ΚΥΡΙΑΚΗ Ι΄. (1/9/2024) "Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ" (Απόστολος: της ινδίκτου (1ης Σεπτεμβρίου) Α΄ Τιμ. β΄ 1-7 // Ευαγγέλιον: της ινδίκτου (Πέμπτης α΄ εβδ. Λουκά) Λκ. δ΄ 16-22)

Σήμερα η ιστοσελίδα μας φιλοξενεί...

...ένα άρθρο της ιστοσελίδας "Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός" 

(Ορθόδοξος Ιεραποστολικός Σύνδεσμος)

1η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ: Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ

(Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ)

Aν ξεφυλλίσουμε τον ημεροδείκτη μας και φθάσουμε στην 1η Σεπτεμβρίου, θα δούμε να σημειώνεται: «Aρχή Ινδίκτου». Πολλοί ίσως, διαβάζοντας τη φράση αυτή, να διερωτώνται: Tι σημαίνουν τα λόγια αυτά και τι είναι η Ίνδικτος;

Η λέξη Ίνδικτος είναι λατινική ελληνοποιημένη και σημαίνει ορισμός, διάγγελμα, πού εκδιδόταν από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, με σκοπό να καθορίζουν το ύψος των φόρων επί της παραγωγής της γης, που θα έπρεπε να πληρώσουν οι υπήκοοι της Ρώμης για τη συντήρηση του στρατού. Το διάγγελμα αυτό ίσχυε για δεκαπέντε χρόνια και τούτο, γιατί κάθε δεκαπέντε χρόνια απολύονταν οι παλαιοί στρατιώτες και κατατάσσονταν οι νέοι. Να σημειωθεί ότι το ύψος των σχετικών φόρων καθοριζόταν από τη νέα δύναμη του στρατού για την επόμενη δεκαπενταετία.

Με την πάροδο του χρόνου η λέξη Ίνδικτος έπαψε να σημαίνει μόνο διάγγελμα, αλλά σήμαινε και το διάστημα των δεκαπέντε ετών. Έτσι άρχισαν να μετρούν το χρόνο σε Iνδίκτους (πρώτη Ίνδικτος, δεύτερη Ίνδικτος κ.ο.κ.).

Πρώτος ο Μ. Κωνσταντίνος όρισε ως επίσημη μέτρηση του χρόνου (το 312 ή 313 μ.Χ.) την Ίνδικτο, πού άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου, εποχή που είχε τελειώσει η συγκομιδή των καρπών της γης. Η μέτρηση αυτή του χρόνου ονομάστηκε, από το όνομα του Κωνσταντίνου, Κωνσταντίνειος Iνδικτιών και Ελληνική.

Η Εκκλησία υιοθέτησε αυτό το σύστημα μέτρησης του χρόνου και μετρούσε τα έτη με τίς Ινδικτιώνες. Έτσι το Εκκλησιαστικό έτος άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου με Πατριαρχική Θεία Λειτουργία και ιδιαίτερη Iερά Παράκληση, ώστε να ευλογήσει ο Θεός τον καινούριο χρόνο.

Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός ο Α΄ το 537 εισήγαγε τη μέτρηση κατά Ινδικτιώνες στα κρατικά έγγραφα και στίς δικαστικές αποφάσεις. Έλεγαν δηλαδή 1ο έτος της τάδε Ινδικτιώνος, 2ο έτος της τάδε Ινδικτιώνος κ.ο.κ.

Με τον καιρό ορίστηκαν δύο είδη Ινδίκτου, η Καισαρική, δηλαδή η παλαιά ρωμαϊκή πού άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου και την οποία συνέχισε τό Βυζάντιο, και η Παπική, που άρχιζε στίς 25 Δεκεμβρίου και αργότερα την 1η Ιανουαρίου.

Στη Δύση σιγά-σιγά επικράτησε ως αρχή του νέου έτους η 1η Ιανουαρίου, ενώ στην Aνατολή είχε παραμείνει η 1η Σεπτεμβρίου. Αυτός είναι και ο λόγος που η πρώτη Σεπτεμβρίου παρέμεινε μέχρι και σήμερα η αρχή του Εκκλησιαστικού έτους, μετά την καθιέρωση για όλους ως αρχής του πολιτικού έτους της 1ης Ιανουαρίου. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η Εκκλησία μας όρισε την ημέρα αυτή να αναγινώσκεται στους Ιερούς Ναούς η περικοπή από το Ευαγγέλιο του Λουκά, που αναφέρει το πρώτο κήρυγμα του Χριστού στη συναγωγή της Ναζαρέτ (Λουκ. 4, 16-18).

Επίσης για την περίπτωση αυτή, ο Σ. Ευστρατιάδης στο Αγιολόγιο του, γράφει τά έξης:

(indictio) 

Λέξις λατινική ορισμόν σημαίνουσα καθ’ όν κατά δεκαπενταετή περίοδον έπληρώνοντο εις τους αυτοκράτορας των Ρωμαίων οι φόροι.

Κατά την εκκλησιαστικήν παράδοσιν, την αρχήν της ίνδικτιώνος είσήγαγεν ό Αύγουστος Καίσαρ (1 -14), ότε διέταξε την γενικήν των κατοίκων του Ρωμαϊκού κράτους απογραφήν και την είσπραξιν των φόρων, κατά την πρώτην του Σεπτεμβρίου μηνός.

Από του Μεγάλου Κωνσταντίνου (313) έγένετο επισήμως χρήσις της Ινδικτιώνος ως χρονολογίας, έκτοτε δε ή εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως μέχρι του νυν εορτάζει την α’ Σεπτεμβρίου ως αρχήν του εκκλησιαστικού έτους.

"Ίνδικτον ημίν ευλόγει νέου χρόνου, ώ και παλαιέ και δι’ ανθρώπους νέε".

Η Ινδικτιώνα είναι ένας γενικότερος τρόπος μέτρησης του χρόνου ανά 15ετίες με αφετηρία τη γέννηση του Χριστού ή για την ακρίβεια από το 3 π.Χ.

Η 1η Σεπτεμβρίου, η αρχή του εκκλησιαστικού έτους, αποτελεί την αρχή της Ινδίκτου. Τότε τελείται η ακολουθία της Ινδίκτου σε συνδυασμό με τη θεία λειτουργία για την ευλογία του εκκλησιαστικού έτους.

Αρχικά υπήρχε η Αυτοκρατορική Ίνδικτος ή Καισαρική Ινδικτιώνα που μάλλον εισήχθη από τον Μέγα Κωνσταντίνο. Εκαλείτο επιπλέον Κωνσταντινική ή της Κωνσταντινουπόλεως ή Ελληνική. Παράλληλα υπήρχε και η Παπική Ινδικτιώνα.

Η 1η Σεπτεμβρίου καθορίστηκε ως αρχή της εκκλησιαστικής χρονιάς ως εξής: 

Στην περιοχή της Ανατολής τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως πρωτοχρονιά την 24η Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας. Επειδή όμως η 23η ήταν η γενέθλια ημέρα του αυτοκράτορα της Ρώμης Οκταβιανού, η πρωτοχρονιά μετατέθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου, η οποία και καθορίστηκε ως αρχή της Ινδίκτου, δηλαδή της περιόδου του ρωμαϊκού διατάγματος για τον φόρο που ίσχυε για 15 έτη. Έτσι Ίνδικτος κατάντησε να σημαίνει αργότερα το έτος και αρχή της Ινδίκτου την Πρωτοχρονιά.

Αυτή την Πρωτοχρονιά βρήκε η Εκκλησία και της έδωσε χριστιανικό περιεχόμενο, αφού τοποθέτησε σ’ αυτήν την εορτή της συλλήψεως του Προδρόμου, που αποτελεί και το πρώτο γεγονός της Ευαγγελικής Ιστορίας. Αργότερα, το 462 μ. Χ., για πρακτικούς λόγους και για να συμπίπτει η πρώτη του έτους με την πρώτη του μηνός, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου.

Διευκρινίζεται ότι η πρωτοχρονιά της 1ης Ιανουαρίου έχει Ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή κατά τα νεότερα χρόνια. Η εκκλησιαστική ακολουθία για το νέο έτος τελείται την 1η Σεπτεμβρίου, μια ακολουθία απαράμιλλου κάλλους ως προς το υμνογραφικό υλικό.  

Απολυτίκιον. 

Ήχος β .
Ο πάσης δημιουργός της κτίσεως, ο καιρούς και χρόνους εν τη ιδία εξουσία θέμενος, ευλόγησον τον στέφανον του ενιαυτού της χρηστότητός σου Κύριε, φυλάττων εν ειρήνη τους Βασιλείς και την πόλιν σου, πρεσβείαις της Θεοτόκου, και σώσον ημάς.

 

Κοντάκιον.
Ήχος γ . Η Παρθένος σήμερον.
Ο αρρήτω σύμπαντα, δημιουργήσας σοφία, και καιρούς ο θέμενος, εν τη αυτού εξουσία, δώρησαι, τω φιλοχρίστω λαώ σου νίκας· έτους δε, τας τε εισόδους και τας εξόδους, ευλογήσαις κατευθύνων, ημών τα έργα προς θείόν σου θέλημα.
(Ποιηθέν τω 1813 έτει υπό του αοιδίμου Πατριάρχου Κωνσταντινοπόλεως, Κυρίλλου ς´).

 

Μεγαλυνάριον.
Άναρχε Τρισήλιε Βασιλεύ, ο καιρών και χρόνων, τας ελίξεις περισκοπών, ευλόγησον τον κύκλον, της νέας περιόδου, τας αγαθάς σου δόσεις πάσι δωρούμενος.

Κάθισμα.
Ήχος πλ. δ . Την Σοφίαν και Λογον.
Ο καιρούς καρποφόρους και υετούς, ουρανόθεν παρέχων τοις επί γης, και νυν προσδεχόμενος, τας αιτήσεις των δούλων σου, από πάσης λύτρωσαι, ανάγκης την πόλιν σου, οι οικτιρμοί και γαρ σου, εις πάντα τα έργα σου. Όθεν τας εισόδους, ευλογών και εξόδους, τα έργα κατεύθυνον εφ  ἡμᾶς των χειρών ημών, και πταισμάτων την άφεσιν, δώρησαι ημίν ο Θεός· συ γαρ εξ ουκ όντων τα σύμπαντα, ως δυνατός εις το είναι παρήγαγες.

...συνεχίζουμε το άρθρο μας αυτό, με τον Απόστολο και το Ευαγγέλιο της Αρχής της Ινδίκτου, στο αρχαίο κείμενο αλλά και σε νεοελληνική απόδοση: 

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ 

(Α΄ Τιμ. β΄ 1-7)

Πρωτότυπο κείμενο:

Τέκνον Τιμόθεε, παρακαλῶ πρῶτον πάντων ποιεῖσθαι δεήσεις, προσευχάς, ἐντεύξεις, εὐχαριστίας, ὑπὲρ πάντων ἀνθρώπων, ὑπὲρ βασιλέων καὶ πάντων τῶν ἐν ὑπεροχῇ ὄντων, ἵνα ἤρεμον καὶ ἡσύχιον βίον διάγωμεν ἐν πάσῃ εὐσεβείᾳ καὶ σεμνότητι. Τοῦτο γὰρ καλὸν καὶ ἀπόδεκτον ἐνώπιον τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ, ὃς πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν. Εἷς γὰρ Θεός, εἷς καὶ μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἄνθρωπος Χριστὸς Ἰησοῦς, ὁ δοὺς ἑαυτὸν ἀντίλυτρον ὑπὲρ πάντων, τὸ μαρτύριον καιροῖς ἰδίοις, εἰς ὃ ἐτέθην ἐγὼ κῆρυξ καὶ ἀπόστολος, - ἀλήθειαν λέγω ἐν Χριστῷ, οὐ ψεύδομαι, - διδάσκαλος ἐθνῶν ἐν πίστει καὶ ἀληθείᾳ.

Απόδοση στην νεοελληνική: 

Παιδί μου Τιμόθεε, σᾶς παρακαλῶ πρῶτα ἀπ’ ὃλα νά κάνετε δεήσεις, προσευχές, παρακλήσεις, εὐχαριστίες για ὃλους τούς ἀνθρώπους, γιά τούς κυβερνῆτες καί γιά ὃλους ἐκείνους πού ἀσκοῦν τήν ἐξουσία, ὣστε νά ζοῦμε ἢρεμα καί εἰρηνικά μέ εὐσέβεια κι εὐπρέπεια ἀπό κάθε ἂποψη. Αὐτό εἶναι καλό καί εὐπρόσδεκτο ἀπό τόν σωτήρα μας Θεό, ὁ ὁποῖος θέλει νά σωθοῦν ὃλοι οἱ ἂνθρωποι καί νά γνωρίσουν σέ βάθος τήν ἀλήθεια. Γιατί ἓνας εἶναι ὁ Θεός κι ἓνας ὁ μεσίτης μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ὁ ἂνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός, πού πρόσφερε τή ζωή του λύτρο γιά χάρη ὃλων. Ἒτσι, στόν προσδιορισμένο καιρό, ἒδωσε ὁ Θεός τή μαρτυρία του ὃτι θέλει νά σώσει τόν κόσμο. Αὐτῆς τῆς μαρτυρίας μέ ἒταξε ὁ Θεός κήρυκα καί ἀπόστολο-τήν ἀλήθεια λέω ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ, δέν ψεύδομαι-γιά νά διδάξω τήν πίστη καί τήν ἀλήθεια στούς ἐθνικούς.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ 

(Λουκ. δ΄ 16-22)

Πρωτότυπο κείμενο:

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ἦλθεν ὁ Ἰησοῦς εἰς τήν Ναζαρέτ, οὗ ἦν τεθραμμένος, καὶ εἰσῆλθεν κατὰ τὸ εἰωθὸς αὐτῷ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῶν σαββάτων εἰς τὴν συναγωγήν, καὶ ἀνέστη ἀναγνῶναι. Καὶ ἐπεδόθη αὐτῷ βιβλίον Ἡσαΐου τοῦ προφήτου, καὶ ἀναπτύξας τὸ βιβλίον εὗρεν τὸν τόπον οὗ ἦν γεγραμμένον· «Πνεῦμα Κυρίου ἐπ' ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με ἰάσασθαι τοὺς συντετριμμένους τὴν καρδίαν, κηρύξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν καὶ τυφλοῖς ἀνάβλεψιν, ἀποστεῖλαι τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει, κηρύξαι ἐνιαυτὸν Κυρίου δεκτόν». Καὶ πτύξας τὸ βιβλίον ἀποδοὺς τῷ ὑπηρέτῃ ἐκάθισε· καὶ πάντων ἐν τῇ συναγωγῇ οἱ ὀφθαλμοὶ ἦσαν ἀτενίζοντες αὐτῷ. Ἢρξατο δὲ λέγειν πρὸς αὐτοὺς ὅτι σήμερον πεπλήρωται ἡ γραφὴ αὕτη ἐν τοῖς ὠσὶν ὑμῶν. Καὶ πάντες ἐμαρτύρουν αὐτῷ καὶ ἐθαύμαζον ἐπὶ τοῖς λόγοις τῆς χάριτος τοῖς ἐκπορευομένοις ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ.

Απόδοση στην νεοελληνική: 

Eκεῖνο τόν καιρό, ἦρθε ὁ Ἰησοῦς στή Ναζαρέτ, ὃπου εἶχε μεγαλώσει. Τό Σάββατο πῆγε ὃπως συνήθιζε στή συναγωγή καί σηκώθηκε νά διαβάσει τίς Γραφές. Τοῦ ἒδωσαν τό χειρόγραφο μέ τά λόγια τοῦ Προφήτη Ἡσαΐα. Ὁ Ίησοῦς τό ξετύλιξε καί βρῆκε τό σημεῖο ὃπου ἦταν γραμμένο τό ἑξῆς: Τό Πνεῦμα τοῦ Κυρίου μέ κατέχει, γιατί ὁ Κύριος μέ ἒχρισε καί μ’ ἒστειλε ν’ ἀναγγείλω τό χαρμόσυνο μήνυμα στούς φτωχούς, νά θεραπεύσω τούς συντριμμένους ψυχικά. Στούς αἰχμαλώτους νά κηρύξω ἀπελευθέρωση καί στούς τυφλούς ὃτι θά βροῦν τό φῶς τους, νά φέρω λευτεριά στούς τσακισμένους, νά ἀναγγείλω τοῦ καιροῦ τόν ἐρχομό πού ὁ Κύριος θά φέρει τή σωτηρία στό λαό του. Ὓστερα τύλιξε τό χειρόγραφο, τό ἒδωσε στόν ὑπηρέτη καί κάθισε. Τά μάτια ὂλων στή συναγωγή ἦταν προσηλωμένα πάνω του. Ἂρχισε τότε νά τούς λέει: «Σήμερα βρίσκει τήν ἐκπλήρωσή της ἡ προφητεία πού μόλις ἀκούσατε». Ὃλοι συμφωνοῦσαν μαζί του.  θαύμαζαν γιά τά γεμάτα χάρη λόγια πού ἒβγαιναν ἀπό τό στόμα του.