Ο ΟΣΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ Ο ΗΓΙΑΣΜΕΝΟΣ (5/12)

"Tῶν ὁσίων ἀκρότης καί ἀγγέλοις ἐφάμιλλος ὡς γάρ ἡγιασμένος ἐδείχθης ἐκ παιδός, Σάββα ὅσιε. Οὐράνιον γάρ βίον ἀπελθῶν, πρός ἔνθεον ζωήν χειραγωγεῖς διά λόγου τε καί πράξεως ἀληθοῦς, τούς πίστει ἐκβοῶντας σοι. Δόξα τῷ δεδοκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σέ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά σοῦ πᾶσιν ἰάματα."

Ο βίος του Οσίου Σάββα

      Κορυφαία μορφή του μοναχισμού, που ασκήτευσε στην Παλαιστίνη από τα μέσα του 5ου έως τις αρχές του 6ου αιώνα. Η μνήμη του εορτάζεται σε Ανατολή και Δύση στις 5 Δεκεμβρίου.

      Ο Σάββας, σύμφωνα με τον μαθητή και βιογράφο του Κύριλλο Σκυθοπολίτη (525-559), γεννήθηκε στη Μουταλάσκη της Καππαδοκίας (σημερινό Ταλάς Τουρκίας) το 439. To όνομά του προέρχεται από την εβραϊκή λέξη sava, που σημαίνει γέρος. Ήταν γιος δυο ευσεβών γονέων, του στρατιωτικού Ιωάννη και της Σοφίας.

      Σε ηλικία 18 ετών αποφάσισε να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στον Θεό και ήλθε στη μονή του Αγίου Ευθυμίου του Μεγάλου στα Ιεροσόλυμα. Μόνασε στη Μονή του Αγίου Θεοδοσίου του κοινοβιάρχου και τέλος στην περιώνυμη Μονή της Μεγάλης Λαύρας (Mar Saba), την οποία έχτισε ο ίδιος κοντά στη Βηθλεέμ.

Σπάνιο βίντεο με την ανακομιδή
 των λειψάνων του Αγίου Σάββα. 

      Ο Σάββας θα εμπλακεί ενεργά στις θεολογικές έριδες της εποχής του ως υπέρμαχος της ορθής πίστης και θα υποστηρίξει τις αποφάσεις της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου κατά των αιρετικών Μονοφυσιτών και Ωριγενιστών. Γι’ αυτό το λόγο θα σταλεί δύο φορές ως πρεσβευτής του Πατριάρχη Ιεροσολύμων προς τους βυζαντινούς αυτοκράτορες Αναστάσιο Α' και Ιουστινιανό.

      Κοιμήθηκε εν ειρήνη στα Ιεροσόλυμα στις 5 Δεκεμβρίου του 532. Τα λείψανά του βρίσκονται στο μοναστήρι της Μεγάλης Λαύρας. Αρχικά είχαν μεταφερθεί από τους σταυροφόρους στη Βενετία και επέστρεψαν στο φυσικό τους χώρο στις 13 Οκτωβρίου 1965, με πρωτοβουλία του Πάπα Παύλου ΣΤ' ως ένδειξη καλής θελήσεως προς τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Βενέδικτο Α'.

      Στην ελληνική λαϊκή παράδοση η εορτή του Οσίου Σάββα είναι στο μέσο των λεγόμενων «Νικολοβάρβαρων». Το κρύο, που άρχισε της Αγίας Βαρβάρας  δυναμώνει και οι καιρικές συνθήκες χειροτερεύουν. Σχετικές οι παροιμίες: «Η Βαρβάρα βαρβαρώνει κι ο Άι Σάββας σαβανώνει», «άε Βαρβάρα φύσα, άε Σάββα βρέξον, αε Νικόλα σόντσον (χιόνισε)» (ποντιακή).

      Παλιά στην πατρίδα του Οσίου Σάββα στην Καππαδοκία τον τιμούσαν με θυσίες ζώων (κουρμπάνια) και όσοι πήγαιναν στο μοναστήρι του στα Ιεροσόλυμα (χατζήδες) έφερναν χουρμάδες από τα γύρω δέντρα, που τους πρόσφεραν σε άτεκνους ως μέσα θεραπευτικά της στειρότητας.

Την μνήμη του Οσίου Σάββα του επονομαζόμενου και Ηγιασμένου, η Ορθόδοξος Ανατολική Εκκλησία μας την εορτάζει την 5ην Δεκεμβρίου εκάστου έτους.

Η Λαύρα του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου στα Ιεροσόλυμα

Συγκινητικό βίντεο:
Η κρούσις των καμπανών στην Ιερά  Μονή
 του Οσίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα.

  Ἕν ἐκ τῶν σημαντικοτέρων μοναστηρίων τῆς Ἰουδαϊκῆς Ἐρήμου, εἶναι ἡ Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου. Εἰς τὴν κεντρικὴν ἐκκλησίαν, ἡ ὁποία εἶναι μονόκλιτος βασιλικὴ μὲ τροῦλον, κτίσμα τοῦ 6^ου μ.Χ. αἰῶνος φυλάσσεται τὸ λείψανον τοῦ Ἁγίου. 

   Ἡ πρώτη Ἐκκλησία–σπηλιά, ἀφιερωμένη εἰς τὸν Ἅγιον Νικόλαον, ἐγκαινιάσθη τὸ 484 ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν ἱδρυτὴν ἅγιον Σάββα. Τὸ ἀσκηταριὸν τοῦ ἁγίου Σάββα. Τὸ ἀσκηταριὸν τοῦ μεγάλου ὑπερασπιστοῦ τῆς ὀρθοδοξίας τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ. Τὸ μοναστήριον ἢ ὅπως ὠνομάζετο παλαιότερον ἡ «Μεγάλη Λαύρα» ἱδρύθη τὸ 485 μ.Χ. ἀπὸ τὸν Ἅγιον Σάββα καὶ ἐδῶ ἔγραψε τὰ περισσότερα συγγράμματὰ του.

   Ὅμως ἡ ἐποχὴ τῆς ἀκμῆς του δὲν συμπίπτει οὔτε μὲ τοὺς χρόνους τῆς ἡγουμενίας τοῦ ἱδρυτοῦ, ἀλλὰ οὔτε καὶ μὲ τοὺς χρόνους τῆς εὐημερίας τῶν ἄλλων μοναστηριῶν τῆς ἐρήμου τῆς Ἰουδαίας, τὸν 5^ον καὶ 6^ον αἰῶνα. Ἡ ἀκμὴ τοῦ μοναστηριοῦ ἤρχισε μετὰ τὴν περσικὴν εἰσβολήν, τὸ 614 καὶ τὴν ἀραβικὴν κατάκτησιν τῆς Παλαιστίνης τὸ 638. Ὁλόκληρος ὁ ὄγδοος αἰὼν καὶ τὰ πρῶτα πεντήκοντα χρόνια τοῦ ἐνάτου, ἦσαν τὰ καλύτερα καὶ ἐνδοξότερα χρόνια τῆς ἱστορίας.

    Ἐμόνασαν εἰς αὐτὸ ἄνω τῶν 150 μοναχῶν καὶ μεταξὺ αὐτῶν μεγάλαι μορφαὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπως ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Μελωδός, ὁ Ἅγιος Στέφανος ὁ Μελωδὸς, ὁ Ἅγιος Θεόδωρος, ὁ Ἅγιος Θεοφάνης, οἱ Ἅγιοι Μιχαήλ, Θεοφάνης καὶ Θεόδωρος Σύγκελος κ.ἃ.

     Τὰ σημάδια τῆς πολυκαιρίας καὶ τῶν συμφορῶν, τῶν σφαγῶν καὶ τῶν λεηλασιῶν, τὰς ὁποίας ὑπέστη τὸ μοναστήριον εἰς τὸ πέρας τῶν αἰώνων εἰς τὴν καρδίαν τῆς ἐρήμου ἀνάμεσον τῆς Βηθλεὲμ καὶ τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης φαίνεται μέχρι σήμερον. Ὅμως παρ’ὅλα αὐτὰ ἳσταται ἀγέρωχον καὶ ὑπερήφανον εἰς τὴν καρδίαν τῆς ἐρήμου, προσμένον τὸν κάθε προσκυνητὴν. Τὰ ἀξιολογώτερα προσκυνήματα τοῦ Μοναστηριοῦ εἶναι :
-Ὁ Τάφος τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς μονῆς, Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου.
-Ἡ κεντρικὴ ἐκκλησία, μονόκλιτος βασιλικὴ μὲ τροῦλλον, κτίσμα τοῦ 6ου αἰῶνος. Ἐντός τῆς ἐκκλησίας φυλάσσεται τὸ λείψανον τοῦ ἁγίου.
-Ἡ πρώτη Ἐκκλησία –Σπηλιά, ἀφιερωμένη εἰς τὸν ἅγιον Νικόλαον, ἡ ὁποία ἐνεκαινιάσθη τὸ   484 ἀπὸ τὸν ἴδιον τὸν ἱδρυτὴν, ἅγιον Σάββα.
-Τὸ ἀσκηταριὸν τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ
-Τὸ ἀσκηταριὸν τοῦ ἁγίου Σάββα
-Τὰ παρεκκλήσια τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου, τῶν Ἁγίων Ἀρχαγγέλων καὶ τῶν Ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, τὰ ὁποῖα σήμερον χρησιμοποιούνται ὡς σκευοφυλάκια.
Τὸ μοναστήριον, ἤ ὅπως ὠνομάζετο παλαιότερον ἡ «Μεγάλη Λαύρα» ἱδρύθη τὸ 485 μ.Χ. ἀπὸ τὸν ἅγιον Σάββα. 
Ἡ ἀκμὴ τοῦ μοναστηριοῦ ἤρχισε μὲ τὴν περσικὴν εἰσβολήν τὸ 614 καὶ τὴν ἀραβικὴν κατάκτησιν τῆς Παλαιστίνης τὸ 638. Ὁλόκληρος ὁ ὄγδοος αἰὼν καὶ τὰ πρῶτα χρόνια τοῦ ἐνάτου ἦταν τὰ ἐνδοξότερα. Τὸν 4ον αἰῶνα ὁ χῶρος τοῦ Ὑπερώου περιελήφθη εἰς μίαν μεγαλοπρεπῆ βασιλικὴν, ἡ ὁποία ὠνομάζετο «Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Σιῶν».

 Τὸ 614 ἡ ἐκκλησία τῆς Σιὼν καὶ τὸ Ὑπερῶον κατεστράφησαν ὑπὸ τῶν Περσῶν. Ὀλίγα χρόνια ἀργότερον ἐπανεκτίσθη ὑπὸ τοῦ Πατριάρχου Ἱερουσαλὴμ Μοδέστου, ἀλλὰ κατεστράφη καὶ αὐτὴν τὴν φορὰν ὑπὸ τῶν Ἀράβων. Μετὰ τὴν ἐκδίωξιν τῶν Σταυροφόρων ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλὴμ ὁ χῶρος τοῦ Ὑπερώου κατελήφθη ὑπὸ τῶν μουσουλμάνων καὶ διὰ μέγα χρονικὸν διάστημα ἐχρησιμοποιήθη ὡς τζαμί.

Η Πατριαρχική Ιερά Μονή του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου στην Αλεξανδρεία της Αιγύπτου.

            Η Ιερά Πατριαρχική Μονή Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου Αλεξανδρείας και συγκεκριμένα το Καθολικό της, πριν γίνει χώρος χριστιανικής λατρείας, ήταν ναός αφιερωμένος στον θεό Μίθρα ή σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες στον θεό Απόλλωνα. Χαρακτηριστικές είναι άλλωστε οι οκτώ γρανιτένιοι  κίονες φαραωνικής εποχής. Καθιερώθηκε ως χριστιανικός ναός, αφιερωμένος  στον Απόστολο και Ευαγγελιστή Μάρκο περί τα έτη 318-320, 

όταν στην Αίγυπτο με αυτοκρατορική άδεια του Μ. Κωνσταντίνου ιδρύθηκαν 40 χριστιανικοί ναοί.

            Περί το έτος 536, μετά την απόσχιση των Αιγυπτίων χριστιανών (Κοπτών) από την Πρεσβυγενή Αλεξανδρινή Εκκλησία και τη δημιουργία της Κοπτικής Εκκλησίας, η Μονή απετέλεσε την έδρα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Στα μέσα του 7ου αιώνα, καταστράφηκε από σεισμό και με 

τη χορηγία πλούσιου Αλεξανδρινού χριστιανού,  ονόματι Σάββα, ανοικοδομήθηκε εκ νέου  προς τιμήν του οσίου Σάββα, ο οποίος έζησε στην Αλεξάνδρεια πριν μεταβεί στα Ιεροσόλυμα.

             Κατά την αραβική κατάκτηση της Αιγύπτου, η Μονή πυρπολήθηκε και ανακαινίσθηκε περί το 889 επί Πατριάρχου Αλεξανδρείας Μιχαήλ με τη μεσολάβηση του αυτοκράτορα Λέοντα Δ΄ του Σοφού προς τον 

χαλίφη Ελ Μουτάμεζ. Ανακαινίσθηκε εκ νέου από τον άγιο Πατριάρχη Ιωακείμ τον Πάνυ (1487-1567). Επίσης, μετά την πυρπόληση του έτους 1652 και την απώλεια όλων των μοναχών που ενταφιάσθηκαν στα ερείπιά της, η Μονή ανοικοδομήθηκε πάλι  το 1676 από τον Πατριάρχη Παΐσιο (1657-1677).

              Κατά τη γαλλική κατοχή, ο Ναπολέων εξέδωσε διαταγή κατεδαφίσεως της Μονής λόγω στρατιωτικών προτεραιοτήτων – διαταγή η 

οποία ανεκλήθη μετά από επίμονη αντίσταση και ενέργειες του πατριάρχου Παρθενίου Β΄ Παγκώστα (1788-1805).

               Η Μονή ανακαινίσθηκε και πάλι το έτος 1875 από τον πατριάρχη Σωφρόνιο Δ΄ (1870-1899) με τη γενναία χορηγία του εθνικού ευεργέτου Γεωργίου Αβέρωφ. Μικρές ανακαινίσεις έγιναν επί

 πατριαρχών Φωτίου (1900-1925) και Χριστοφόρου Β΄ (1939-1967). Ο κίνδυνος κατάρρευσης του συγκροτήματος οδήγησε τον πατριάρχη Νικόλαο ΣΤ΄ (1968-1986) στην απόφαση 

της κατεδάφισής του, πλην του ναού, και στην ανέγερση της Μονής εκ νέου. Ανακαίνιση πραγματοποιήθηκε από τον μακαριστό Πατριάρχη Πέτρο Ζ΄ (1997-2004).Τελευταία φορά η πατριαρχική Μονή του Αγίου Σάββα ανακαινίσθηκε κατά τα έτη  2008-2009 από την Α.Θ.Μ.  τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρον. 

                Κατά την ιστορική του διαδρομή το μοναστικό αυτό ενδιαίτημα, εκτός από Πατριαρχική Καθέδρα, διετέλεσε και κοιμητήριο πατριαρχών, κληρικών, μοναχών, ορθοδόξων και αλλοδαπών χριστιανών, πτωχοκομείο, νοσοκομείο, υγειονομείο, σχολείο, λοιμοκαθαρτήριο, ξενώνας και άσυλο.

                Σήμερα, στην Ιερά Πατριαρχική Μονή, ο Μακαριώτατος Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ.κ. Θεόδωρος Β΄, συνεχίζοντας την παράδοση του προκατόχου του Μελετίου Πήγα (1590-1601), του ιδρυτή του πρώτου, μετά την αραβική κατάκτηση, χριστιανικού εκπαιδευτηρίου της Αλεξανδρείας στους χώρους του μοναστηριού, επανίδρυσε και λειτουργεί την Πατριαρχική Σχολή Αλεξανδρείας “Άγιος  Αθανάσιος”, που αποτελεί εκπαιδευτικό ίδρυμα διετούς φοίτησης για αφρικανούς νέους, προκειμένου να στελεχώσουν τις εκκλησιαστικές Επαρχίες του Θρόνου στις χώρες καταγωγής τους. Ακόμη, εντός της Μονής στεγάζεται Εκκλησιαστικό Μουσείο,

τμήμα της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης και το Λύκειο Ελληνίδων Αλεξανδρείας. 

                Αξιοσημείωτο είναι ότι εντός του κυρίου Ναού βρίσκεται ως πολύτιμο θησαύρισμα η κολώνα όπου κατά την παράδοση αποκεφαλίσθηκε η αλεξανδρινή Μεγαλομάρτυς Αγία Αικατερίνη, ενώ στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ευαγγελιστού Μάρκου φυλάσσονται προς προσκύνηση λείψανα πολλών αλεξανδρινών Αγίων. Τέλος επί της Ιεράς Αγίας Τραπέζης εντός του ιερού Βήματος χειροτονήθηκε και έλαβε την Χάρη της  Ιερωσύνης ο Άγιος του αιώνος μας, Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος  Πενταπόλεως.

Χρόνια Πολλά σ' όλους τους εορταζομένους !!!