"ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ" (ΔΕΥΤΕΡΑ 25/12/2023) "Η ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ & ΘΕΟΥ & ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ" (...κατά Ματθαίον β' 1 – 12).

 

"...καί ελθόντες εις τήν οικίαν είδον τό παιδίον μετά Μαρίας τής μητρός αυτού, καί πεσόντες προσεκύνησαν αυτώ, καί ανοίξαντες τούς θησαυρούς αυτών προσήνεγκαν αυτώ δώρα, χρυσόν καί λίβανον καί σμύρναν"
Αυτή η ημέρα του χρόνου, της 25ης  Δεκεμβρίου 2023, Δευτέρα φέτος, δεν θυμίζει σε τίποτε τις υπόλοιπες ημέρες του χρόνου, όσο γιορτινές και αν είναι, κατά την οποία και εορτάζουμε πανηγυρικά στο Συναξάρι της Εκκλησίας μας την Γέννηση του Θεανθρώπου, έτσι τα πάντα παραμερίζονται, ένεκα της ημέρας..."καταλιμπάνονται" κατά το εκκλησιαστικότερον!!! όλα τα "γράμματα" της ημέρας, οι ύμνοι, τα απολυτίκια, τα αναγνώσματα...όλα έχουν να κάνουν πια με το κοσμοϊστορικό γεγονός που μοίρασε την ιστορία του κόσμου στην μέση, σταμάτησε τον χρόνο και τον έκανε να μετρά από την αρχή σε προ και μετά Χριστόν εποχή, νίκησε τον θάνατο και αντάμωσε τον ουρανό με την γη, έφερε πιο κοντά τον παράδεισο στην κόλαση και έσωσε εν τέλει τον κόσμον όλον με την Γέννηση του Θεανθρώπου Χριστού, ανοίγοντας νέο κεφάλαιο στην εκκλησιαστική ιστορία...και όχι μόνο !!! συμπληρώνοντας αγαπητικά την Παλαιά Διαθήκη και δημιουργώντας πια την νέα, την Καινή Διαθήκη !!!
Την ημέρα αυτή, αλλά και περίπου έναν μήνα πριν, αλλά και έναν μήνα μετά..."Το Άγιο Δωδεκαήμερο", όπως το ονομάζει η Εκκλησία μας, γιορτάζει όλη η πλάση...και με το δίκιο της!!! αφού όλοι μας περιμένουμε με χαρά και ανυπομονησία την Γέννηση του Κυρίου. Μήπως όμως γιορτάζουμε και υπέρμετρα πανηγυρίζουμε έχοντας παντελώς παρεξηγήσει οι περισσότεροι των ανθρώπων το πραγματικό νόημα της μεγάλης αυτής εορτής, που έχει γίνει ένα κερδοφόρο επιχειρηματικό σχέδιο στα χέρια κάποιων fans πολυεθνικών εταιρειών με αμφίβολη ηθική και αμφιλεγόμενες δραστηριότητες; Βλέπουμε να στολίζονται οι δρόμοι, να φορτώνονται με χιλιάδες λαμπιόνια τα σπίτια, να φωταγωγούνται χριστουγεννιάτικα δέντρα σε όλες τις πόλεις του κόσμου μέσα σε ένα απίστευτο εορταστικό κλίμα, ακόμα και σε ηπείρους και σε λαούς όπου δεν εορτάζεται καν η Γέννησις του Χριστού...όπως η Ιαπωνία, η Κίνα, η Ασία γενικότερα τι λόγο έχουν για να γιορτάσουν αυτήν την εποχή;;; αλλά η λέξη  "Χριστούγεννα", ή πιο χαρακτηριστικά το Merry Christmas, ή Xmas...που ούτε ξέρουμε πως μας προέκυψαν, να "παίρνουν και να δίνουν", ενώ έχουν γίνει "ψωμοτύρι" πια στο στόμα των ανθρώπων...με το "πνεύμα των Χριστουγέννων" να ξεχειλίζει από τις τσέπες μας και όχι από τις καρδιές μας!!!
Αισθανόμαστε ακόμα και την αλλαγή στην διάθεση μας από αυτό..."το πνεύμα των Χριστουγέννων", ότι και να' ναι αυτό!!! ετοιμάζουμε λουκούλλεια γεύματα με συγγενείς και φίλους, τα μαγαζιά στολίστηκαν και τα ψώνια με τα δώρα έχουν την τιμητική τους, εμφανίζεται και πάλι από το πουθενά...συγνώμη από την Λαπωνία, ο "αϊ βασίλης"...δεν ξέρω γιατί, αλλά έτσι τον λέμε στην Ελλάδα, ενώ ξεχνάμε οι ίδιοι μέσα στην ξενομανία μας, τα δικά μας κάλαντα...την παράδοση μας!!! όπου..."Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία", όχι την Λαπωνία...μην τρελαθούμε κιόλας!!! ένας περίεργος κοκκινοντυμένος, καλοσυνάτος, χοντρός γεράκος που "πουλά"...κυρίως στα παιδιά μας, αλλά με στόχο την τσέπη των γονιών τους, ότι μπορείτε να φανταστείτε, αλλά κυρίως "πουλά" με το πρόθεμα "άγιος", στην ψυχοσύνθεση των παιδιών μας μια λάθος εντύπωση της αγιότητος, ως αϊ Νικόλας, ή Sant Nicolas, ή αϊ βασίλης, ή Santa Clauss, ή Santa...χαϊδευτικά, ή ένα σωρό άλλα παρατσούκλια, που κάνει παρέα με ταράνδους και τον Ρούντολφ το ελαφάκι, ξωτικά και άλλα μαγικά πλάσματα, πετά με το έλκηθρο του, έχει δικό του ταχυδρομείο και μοιράζει την παραμονή των Χριστουγέννων δώρα στα "καλά" παιδιά...ενώ όλα τα άλλα, τα "κακά" παιδιά μας, τα αποφεύγει επιδεικτικά.
Παράλληλα όμως έχει και 2η δουλειά, όπου σ' αυτήν διαφημίζει αλκοολούχα ποτά, αυτοκίνητα, τάμπλετ και κινητά, καπνίζει πούρα και το τσούζει που και που, με συντροφιά ημίγυμνες κοπέλες, ενώ φιγουράρει όπου μπορείτε να φανταστείτε και σε όποια στάση, μεθυσμένος πολλές φορές. Αυτόν τον "άγιο" εμείς τον προτείνουμε ως πρότυπο στα παιδιά μας, ξεχνώντας παντελώς τον πραγματικό Έλληνα Ορθόδοξο Άγιο μας, τον Άγιο Νικόλαο των ναυτικών μας, που εορτάζει την 5η Δεκεμβρίου, ή τον πραγματικό Άγιο Βασίλειο, από την Καισάρεια της Καππαδοκίας της Μικράς Ασίας, που εορτάζουμε την 1η Ιανουαρίου εκάστου έτους. Προσέξτε αγαπητοί γονείς τι πρότυπα πλασάρεται στα παιδιά σας γιατί η νεολαία, ή νεότητα στην πατρίδα μας αγρίεψε στις μέρες μας και φοβάμαι πως έχουμε μεγάλο...αν όχι το μεγαλύτερο!!! μερίδιο ευθύνης για την βίαιη συμπεριφορά της, τα ανεκδιήγητα πράγματα που κάνουν στα σκολειά τους, την γλώσσα που χρησιμοποιούν, την στάση εν γένει απέναντι στην κοινωνία.
Τα "Χριστούγεννα" είναι μια σύνθετη ελληνική λέξη η οποία προέρχεται από την λέξη Γέννηση και το όνομα του Χριστού μας. Όλα όσα γίνονται στις μέρες που διανύουμε λοιπόν οφείλονται σε αυτήν την λέξη, που για τον χριστιανό, και δη τον Ορθόδοξο, παίρνει άλλη διάσταση καθημερινά από τις 15 Νοεμβρίου που ξεκινά η Μικρή Σαρακοστή, ή η Νηστεία των Χριστουγέννων και κάθε μέρα μέχρι την παραμονή των Χριστουγέννων, γιατί είναι μια περίοδος αγώνα και προσευχής, τακτικού εκκλησιασμού, φιλανθρωπίας και συμμετοχής στα Μυστήρια της Εκκλησίας μας, με απώτερο σκοπό την καθαρότητα της ψυχής και του σώματος μας, για την υποδοχή της..."Εορτής των Εορτών" και της..."Πανήγυρης των Πανηγύρεων", των Χριστουγέννων. Θα έπρεπε λοιπόν ξεκάθαρα αυτός πραγματικά να είναι ο λόγος των απίστευτων εορτασμών που διοργανώνουμε κάθε χρόνο τέτοια εποχή..."Η Γέννησις του Χριστού" μας, που αν δεν υπάρξει σαν γεγονός, τότε τι νόημα άραγε θα δίναμε σε όλα αυτά;;;
Ας δούμε όμως, μετά από αυτήν την εισαγωγή, μερικά στοιχεία της Εορτής των Χριστουγέννων, του μεγάλου και ανερμηνεύτου γεγονότος της κατά σάρκας Γεννήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού από την Υπεραγία Θεοτόκο, που τιμά σήμερα, την 25η Δεκεμβρίου, η Εκκλησία μας.
Μετά τον Ευαγγελισμό της Παρθένου Μαρίας από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και ενώ πλησίαζε ο καιρός να τελειώσουν οι εννιά μήνες από την υπερφυσική Σύλληψη του Χριστού στην Παρθενική μήτρα της Παναγίας μας, ο Καίσαρ Αύγουστος διέταξε απογραφή του πληθυσμού του ρωμαϊκού κράτους. Τότε ο Ιωσήφ μαζί με τη Θεοτόκο, ξεκίνησαν για τη Βηθλεέμ, για να απογραφούν εκεί.
Έτσι ξεκίνησαν από την Ναζαρέτ και ύστερα από ένα μεγάλο ταξίδι έφτασαν στην Βηθλεέμ…όπου επειδή είχε συγκεντρωθεί πλήθος κόσμου δεν κατάφεραν να βρουν κατάλυμα, παρά μόνο ένα φτωχικό σπήλαιο.
Εκεί η Θεοτόκος γέννησε τον Κύριο Ιησού Χριστό και σπαργάνωσε σαν βρέφος τον Κτίστη των απάντων. Έπειτα Τον έβαλε επάνω στη φάτνη των άλόγων ζώων, διότι «έμελλε να ελευθέρωση ημάς από την αλογίαν», όπως γράφει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.
Από τότε, όλοι οι πιστοί χριστιανοί με χαρά ψάλλουν τον ύμνο των Αγγέλων εκείνης της νύχτας: «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία» (Ευαγγέλιο Λουκά, Β’ 1-20). Δηλαδή, Δόξα ας είναι στο Θεό, που βρίσκεται στα ύψιστα μέρη του ουρανού και στη γη ολόκληρη, που είναι ταραγμένη από την αμαρτία ας βασιλεύσει η Θεία Ειρήνη, διότι ο Θεός έδειξε την αγάπη Του στους ανθρώπους με την ενανθρώπηση του Υιού Του.
Ο Μεσσίας του κόσμου, ο Σωτήρας, ο Υιός και Λόγος του Θεού, μέσω της Παναγίας, Παρθένου Μαρίας, έρχεται λοιπόν ως άνθρωπος ανάμεσα μας, ή καλύτερα ως Θεάνθρωπος, και μας αποκαλύπτεται σαν...
Χριστός: Ο εκλεκτός, αυτός που έχει το χρίσμα, ο απεσταλμένος από τον Θεό για να σώσει τον κόσμο. Η ελληνική λέξη χρησιμοποιήθηκε στην Καινή Διαθήκη για να αποδώσει την εβραϊκή λέξη Μεσσίας που σημαίνει Σωτήρας.
Ἐμμανουήλ: Στήν προφητεία του ὁ Ἠσαΐας ἀπευθυνόμενος στόν «οἶκον Δαυΐδ», στούς ἀπογόνους τοῦ Δαυΐδ, δηλαδή στόν λαό τοῦ Ἰσραήλ, λέει· «Καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ» (Ἠσ 7,14). Στό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο, ὅπου ὁ ἄγγελος ἐπαναλαμβάνει στόν Ἰωσήφ τά λόγια τοῦ προφήτη, λέει γιά τόν λαό· «καί καλέσουσι τό ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ» (Μθ 1,23). Καί στίς δύο περιπτώσεις ὁ ἰσραηλιτικός λαός εἶναι ἐκεῖνος πού θά δώσει στόν Μεσσία τό ὄνομα Ἐμμανουήλ, πού σημαίνει «ὁ Θεός μεθ' ἡμῶν». Τό ὄνομα Ἐμμανουήλ, λοιπόν, ὡς ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἀναφέρεται στήν ἁγία Γραφή μόνο προφητικά. Ἡ ἔννοιά του ὅμως, τό μεγάλο γεγονός νά ἔρθει ὁ Θεός νά μᾶς ἐπισκεφθεῖ, νά γίνει ἄνθρωπος καί νά μείνει γιά πάντα μαζί μας κι ἐμεῖς μαζί του, τό τονίζει πολλές φορές ὁλόκληρη ἡ Καινή Διαθήκη. Τό ὄνομα Ἐμμανουήλ ἀποτελεῖ ἕνα γλυκόηχο ἀντίλαλο τοῦ ὀνόματος Ἰησοῦς, τόν ἀπόηχο τῆς ἐπιγείου δράσεως τοῦ Κυρίου.
Ιησούς: Κατά τήν ὄγδοη ἡμέρα τῆς ἐπίγειας ζωῆς του ὁ Κύριος δέχθηκε τήν περιτομή καί ὀνομάστηκε Ἰησοῦς, πού σημαίνει «ὁ Γιαχβέ σώζει»
Την 25η Δεκεμβρίου εκάστου έτους εορτάζουν: Βηθλεέμ Γκασπάρ, Γκάσπαρος, Γάσπαρης Εμμανουήλ, Μανώλης, Μανόλης, Μανουήλ, Μάνος, Μανούσος, Μανουσάκης, Μανουσάκι, Εμμανουέλλα, Εμμανουέλα, Μανουέλα, Μανωλία, Μελχιώρ, Μελχιόρ Μπαλταζάρ, Μπαλτασάρ Χρήστος, Χρίστος, Χριστίνα, Χριστιάνα, Κριστιάνα, Χρίστα, Κρίστα, Χρίστη, Κρίστη, Χριστινάκι Χρυσή, Χρύσα, Χρυσαλία, Χρυσαυγή, Χρυσούλα, Σήλια, Κρυσταλλία...ίσως όμως να υπάρχουν και ακόμα περισσότερα ονόματα που εορτάζουν αυτήν την ημέρα !!!
Χρόνια πολλά, καλά & ευλογημένα!!!
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Ἡ γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ, τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως· ἐν αὐτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες, ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο, σὲ προσκυνεῖν, τὸν Ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, καὶ σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν, Κύριε δόξα σοι.
Κοντάκιον
Ἦχος γ’. Αὐτόμελον.
(Ποίημα Ῥωμανοὺ τοῦ Μελῳδοῦ)
Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν ὑπερούσιον τίκτει, καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον, τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει. Ἄγγελοι μετὰ Ποιμένων δοξολογοῦσι· Μάγοι δὲ, μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι· δι᾽ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη, Παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.
Ὁ Οἶκος
Τὴν Ἐδὲμ Βηθλεὲμ ἤνοιξε, δεῦτε ἴδωμεν· τὴν τρυφὴν ἐν κρυφῇ εὕρομεν, δεῦτε λάβωμεν, τὰ τοῦ Παραδείσου ἔνδον τοῦ Σπηλαίου. Ἐκεῖ ἐφάνη ῥίζα ἀπότιστος, βλαστάνουσα ἄφεσιν· ἐκεῖ εὑρέθη φρέαρ ἀνώρυκτον, οὗ πιεῖν Δαυῒδ πρὶν ἐπεθύμησεν· ἐκεῖ Παρθένος τεκοῦσα βρέφος, τὴν δίψαν ἔπαυσεν εὐθύς, τὴν τοῦ Ἀδὰμ καὶ τοῦ Δαυΐδ· διὰ τοῦτο πρὸς τοῦτο ἐπειχθῶμεν, οὗ ἐτέχθη, Παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.
Το Ευαγγέλιο
της Δευτέρας 25ης Δεκεμβρίου 2023
"Η κατά σάρκα Γέννησις του Κυρίου Ιησού Χριστού"
κατά Ματθαίον β' 1 – 12

* Το αρχαίο, πρωτότυπο κείμενο:

1 Τού δέ Ιησού γεννηθέντος εν Βηθλέεμ τής Ιουδαίας εν ημέραις Ηρώδου τού βασιλέως, ιδού μάγοι από ανατολών παρεγένοντο εις Ιεροσόλυμα
2 λέγοντες πού εστιν ο τεχθείς βασιλεύς τών Ιουδαίων; είδομεν γάρ αυτού τόν αστέρα εν τή ανατολή καί ήλθομεν προσκυνήσαι αυτώ.
3 ακούσας δέ Ηρώδης ο βασιλεύς εταράχθη καί πάσα Ιεροσόλυμα μετ αυτού,
4 καί συναγαγών πάντας τούς αρχιερείς καί γραμματείς τού λαού επυνθάνετο παρ αυτών πού ο Χριστός γεννάται.5 οι δέ είπον αυτώ Εν Βηθλέεμ τής Ιουδαίας ούτως γάρ γέγραπται διά τού προφήτου
6 Καί σύ Βηθλέεμ, γή Ιούδα, ουδαμώς ελαχίστη εί εν τοίς ηγεμόσιν Ιούδα εκ σού γάρ εξελεύσεται ηγούμενος, όστις ποιμανεί τόν λαόν μου τόν Ισραήλ.
7 Τότε Ηρώδης λάθρα καλέσας τούς μάγους ηκρίβωσεν παρ αυτών τόν χρόνον τού φαινομένου αστέρος,
8 καί πέμψας αυτούς εις Βηθλέεμ είπε Πορευθέντες εξετάσατε ακριβώς περί τού παιδίου επάν δέ εύρητε απαγγείλατέ μοι, όπως καγώ ελθών προσκυνήσω αυτώ.
9 οι δέ ακούσαντες τού βασιλέως επορεύθησαν καί ιδού ο αστήρ όν είδον εν τή ανατολή προήγεν αυτούς έως ελθών εστάθη επάνω ού ήν τό παιδίον
10 ιδόντες δέ τόν αστέρα εχάρησαν χαράν μεγάλην σφόδρα.
11 καί ελθόντες εις τήν οικίαν είδον τό παιδίον μετά Μαρίας τής μητρός αυτού, καί πεσόντες προσεκύνησαν αυτώ, καί ανοίξαντες τούς θησαυρούς αυτών προσήνεγκαν αυτώ δώρα, χρυσόν καί λίβανον καί σμύρναν
12 καί χρηματισθέντες κατ όναρ μή ανακάμψαι πρός Ηρώδην, δι άλλης οδού ανεχώρησαν εις τήν χώραν αυτών.
* Ερμηνευτική απόδοση Παναγιώτη Ν. Τρεμπέλα:

1 Όταν δέ ο Ιησούς εγεννήθη εις τήν Βηθλεέμ τής Ιουδαίας κατά τάς ημέρας τού βασιλέως Ηρώδου ιδού σοφοί αστρολόγοι από τά μέρη τής ανατολής ήλθαν εις τά Ιεροσόλυμα
2 καί είπαν Πού είναι ο βασιλεύς τών Ιουδαίων, πού τώρα τελευταίως εγεννήθη; Διότι είδαμεν τόν αστέρα του τήν ώραν, πού μέ τήν ανατολήν του έδιδεν είδησιν διά τήν γέννησιν τού νέου βασιλέως καί ήλθαμεν νά τόν προσκυνήσωμεν.
3 Όταν όμως ο βασιλεύς Ηρώδης ήκουσε τόν λόγον αυτόν, πού είπαν οι μάγοι, εταράχθη, επειδή εφοβήθη, μήπως ο νέος βασιλεύς γίνη αντίζηλός του.Συγχρόνως όμως εταράχθησαν μαζί μέ αυτόν καί οι κάτοικοι όλης τής πόλεως τών Ιεροσολύμων, επειδή εφοβήθησαν, μήπως η στενοχωρία τού σκληρού Ηρώδου ξεσπάση εις αυτούς.
4 Καί αφού εμάζευσεν ο Ηρώδης όλους τούς αρχιερείς καί τούς γραμματείς τού λαού, πού εθεωρούντο γνώσται καί διδάσκαλοι τού νόμου, εζήτει νά μάθη από αυτούς, εις ποίον μέρος σύμφωνα μέ τάς προφητείας επρόκειτο νά γεννηθή ο Χριστός, ο Μεσσίας δηλαδή καί βασιλεύς τού Ισραήλ.
5 Αυτοί δέ τού είπαν γεννάται εις τήν Βηθλεέμ τής Ιουδαίας, διότι έτσι έχει γραφή από τόν Θεόν διά μέσου τού προφήτου Μιχαίου
6 Καί σύ, Βηθλεέμ, πού περιλαμβάνεσαι εις τήν χώραν τής φυλής τού Ιούδα, μολονότι φαίνεσαι χωρίον μικρόν, δέν είσαι όμως καθόλου η πλέον ασήμαντος από τάς πρωτευούσας πόλεις, πού ηγεμονεύουν εις τήν χώραν τής φυλής τού Ιούδα.Καί δέν είσαι η πλέον,μικρά, διότι από σέ θά βγή άρχων, ο οποίος θά ποιμάνη τόν λαόν μου τόν Ισραήλ.
7 Τότε ο Ηρώδης, αφού κρυφίως εκάλεσε τούς μάγους, εξηκρίβωσεν από αυτούς τόν χρόνον, αφ ότου εφαίνετο τό άστρον.
8 Καί αφού τούς ωδήγησε νά μεταβούν εις τήν Βηθλεέμ, είπε Πηγαίνετε εκεί καί εξετάσετε μέ πάσαν ακρίβειαν διά τό παιδίον.Όταν δέ εύρετε, φέρετέ μου είδησιν, διά νά έλθω καί εγώ εις Βηθλεέμ νά τό προσκυνήσω.
9 Αυτοί δέ, αφού ήκουσαν τούς λόγους αυτούς τού βασιλέως, έφυγον διά τήν Βηθλεέμ.Καί ιδού άστρον υπερφυσικόν, πού έλαμπε καί τήν ημέραν, όμοιον όμως πρός εκείνο, πού είδαν απ αρχής τής ανατολής του, επήγαινεν εμπρός από αυτούς, έως ότου ήλθε καί εστάθη επάνω από τό σπίτι, πού ήτο τό παιδίον.
10 Όταν δέ είδαν τόν αστέρα οι μάγοι εχάρησαν πολύ μεγάλην χαράν, διότι είχαν πλέον ασφαλή οδηγόν.
11 Καί αφού ήλθαν εις τό σπίτι, είδαν τό παιδίον μέ τήν μητέρα του Μαρίαν, καί αφού έπεσαν κατά γής τό προσεκύνησαν, καί ανοίξαντες τά θησαυροφυλάκιά τους τού προσέφεραν δώρα, χρυσόν καί από τά πολύτιμα αρωματικά τής Αραβίας, λίβανον καί σμύρναν.
12 Καί αφού έλαβαν από τόν Θεόν οδηγίαν εις όνειρόν τους νά μή ξαναγυρίσουν εις τόν Ηρώδην, ανεχώρησαν από άλλον δρόμον εις τήν πατρίδα τους.

TAG