"ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟΝ" & "ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΚΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ"

*Αναδημοσίευσις του περσινού άρθρου του π. Χρυσοστόμου Τελίδη με κάποιες νέες παρεμβάσεις, στην ιστοσελίδα της Ενορίας μας, το οποίο προσπαθεί να ξεκαθαρίσει παρεξηγήσεις και δεισιδαιμονίες της περιόδου του Τριωδίου.  

**********************

Η Ελληνική παράδοσις περασμένη 

από το "φίλτρο" της Ορθοδοξίας.

#Τι γνωρίζουμε για το περίεργο «πάντρεμα» 

του καρναβαλιού με τον Χριστιανισμό;

       Σε συνάρτηση και με τους έντονους ρυθμούς της καθημερινότητάς μας, η σημασία των ημερών που διανύουμε για να φτάσουμε στο Άγιον Πάσχα παραμένει σε όλους εμάς τους χριστιανούς, δυσνόητη και για πολλούς εξ' ημών....ακατανόητη. 

     Πολλοί από εμάς επαναπαυόμαστε στο να γνωρίζουμε την Τσικπνοπέμπτη, την Καθαρά Δευτέρα και την Μεγάλη Εβδομάδα. Πίσω όμως, από αυτή την περίοδο κρύβεται το μυστήριο της Αγίας Γραφής και του Ευαγγελίου.

         Γνωρίζουμε όμως  ποια είναι η σημασία της νηστείας; Γνωρίζουμε ότι το τριώδιο και η αποκριά είναι λέξεις που καθορίζουν-χαρακτηρίζουν την περίοδο που διανύουμε, ως περίοδο εξαγνισμού και προετοιμασίας για την Μεγάλη Τεσσαρακοστή που πλησιάζει;

       Άραγε μπορούμε να ξεχωρίσουμε την αρχαία Ελληνική παράδοση, τα ειδωλολατρικά έθιμα, όπως είναι το κακώς εννοούμενο καρναβάλι και οι μεταμφιέσεις, κατάλοιπο της διονυσιακής λατρείας, από την νέα χριστιανική παράδοση, που στην διάρκεια του χρόνου αναμείχθηκαν για να δημιουργήσουν αυτό το περίεργο «πάντρεμα» των δύο αυτών τεραστίων αντικρουόμενων δυνάμεων, του Ελληνισμού και του Χριστιανισμού;

     Άλλωστε, το καρναβάλι είχε ενταχθεί στη ζωή μας μόνο ως Έλληνες και όχι ως Χριστιανοί. Τώρα από εμάς εξαρτάται να περάσουμε τις γνώσεις που πια έχουμε ως Έλληνες Χριστιανοί από το φίλτρο της αλήθειας του Ορθόδοξου Χριστιανισμού, να διορθώσουμε  τα λάθη του παρελθόντος, χωρίς όμως να ξεχνάμε πως εμείς τα κάναμε και να εμβαθύνουμε στις διδαχές του Χριστού που είναι πάντα σύγχρονες και επίκαιρες.

  Χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής, η οποία ονομάζεται Τριώδιο, από το εκκλησιαστικό λειτουργικό  βιβλίο που χρησιμοποιείται στην λατρεία του Θεού μας αυτήν την εποχή και που μας ετοιμάζει για την εισαγωγή μας στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή, είναι τα εξής:

    *Η Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου, η οποία μας δείχνει την ταπείνωση μέσα από τον τρόπο της προσευχής μας στον Θεό και σηματοδοτεί την αρχή του Τριωδίου, ενώ την εβδομάδα που ακολουθεί έχουμε κατάλυση σε όλα, ακόμα και την Τετάρτη και την Παρασκευή. "Την Τετάρτην και την Παρασκευήν της παρούσης εβδομάδος ή τις και προφωνήσιμος  καλείται, και δια κρέατος ακινδύνως καταλύομεν" όπως χαρακτηριστικά μας λέει ό Θεόδωρος Βαλσαμών, Πατριάρχης Αντιοχείας & νομικός του Εκκλησιαστικού Δικαίου.

      *Η Κυριακή του Ασώτου,  που δηλώνει την μετάνοια και την ανάγκη της επιστροφής μας κοντά Του, και που στην εβδομάδα που ακολουθεί έχουμε την κανονική εβδομαδιαία νηστεία που ισχύει καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους, ενώ η Πέμπτη αυτής της εβδομάδος είναι η λεγόμενη Τσικνοπέμπτη, (οι χριστιανοί κάθε Τσικνοπέμπτη, όπως άλλωστε συνηθιζόταν και σε παλαιότερες εποχές, καταναλώνουν ότι κρεατικό υπάρχει στο σπιτικό τους, για να προετοιμαστούν για την εβδομάδα της Τυρινής, που ακολουθεί) και το Σάββατο είναι το πρώτο

Ψυχοσάββατο, από τα δύο υπάρχοντα, της Απόκρεω και της Πεντηκοστής. (γίνεται από τους πιστούς η μνεία πάντων των κεκοιμημένων αδελφών μας)

      *Η Κυριακή της Απόκρεω. Ως θέμα της έχει τη δικαία και απροσωπόληπτη κρίση του Θεού, την οποία θα πραγματοποιήσει ο Κύριος κατά την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας. Και η κρίση του Θεού προς τους ανθρώπους δεν είναι τίποτα άλλο από την άκρατη 

αγάπη Του. Η εβδομάδα που ακολουθεί είναι της Τυρινής, ή λεγόμενη λευκή εβδομάδα. Δηλαδή, νηστεία κατά την οποία  καταναλώνουμε γαλακτοκομικά, ψάρια και αβγά.

      *Η Κυριακή της Τυρινής, όπου θα θυμηθούμε την εξορία του πρωτόπλαστου Αδάμ από τον παράδεισο εξαιτίας της ανυπακοής του, ένα λάθος που και εμείς διαπράττουμε καθημερινά στην ζωή μας, λάθος που μπορεί και να μας στερήσει τον αιώνιο παράδεισο για πάντα.

#Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, είναι μια προετοιμασία σωματική ή και ψυχική;

       Η προετοιμασία αυτή είναι σε δύο επίπεδα, στο σωματικό και στο ψυχικό. Ο άνθρωπος ως ψυχοσωματική οντότητα, οποιαδήποτε άσκηση του σώματός του κάνει, έχει θετικό αποτέλεσμα και στην ψυχή του. Οποιοσδήποτε εξαγνισμός προέλθει και από την νηστεία, είναι συνέπεια της καθαρότητας η οποία επιτυγχάνεται και από την  προετοιμασία του ανθρώπου, προκειμένου να φτάσει στην Ανάσταση του Κυρίου. 

      Οι χριστιανοί νηστεύουμε καθ’ υπακοήν προς το Ευαγγέλιο και μιμούμενοι τον ίδιο το Χριστό, ο οποίος μετά τη βάπτιση Του έφυγε στην έρημο. Σήμερα στην περιοχή της Παλαιστίνης υποδεικνύεται το Σαραντάριο Όρος, ως ο χώρος στον οποίο ο Χριστός κατέφυγε για 40 ημέρες και επιδόθηκε σε πλήρη νηστεία. Δεν έφαγε, δεν ήπιε και στο τέλος αυτής της νηστείας δέχθηκε τους γνωστούς τρεις πειρασμούς. Αφού νίκησε τους πειρασμούς ξεκίνησε το κήρυγμά Του. Άρα η νηστεία μας έχει ως βάση τη νηστεία του ιδίου του Κυρίου και εμείς, μιμούμενοι τον Κύριο, πριν να κάνουμε οτιδήποτε, έχουμε ανάγκη να νηστέψουμε.

#Ποια η σημασία της Καθαράς Δευτέρας 

και τα λάθη που κάνουμε;

       Η Καθαρά Δευτέρα είναι η 

απαρχή της αυστηρής νηστείας. Τα τελευταία χρόνια, όμως, η πραγματική έννοια της ημέρας αυτής έχει αλλοιωθεί, γιατί οι άνθρωποι στην προσπάθεια τους να τηρήσουν τις παραδόσεις που απορρέουν από αυτήν και να "νηστέψουν", καταφεύγουν σε γαστριμαργικές συνήθειες, καταναλώνοντας ως εδέσματα μεγάλες ποσότητες με οστρακοειδή, θαλασσινά και άλλες λιχουδιές, ψημένα στα κάρβουνα και συνοδευόμενα με άφθονο κρασί. 

   Κατόπιν ακολουθεί ο ξέφρενος χορός, τα τραγούδια και η διασκέδαση με όποιον τρόπο μπορεί ο νους να συλλάβει και με παγανιστικά και αρχαία έθιμα, τα οποία φυσικά και δεν πρέπει να ξεχαστούν μια και είναι μέρος του πολιτισμού μας, όμως να δίνεται σε αυτά η ιστορική  και όχι η λατρευτική σημασία, που δεν τους αρμόζει.

       Επίσης, επ' ουδενί, δεν πρέπει να αφήνουμε όλα αυτά τα έθιμα του τόπου μας, καλυμμένα περιέργως και κακώς εννοουμένως με την θρησκεία μας,  και με την ανοχή πολλές φορές της Εκκλησίας, που όλα τα χρόνια μένει απλός θεατής της φρενίτιδας του κόσμου,

 να συνδυάζονται από άγνοια ή υστεροβουλία, με την καθαρότητα της ημέρας αυτής, με παραδόσεις και έθιμα παντελώς έξω από τον χριστιανισμό. 

     Καθαρά Δευτέρα σημαίνει 
ημέρα πλήρους νηστείας,        ενδοσκόπησης και περισυλλογής, παλαιότερα δε ακόμα και την Καθαρά Τρίτη και την Τετάρτη οι πιστοί δεν έτρωγαν και δεν έπιναν τίποτε. Ήταν για αυτούς τους ανθρώπους, η είσοδος και οι πρώτες ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, πολύ σημαντικές και απόλυτα συνυφασμένες με αυστηρότατη νηστεία και εσωτερική κάθαρση. 

       Γενικότερα η περίοδος της μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι περίοδος αυστηρής νηστείας. 
Από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή οι χριστιανοί, σύμφωνα με την Εκκλησία, δεν πρέπει να καταναλώνουν λάδι και κρασί. Επιτρέπονται όμως, μόνο Σάββατο και Κυριακή καθ’ όλη την περίοδο της Τεσσαρακοστής. Αυτές είναι οι επιταγές των Πατέρων της Εκκλησίας μας και εμείς πράττουμε"κατά το δοκούν", ανάλογα με τις δυνάμεις μας και πάντα με την καθοδήγηση του πνευματικού μας.

#Ποια η σχέση του καρναβαλιού με την 

Εκκλησία του Χριστού.

      Στις μέρες μας 
το καρναβάλι 

(από το λατινική φράση  carnem lenare 

«καταργώ το κρέας») και οι Αποκριές (από την ελληνική λέξη

Απόκρεω «αποχή από το κρέας») δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που πρεσβεύει και βιώνει η Εκκλησία. Είναι παράξενο πώς σήμερα, στον εκκλησιαστικό χώρο, έχουν συνδέσει την έναρξη του Τριωδίου και της νηστείας αργότερα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της πνευματικότερης περιόδου του εκκλησιαστικού έτους, με τα ξεφαντώματα και τις μεταμφιέσεις. Ομολογούμε έτσι δυστυχώς ότι δεν έχουμε καμία σχέση με το Ευαγγέλιο και με αυτό το που μας δίδαξε ο Χριστός.

      Αν πάμε στα παλαιότερα χρόνια, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ήταν ένας από τους μεγάλους Πατέρες και Αγίους της Εκκλησίας μας, ο οποίος μίλησε με λόγια καταπελτικά εναντίον αυτών των τάσεων των χριστιανών να μιμούνται τους ειδωλολάτρες και τις καρναβαλικές συνήθειες τους, την περίοδο αυτή.

     Το καρναβάλι και οι πρακτικές του, όπως και παραπάνω ανέφερα,  υπάρχει στη ζωή μας, ως Έλληνες και όχι ως Χριστιανοί.
 Εμείς δεν είμαστε όμως μόνο Χριστιανοί, αλλά είμαστε και Έλληνες. Κατά μια έννοια δηλαδή, προερχόμαστε από εκείνους τους ανθρώπους που στην αρχαιότητα δημιούργησαν και βίωσαν την ειδωλολατρία και το ελληνικό δωδεκάθεο με τις βακχικές τελετές, κατάλοιπα των οποίων έφθασαν μέχρι τις μέρες μας στην μορφή που τα βλέπουμε. Αλλά αυτή η εποχή  στη συνέχεια, εύστοχα και διακριτικά, μπήκε και ενσωματώθηκε μέσα στον χριστιανισμό με το γνωστό κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου και των  υπόλοιπων  Αποστόλων και ούτω καθ' εξής.

       Έτσι ο Ελληνισμός και η ειδωλολατρία εκχριστιανίστηκαν,   όπως η φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων, που πέρασε μέσα από το φίλτρο της Θεολογίας των Πατέρων. Ουσιαστικά καταξιώθηκε με αυτό τον τρόπο η σωστή φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων, την οποία και σπούδασαν οι περισσότεροι των Πατέρων της Εκκλησίας μας. 

     Τώρα, ως "Έλληνες χριστιανοί"  που ήμαστε, φυσικά και  κουβαλούμε στη ζωή μας κατάλοιπα ειδωλολατρικά των προγόνων μας, όπως αυτά που έχουν σχέση με τον θεό Διόνυσο, 
ή με την αναγέννηση της φύσης και την θεά Δήμητρα ή και τα άλλα που έχουν σχέση με τα νεκρώσιμα έθιμα, τις μεταμφιέσεις και τα ξέφρενα γλέντια χωρίς φραγμούς, όμως από αυτά κρατούμε την ιστορική μόνο σημασία τους και όχι την λατρευτική και προσπαθούμε μέσω της κατήχησης και της διδασκαλίας από τους ιερείς και αρχιερείς μας, να την ξεμπλέξουμε και να απαγγιστρώσουμε μέσα από την εκκλησιαστική μας παράδοση.  

         Μην γελιέστε όμως, αγαπητοί αναγνώστες της ιστοσελίδας της Ενορίας μας και διαδικτυακοί μας φίλοι, είναι άλλο πράγμα  το ειδωλολατρικό κατάλοιπο, το έθιμο και η Ελληνική παράδοση και άλλο το οργανωμένο καρναβάλι, οι ξέφρενες εκδηλώσεις γλεντιού και οι άσεμνες και απροκάλυπτες παρελάσεις με μασκοφόρους και τερατώδης φιγούρες, που δεν έχουν φυσικά καμία σχέση με την Ορθοδοξία μας, καμιά φορά δε ούτε καν με την λαϊκή, ελληνική παράδοση (βλέπε το καρναβάλι της Βραζιλίας που κάποιοι, μεταξύ τους και σύγχρονοι Δήμαρχοι και Νομάρχες, αγωνίζονται να το εντάξουν γελοιωδώς μέσα στις τοπικές παραδόσεις τους) και έχουν σχέση μόνο με το σύγχρονο εμπόριο, το κέρδος και ότι απορρέει από αυτό.

     Οι Αρχιερείς μας, οι ιερείς, οι θεολόγοι, οι κατηχητές, αλλά και όλοι μας, ο κάθε ένας από το «βήμα» του, από τις Μητροπόλεις, τις Ενορίες, τα Πανεπιστήμια, τα Σχολεία, από το σπίτι ή την εργασία του, με τον χριστιανικό λόγο ή ακόμα και με το παράδειγμα του, σε μια συνολική  προσπάθεια πρώτα να μάθουμε και αργότερα να μεταδώσουμε σωστά την Χριστιανική Θρησκεία, χωρίς να μπορεί να παρερμηνευτεί ή να αλλοιωθεί από ξένα προς αυτήν στοιχεία, όπως είναι και το τόσο επίκαιρο αυτές τις ημέρες καρναβάλι, που με κανένα τρόπο δεν μπορεί να συνάδει με την ζωή του Χριστιανού.

 ...και Καλή Σαρακοστή!!!

 Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Τελίδης