν ἐστιν· οὐκ ἔξεστί σοι ἆραι τὸν κράβαττον. 

ἀπεκρίθη αὐτοῖς· ὁ ποιήσας με ὑγιῆ, ἐκεῖνός μοι εἶπεν· ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει. ἠρώτησαν οὖν αὐτόν· τίς ἐστιν ὁ ἄνθρωπος ὁ εἰπών σοι, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει; ὁ δὲ ἰαθεὶς οὐκ ᾔδει τίς ἐστιν· ὁ γὰρ  Ἰησοῦς ἐξένευσεν ὄχλου ὄντος ἐν τῷ τόπῳ. μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὁ  Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἴδε ὑγιὴς γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοί τι γένηται. ἀπῆλθεν ὁ ἄνθρωπος καὶ ἀνήγγειλε τοῖς  Ἰουδαίοις ὅτι  Ἰησοῦς ἐστιν ὁ ποιήσας αὐτὸν ὑγιῆ.

Η ερμηνευτική απόδοσις υπό Παναγιώτου Τρεμπέλα:

Μετά ταύτα ήτο η εορτή των Ιουδαίων, πιθανότατα η εορτή των Πουρίμ, πού συνέπιπτεν ένα περίπου μήνα προ του Πάσχα. και κατά την εορτήν αυτήν, ανέβη ο Ιησούς εις τα Ιεροσόλυμα.

Υπάρχει δε εις τα Ιεροσόλυμα πλησίον της προβατικής πύλης του τείχους της πόλεως, κάποια λίμνη, εις την οποίαν εκολυμβούσαν, και η οποία ειχεν ως πρόσθετον όνομα εις την Εβραϊκήν γλώσσαν Βηθεσδά. Είχε δε τριγύρω της η κολυμβήθρα αυτή πέντε θολωτά υπόστεγα.
εις αυτά τα θολωτά υπόστεγα ευρίσκοντο ξαπλωμένοι πλήθος πολύ αρρώστων, τυφλών, κουτσών, ανθρώπων με κάποιο μέλος πιασμένον και αναίσθητον ή ατροφικόν, και όλοι αυτοί επερίμεναν να κινηθή το νερό της κολυμβήθρας.

Επερίμεναν δε την κίνησιν του νερού, διότι άγγελος κατέβαινεν από καιρού εις καιρόν εις την κολυμβήθραν και ετάρασσε το νερό. 
Εκείνος λοιπόν, πού θα έμβαινε πρώτος εις αυτήν μετά την ταραχήν του νερού, εγίνετο υγιής, από οποιονδήποτε νόσημα και αν κατείχετο.
Υπήρχε δε εκεί μεταξύ του πλήθους των ασθενών και κάποιος άνθρωπος, πού ήτο άρρωστος επί τριάκοντα και οκτώ χρόνια.
Αυτόν τον ασθενή όταν τον είδε ο Ιησούς να είναι ξαπλωμένος κάτω, και με το θείον του βλέμμα διέκρινεν, ότι από πολύν καιρόν είχε την ασθένειάν του, είπε προς αυτόν. Θέλεις να γίνης υγιής; Δια της ερωτήσεως δε ταύτης ο Κύριος έδιδεν αφορμήν εις τον παραλυτικόν να ζητήση την βοήθειάν του.

Πράγματι δε ο ασθενής απεκρίθη εις αυτόν. Κύριε, δεν έχω άνθρωπον να με ρίψη εις την κολυμβήθραν, αμέσως όταν ταραχθή το νερό. Ενώ δε προσπαθώ να έλθω εγώ, προλαμβάνει άλλος και καταβαίνει αυτός προτήτερα από εμέ.

Λέγει εις αυτόν ο Ιησούς. Σήκω επάνω, πάρε το κρεββάτι σου εις τον ώμον σου και περιπάτει.
και αμέσως έγινεν υγιής ο άνθρωπος, και επήρε το κρεββάτι του και επεριπάτει ελεύθερα. Ήτο όμως Σάββατον κατ’ εκείνην την ημέραν.
Ως εκ τούτου λοιπόν έλεγαν οι πρόκριτοι Ιουδαίοι εις τον ιατρευμένον. 

Σήμερον είναι Σάββατον. Δεν σου επιτρέπεται να σηκώσης και να μεταφέρης το κρεββάτι.

Απεκρίθη εις αυτούς. Εκείνος, που με έκαμεν υγιή, δια θαύματος και θείας δυνάμεως, αυτός μου είπε. Πάρε το κρεββάτι σου και περιπάτει.
Κατόπιν λοιπόν της απαντήσεως αυτής, τον ηρώτησαν εκείνοι, Ποίος είναι ο άνθρωπος αυτός, ο οποίος σου είπε. Πάρε το κρεββάτι σου και περιπάτει;

ο θεραπευθείς όμως παράλυτος δεν ήξευρε, ποίος είναι διότι ο Ιησούς απεμακρύνθη και εξηφανίσθη. Ήτο δε εύκολον να εξαφανισθή, διότι υπήρχε πολύς λαός εις τον τόπον, πού έγινε το θαύμα.
Ύστερα από κάμποσον καιρόν ηδρεν αυτόν ο Ιησούς εις το Ιερόν, και του είπεν. Ιδού τώρα έχεις γίνει υγιής. Πρόσεξε λοιπόν να μην αμαρτάνης πλέον, δια να μη σου συμβή τίποτε χειρότερον από την ασθένειάν πού είχες, και η οποία σου συνέβη εξ αμαρτιών σου. Πρόσεξε μήπως και εις συμφοράν του σώματος χειροτέραν εμπέσης, συγχρόνως δε και την ψυχήν σου μετά του σώματος χάσης.
Έφυγε τότε ο άνθρωπος από το ιερόν, και αφού συνήντησε τους Ιουδαίους, ανήγγειλεν εις αυτούς, ότι αυτός, πού με έκαμεν υγιή, είναι ο Ιησούς.