ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ "ΒΑΡΒΑΡΑΣ", Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ & Η ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΗΣ.

 

Είδησις: 

Στην Ενορία μας, των Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης, των Ανθοκήπων της Νέας Ευκαρπίας, είχαμε σκοπό και φέτος, στα πλαίσια των συναντήσεων του Κύκλου Μελέτης Αγίας Γραφής με τις νεαρότερες κυρίες μας, τις μητέρες και τις γυναίκες της γειτονιάς μας, με την κυκλάρχισσα τους, την κα. Χαρούλα Τενεκεντζή, αλλά και με την συμμετοχή και την συνεργασία του παλαιοτέρου Κύκλου μας με τις μεγαλύτερες κυρίες μας, και με την παρουσία της δικής τους κυκλάρχισσας, της κας Ευθαρσίας Αλατζίδου, 

την Δευτέρα 27 και την Τρίτη 28 Νοεμβρίου 2023 το απόγευμα στις 4.00 μ.μ. παραμονές του Αγίου Ανδρέα, να παρουσιάσουμε το όμορφο αυτό έθιμο παρασκευής της "βαρβάρας", ενός γλυκίσματος που βρίσκουμε σε πολλά μέρη της Ελλάδος, όπως την Βόρεια Ελλάδα, και ειδικά στην Θράκη, αλλά και στον Πόντο και στην Μικρά Ασία, που παραδοσιακά γίνεται την παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας, θυμίζοντας σε όλους μας την ιστορία της σωτηρίας από αυτήν των χριστιανών από τον πατέρα της, που ήθελε να τους δολοφονήσει δηλητηριάζοντας τους. 

Μάλιστα είχαμε προγραμματίσει να φτιάξουμε επί τόπου την δική μας "βαρβάρα" στην συνάντηση μας αυτή στο Αρχονταρίκι και στην κουζίνα της φιλόξενης κατακόμβης της καινούργιας εκκλησιάς μας, όπως κάναμε άλλες χρονιές με συνταγή και παρασκευή, για χειροποίητα κόλλυβα, για πρόσφορο-ζυμωτή λειτουργιά, για φανουρόπιτα και άλλα, τιμώντας έτσι και φέτος την Αγία Βαρβάρα, που εορτάζουμε σήμερα, την Δευτέρα 4η Δεκεμβρίου 2023, αλλά και μαθαίνοντας για τον βίο και τον μαρτυρικό θάνατο της, όμως δεν κατέστη και φέτος δυνατόν λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος, αναβάλλοντας και αυτήν την δραστηριότητα μας για του χρόνου... Πόσα του χρόνου πια θα ζήσουμε!!!

Έτσι δεν μας έμεινε παρά μόνο ο ηλεκτρονικός τρόπος για να σας δείξουμε...μέσα από την ιστοσελίδα μας πια, και να σας μεταφέρουμε, έστω και διαδικτυακά αυτό το μάθημα των δυο  κατηχητικών Κύκλων μας, που ακόμα δεν βρήκαν την περπατησιά τους...όχι όσο τα παλαιότερα χρόνια δυστυχώς, ανακυκλώνοντας τα..."επικείμενα" νοσήματα της covid-19 στην ζωή μας, ή χρησιμοποιώντας τα ώς άλλοθι, ενώ νέα προβλήματα...πολιτικοοικονομικά αυτήν φορά, με δυο πολέμους μάλιστα στο ευεργετικό μας, να έχουν φέρει τον κόσμο ανάποδα, προκαλώντας σύγχυση, κάνοντας αφόρητη ξανά την βιοτή  μας και τις δραστηριότητες της Ενορίας μας, πάντα σε αγώνα για αναθέρμανση και πάλι των παλαιών καλών συνηθειών μας.

* Το σχόλιο μας αυτό συνεχίζεται στο τέλος του άρθρου μας...

         Η συνταγή της "βαρβάρας" Νο 1

Υλικά

Μισό κιλό σιτάρι, 2.5 λίτρα ζεστό νερό, 1 κούπα ζάχαρη, 4 κουταλιές αλεύρι καβουρντισμένο ή νισεστέ, 200 γρ σταφίδες ξανθές, 300 γρ σουσάμι, 300 γρ καρύδια, 300 γρ αμύγδαλα λευκά

Παρασκευή

Πλένετε το σιτάρι και το βάζετε από βραδύς σε ζεστό νερό να φουσκώσει. Την επόμενη το βράζετε με το ίδιο νερό μέχρι να σκάσει το σιτάρι και να χυλώσει το ζουμί. Το στραγγίζετε και μετράτε τον χυλό. Πρέπει να είναι 7 κούπες. Ρίχνετε και 1 κούπα βρασμένο σιτάρι και το αφήνετε να πάρει μια βράση. Καβουρντίζετε το αλεύρι στο τηγάνι και αφού κρυώσει το διαλύετε σε λίγο νερό και το ρίχνετε στο χυλό. Προσθέτετε την ζάχαρη, σπάτε στο γουδί το σουσάμι, χοντροκόβετε τα καρύδια και τα αμύγδαλα και τα ρίχνετε στο χυλό και ανακατεύετε να πάρουν μια βράση. Ο χυλός να μην είναι ούτε πολύ πηχτός, ούτε πολύ αραιός. Σερβίρετε σε μπολάκια και πασπαλίζετε με σουσάμι, καρύδια και κανέλα.

                  Η συνταγή της "βαρβάρας" Νο 2 

                  (από τον Άκη Πετρτζίκη, στο πρωϊνό του Μega)

Υλικά
1/2 κιλό σιτάρι αποφλοιωμένο
350 γρ. ζάχαρη κρυσταλλική
2 ξύλα κανέλας
1 χούφτα σταφίδες ξανθές μουλιασμένες σε λίγη μαυροδάφνη (50 ml)
1 χούφτα βερύκοκα ψιλοκομμένα
1 χούφτα δαμάσκηνα ψιλοκομμένα
1 χούφτα σύκα ψιλοκομμένα
50 γρ. σουσάμι καβουρδισμένο
3 κ.σ. αλεύρι καβουρδισμένο (ή corn flour)
Για πασπάλισμα το μισό καβουρδισμένο σουσάμι, κανέλα και χοντροκομμένο καρύδι.
Εκτέλεση

Πλένω πάρα πολύ καλά το σιτάρι πολλές φορές για να μην έχει καθόλου σκουπίδια ή ότι άλλο.
Το μουλιάζω από την προηγούμενη μέρα το πρωί για πάνω από 8 ώρες (εγώ το άφησα μία μέρα ολόκληρη).
Το στραγγίζω και το βράζω με 3 λίτρα νερό για 30 λεπτά.
Καβουρδίζω το σουσάμι και το αφήνω στην άκρη.
Μουλιάζω τις σταφίδες στη μαυροδάφνη. Ρίχνω στο σιτάρι τις σταφίδες, τη ζάχαρη, τα φρούτα και το μισό σουσάμι. Τα αφήνω να πάρουν βράση σε μέτρια θερμοκρασία για κανένα 10 λεπτο.
Καβουρδίζω το αλεύρι και αφού το διαλύσω σε λίγο νερό καλά, το ρίχνω στην κατσαρόλα για να δέσει η βαρβάρα.
Μοιράζω σε μπωλάκια και αφού κρυώσει λίγο, πασπαλίζω με χονδροκοπανισμένο καρύδι, το υπόλοιπο σουσάμι και κανέλα.

Το σιτάρι το έβρασα πάνω από 30 λεπτά για να μην είναι al dente, δεν μου άρεσε όπως το είδα. Υπολογίστε περίπου 45 λεπτάκια και αν χρειαστεί προσθέστε λίγο νεράκι, με προσοχή όμως.

Μαυροδάφνη του έβαλα λίγη παραπάνω μέσα στις σταφιδούλες και ζάχαρη η συνταγή είχε 250 γρ. αλλά ο Ακης είπε ότι δεν ήταν πολύ γλυκό έτσι, για αυτό πρόσθεσα άλλα 100 γραμμάρια. Μια χαρά έγινε και μας άρεσε. Καλή μας απόλαυση και χρόνια πολλά σε όλες τις Βαρβάρες! 

                                                  Μικρά μυστικά 

         για μια καλή "βαρβάρα" ή "ασουρέ"  

      (Οι πληροφορίες αυτές είναι από την Καθημερινή και την κα Βουτσινά)    

-Προσθέστε τη ζάχαρη τμηματικά για να μην σας παραπέσει, τίποτα δεν είναι χειρότερο από έναν λιγωτικό, πάνγλυκο ασουρέ.

-Αν θέλετε να βάλετε την κρέμα σας στο ψυγείο καλύψτε κάθε μπολ με μεμβράνη για να μη στεγνώσει η επιφάνεια και κάμει ρωγμές.

-Μην βάζετε τα καρύδια στο βράσιμο γιατί βγάζουν το λάδι τους και δίνουν έναν ελαφρά ταγγισμένο τόνο στην τελική γεύση. Προσθέστε τα από πάνω μαζί με το σουσάμι και την κανέλα.

-Πασπαλίζετε στην επιφάνεια του ασουρέ το σουσάμι και λίγο πριν σερβίρετε γιατί αν μείνουν απορροφούν υγρασία από την κρέμα και μαλακώνουν.

-Τέλος μην κάνετε την κρέμα πάρα πολύ πηχτή και σφίξει υπερβολικά κρυώνοντας.

-Η διαδικασία παρασκευής της "βαρβάρας" αρχίζει από την προηγούμενη μέρα το πρωί, γιατί πρέπει να μουλιάσει το σιτάρι για να φτιάξουμε το γλυκάκι. 

-Μοιράζουμε την "βαρβάρα" κατά παράδοση σε τουλάχιστον 3 σπίτια όταν   την φτιάξουμε.

                          Η ιστορία του γλυκίσματος. 

-Οι αρχαίοι Έλληνες πρόγονοι μας,  είχαν αυτό το γλύκισμα, ή ανάλογα και ανάλογης σημασίας παρασκευάσματα, τα οποία ονόμαζαν "πανσπερμίες" ή  "πανκαρπίες". Είναι προφανές ότι το σιτάρι είναι προσφορά στους θεούς και το ζουμί του είναι και ιερό και θρεπτικό οπότε αξιοποιείται με διάφορους τρόπους. Γίνεται περισσότερο ή λιγότερο επίσημο, ανάλογα με την ποικιλία των υπολοίπων υλικών που κατά περίπτωση προστίθενται και τα οποία είναι ανάλογα με τα τοπικά προϊόντα. Εξευμενιστική προσφορά στη γη που δέχθηκε τον σπόρο του σίτου.

-Εμείς οι χριστιανοί το γλύκισμα αυτό το ονομάζουμε "βαρβάρα" και οι γυναίκες μας το φτιάχνουν προς τιμήν της Αγίας Βαρβάρας την παραμονή, ενώ το προσφέρουν σε φίλους, γνωστούς και συγγενείς, ανήμερα της εορτής της, αφού όμως πρώτα το πάνε στην εκκλησία της γειτονιάς τους και ευλογηθεί από τον ιερέα κατά την Θεία Λειτουργία της εορτής.

-Οι μουσουλμάνοι πάλι το ονομάζουν "ασουρέ", ένα γλύκισμα το οποίο είναι μια λεπτή κρέμα με βάση το ζουμί του σιταριού. Αυτό είναι το βασικό υλικό και υπάρχει μεγάλη γκάμα παραλλαγών που σχετίζεται με τα υπόλοιπα υλικά που χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση στην παρασκευή του ασουρέ. Για την ονομασία του από τους μουσουλμάνους, μια άποψη λέει ότι προέρχεται από την αραβική λέξη άσαρα που σημαίνει δέκα, επειδή οι μουσουλμάνοι την φτιάχνουν την δέκατη ημέρα του μήνα Μουχαρέμ. Άλλη άποψη είναι ότι σημαίνει την άσουρα, μια θρησκευτική γιορτή των Σιιτών μουσουλμάνων. Υπάρχουν ωστόσο και άλλες ερμηνείες. 

-Και οι Εβραίοι όμως φτιάχνουν παρόμοιο γλύκισμα, σε ανάμνηση της σωτηρίας του Νώε από τον κατακλυσμό...ψάξε βρες γιατί!!!

               Οι παραλλαγές της "βαρβάρας" στην χώρα μας.

* Στην Θράκη πρωτοσυναντούμε το έθιμο αυτό της "βαρβάρας" και οι παραλλαγές του από σπιτικό σε σπιτικό διαφέρουν ανάλογα με τις ικανότητες και την φαντασία της νοικοκυράς. Το κοινό σημείο αναφοράς όμως είναι η Αγία Βαρβάρα, στην οποία με αυτόν τον τρόπο δείχνουν οι Θρακιώτες την αγάπη τους.

 * Στη Λευκάδα το κάνουν σιταροκουρκούτι, προσθέτοντας λάδι και αλεύρι. Το σερβίρουν ζεστό σε βαθιά πιάτα και ο καθένας προσθέτει ζάχαρη ή μέλι κατά το γούστο του.

* Στο Λεωνίδιο της Kυνουρίας αφήνουν μέσα στο ζουμί και λίγους κόκκους από το σιτάρι, προσθέτουν ζάχαρη και πήζουν το φαγητό με αλεύρι. Τρώγεται κρύο με κανέλα.

*  Στα Τσακώνικα στην ορεινή Αρκαδία, φτιάχνουν με παρόμοιο τρόπο το γλύκισμα αυτό και μάλιστα το ονομάζουν "κοκκόσουμα" (κόκκος=σιτάρι, σούμα =φαγητό) δηλαδή σιταροφάι.

* Στο Λεβίδι, στην Αρκαδία επίσης, ρίχνουν στο ζουμί του σιταριού μέσα στο κρασί τους και το πίνουν.

* Στη Δυτική Μακεδονία προσθέτουν στο ζουμί ξερά βερίκοκα, σταφίδες, λιαστά μήλα, καρύδια, ρόδι, λίγη ζάχαρη και το πήζουν με ψημένο αλεύρι. Το σερβίρουν πασπαλισμένο με σουσάμι και κανέλα και το λένε κολλυβόζουμο. Όταν θέλουν να κάνουν το κολλυβόζουμο πιο εκλεπτυσμένο, αφού βράσουν τα φρούτα και οι σταφίδες, το γλυκαίνουν ανάλαφρα και το πήζουν με νισεστέ (άμυλο σίτου) ή κορν φλάουρ.

 * Ο Πόντος και η Μικρά Ασία, επίσης πρωτοστατούν στις παραδόσεις τους με το έθιμο της "βαρβάρας", όταν γιορτάζει η προστάτιδα του πυροβολικού, η Αγία Βαρβάρα.

            Η Καθιέρωση του εθίμου στους χριστιανούς.

      Στις 4 Δεκεμβρίου, η Ανατολική, Ορθόδοξος Εκκλησία μας γιορτάζει και πανηγυρίζει την χάρη της Αγίας Βαρβάρας. Η Αγία Βαρβάρα είναι προστάτιδα του πυροβολικού, αλλά κατά παράδοση, και των παιδιών, τα οποία τα φυλάει από τις κακές παιδικές αρρώστιες, όπως είναι η ευλογιά και άλλες. Για να την "γλυκάνουν" λοιπόν, σε πολλά μέρη του τόπου μας, την ημέρα της γιορτής της, προσέφεραν μελόπιτες ή το κολυβόζουμο αυτό με τις παραλλαγές του από τόπο σε τόπο.                    

       Η παρασκευή της "Βαρβάρας" καθιερώθηκε από το εξής περιστατικό: Ο σατανικός νους του Διόσκουρου, γνωστός διώκτης των χριστιανών στην εποχή του, είχε συλλάβει ένα αποτρόπαιο σχέδιο για την εξόντωση των χριστιανών της περιοχής του. Κάλεσε όλους τους αρτοποιούς της περιοχής του και τους έδωσε εντολή να βάλουν δηλητήριο στο ψωμί που θα παρασκεύαζαν και οι πωλητές τροφίμων στα τρόφιμα που θα πωλούσαν. Το μυστικό αυτό το έμαθε η κόρη του η Βαρβάρα, και ειδοποίησε τους χριστιανούς να μην αγοράσουν ψωμί και τρόφιμα, και να πορευτούν με τα υπολείμματα που είχαν στα σπίτια τους. Έτσι κάθε χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ότι πρόχειρο της βρέθηκε στο σπίτι. Επειδή όμως τα τρόφιμα που τους είχαν απομείνει ήταν πολύ λίγα και κάθε είδος από μόνο του δεν έφτανε για μια σωστή μαγειριά, έβαλαν στην κατσαρόλα λίγο από όλα. Δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ότι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Έτσι χάρη στη Αγία Βαρβάρα σώθηκαν και από τότε σε ανάμνηση αυτού του περιστατικού καθιερώθηκε στην γιορτή της να μαγειρεύουν το παρασκεύασμα αυτό που είναι γλυκό και φαγητό μαζί.

     Εν συντομία ο βίος της Αγίας Βαρβάρας.

       Η Αγία Βαρβάρα, ήταν θυγατέρα του φανατικού εθνικού Διόσκουρου, που το μίσος του για τους χριστιανούς ήταν πολύ μεγάλο και τον οδηγούσε σε πράξεις εγκληματικές. Αντίθετα, η Βαρβάρα ήταν κρυφή Χριστιανή και όταν χρειάστηκε δεν δίστασε να φανερώσει το μυστικό της στον πατέρα της, αψηφώντας την οργή του. 

       Φυσικά ο σκληρός και άπονος Διόσκουρους, τυφλωμένος από τον φανατισμό του και μη μπορώντας να την συγχωρέσει, την παρέδωσε στον έπαρχο για να την τιμωρήσει. Ο έπαρχος θαμπωμένος από την ομορφιά της αλλά και τον θαυμάσιο χαρακτήρα της νέας, θέλησε να την σώσει. Προσπάθησε να την κάνει να αλλάξει ιδέες, αλλά μάταια. Την βασάνισε αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τότε την έστειλε πίσω στον πατέρα της. 

        Αυτός τυφλωμένος από το μίσος του για τους χριστιανούς, δεν μπόρεσε πια να δει την Βαρβάρα σαν κόρη του. Κατά την κρίση του, αφού ήταν χριστιανή, ήταν άσπονδος εχθρός και έπρεπε να εξοντωθεί. Έτσι αποφάσισε να αποκεφαλίσει με τα ίδια του τα χέρια την Βαρβάρα. Κατά την παράδοση, ενώ το ξίφος του πατέρα της έκοβε το κεφάλι της, η Θεία Δίκη, με μορφή κεραυνού έκαψε τον άσπλαχνο πατέρα.

       Αυτόν τον τιμωρό κεραυνό, συμβολίζουν τα πυρά του πυροβολικού μας, κι έχουν ως προστάτιδα την Αγία Βαρβάρα. Επίσης η Αγία Βαρβάρα θεωρείτε και ως προστάτιδα των παιδιών που τα φυλάει από τις κακές παιδικές αρρώστιες, όπως την ευλογιά και άλλες. 

*...η συνέχεια του σχολίου μας από την αρχή του άρθρου μας...

Αυτά λοιπόν μπορέσαμε να συλλέξουμε για το έθιμο της "βαρβάρας", για την ιστορία της και τις παραδόσεις μας, ημών των χριστιανών αλλά και των  αλλοθρήσκων αδελφών μας, τα οποία και σας τα παραθέτουμε στο άρθρο μας αυτό που δημοσιεύετε σήμερα, παραμονές της εορτής της Αγίας Βαρβάρας στην ιστοσελίδα της Ενορίας μας, και που έρχεται ως "αντίδωρο" και ως εναλλακτική λύση, αντί του μαθήματος της συνάντησης του Κύκλου Μελέτης Αγίας Γραφής που σχεδιάζαμε, όπως είπαμε παραπάνω, για την Δευτέρα της 27ης & της Τρίτης 28ης Νοεμβρίου 2022, και που δεν κάναμε ποτέ, λόγω της έλλειψης ενδιαφέροντος από τις κυρίες μας, εξαιτίας όλων αυτών που είπαμε...μην τα ξαναλέμε!!! καταστάσεις που μας έχουν κάνει να χάσουμε κάθε ενδιαφέρον. Νομίζουμε πως το άρθρο μας αυτό τα έχει όλα, και μαζί με το άλλο άρθρο μας που αναρτήσαμε λίγο πριν, αφιερωμένο στην μνήμη της Αγίας  Βαρβάρας (κάντε κλικ εδώ και δείτε το...) μπορέσαμε να καλύψουμε το κενό, όσο αυτό μπορεί να γίνει με τις παρούσες συνθήκες!!!

Ας ευχηθούμε του χρόνου τέτοια μέρα... 

...όλα να είναι καλύτερα !!!